Het was een opmerkelijk weekje voor grote socialemediaplatforms. Facebook ligt onder vuur van adverteerders. Een paar honderd grote bedrijven weigeren – al dan niet tijdelijk – hun advertentiegeld aan Facebook te besteden omdat het platform volgens hen niet genoeg optreedt tegen

Volgens staat op dit moment ongeveer 6 procent van de jaarlijkse advertentieomzet op het spel, maar dat kan snel meer worden, omdat steeds meer bedrijven zich bij de boycot aansluiten. Tot nu toe belooft Facebook kleine verbeteringen, maar het grote gebaar blijft vooralsnog uit – Mark Zuckerberg zegt het vrije woord niet op te willen offeren voor advertentie-inkomsten.

Dat lijkt een sympathieke stellingname, ware het niet dat Facebook geregeld uitingen laat staan die in strijd zijn met de eigen regels. Daarnaast heeft het platform een uitzondering gemaakt voor ‘politieke content’ en opinie, waardoor bijvoorbeeld haatzaaiende of leugenachtige posts en advertenties van klimaatontkenners en politici als Donald Trump ongemoeid blijven.

Ook Reddit en YouTube nemen maatregelen

De actie van adverteerders heeft blijkbaar meer indruk gemaakt op andere sociale media. Reddit verwijderde vorige week de zeer invloedrijke en problematische subreddit The_Donald, een vergaarbak van radicaal- en extreemrechtse trollen. De zeer linkse subreddit ChapoTrapHouse werd ook verwijderd, al heb ik de indruk dat dit meer was om verwijten van politieke vooringenomenheid te vermijden. Daarnaast werden nog zo’n tweeduizend haatzaaiende subreddits verbannen.

De geste van Reddit is overigens minder indrukwekkend dan het lijkt. The_Donald was al vaak gewaarschuwd en tijdelijk op zwart gezet. De laatste stap was dus maar een klein extra duwtje. Toch heeft het verwijderen van The_Donald grote symbolische waarde – de naamgever en de zittende president zal er mogelijk niet al te blij mee zijn.

Tot slot verwijderde ook YouTube een aantal extreemrechtse kanalen, onder andere die van Stefan Molyneux (meer dan een miljoen abonnees), Richard Spencer en Jared Taylor. Vooral de verwijdering van de Canadees Molyneux bracht veel beroering. Thierry Baudet boos dat de ‘filosoof’ Molyneux slechts een criticus van het marxisme was. Dat was misschien ooit zo, maar al jaren verspreidt Molyneux onwetenschappelijke rassentheorietjes en kwam hij, na een studiebezoek aan Polen, uit de kast als white nationalist.

Wil je meer weten over dit soort figuren op YouTube, lees dan daarover nog eens terug (dit jaar genomineerd voor de journalistieke prijs De Tegel).

Deze actie van YouTube heeft me wat bevreemd. Waarom nu pas? Richard Spencer is een neonazi. Jared Taylor – die een paar jaar geleden gezellig met Baudet – pleit al jaren voor rassenscheiding. Wat deden deze figuren überhaupt nog op het platform? Misschien ben ik te cynisch, maar het oogt toch een beetje als eenvoudige boetedoening om kritische adverteerders op afstand te houden.

Desondanks is het interessant om te zien hoe sociale media en adverteerders reageren op het succes van Black Lives Matter, de coronacrisis en de onrust rondom de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Twitter nam al eerder het voortouw door de berichten van Donald Trump beperkingen op te leggen en van waarschuwingen te voorzien.

Ik heb zelf in ieder geval het idee dat er verandering in de lucht zit, dat er meer draagvlak is om sociale media minder giftig te maken, dat er minder tolerantie is voor haat en desinformatie. Als deze ontwikkeling zich doorzet, heeft dit rotjaar toch nog iets goeds opgeleverd.

Dan nog wat leestips

  • Een in Vice over de encrochat-hack. De politie weet in te breken in beveiligd telefoonsysteem dat door criminelen wordt gebruikt.
  • Ten eerste natuurlijk de Engelstalige nieuwsbrief van ons Track(ed) Together project. Mijn collega Morgan Meaker heeft weer gemaakt.
  • Mijn andere collega Lennart Hofman schreef over hoe oorlogvoering is veranderd. Heeft het nog wel nut miljarden in wapens te pompen?
  • Jesse Frederik en Maurits Martijn schreven al eerder over de effectiviteit van online adverteren, ook interessant in het kader van de opstand waar Facebook nu mee te maken heeft.