Nederland doet stoer, maar is net zo afhankelijk van Europa als Italië

De Europese top van half juli, en zo nodig een vervolgtop, is een misleidend spektakel. In Nederland wordt hardnekkig het beeld opgehouden dat ‘wij’ ons huishoudboekje op orde hebben en de potverteerders in het zuiden alleen willen helpen als zij strafregels schrijven met verbeterplannen.

De premiers van Spanje, Portugal en Italië kwamen keurig op bezoek in Den Haag om te pleiten voor generositeit, voor giften, geen leningen. Zij moesten tot op het gênante af voorrekenen hoe zij hun pensioenstelsel en hun overheidstekorten gezonder zouden maken. Om het een volgende keer zelf te kunnen redden.

Het vetorecht biedt Mark Rutte en zijn drie zuinige collega’s uit Oostenrijk, Denemarken en Zweden, deels gesteund door enkele Baltische staten, de macht om een akkoord over een Europees herstelfonds te blokkeren. Dat lijkt een kloeke onderhandelingstactiek. En het dekt de eurosceptische meerderheid in de Tweede Kamer af, met het oog op de verkiezingen van maart 2021.

In werkelijkheid wordt het Nederlandse publiek voor de gek gehouden met een volgehouden euronegativiteit die meer kapotmaakt dan goed is voor wie dan ook. Een soort slap aftreksel van het jaren volgehouden anti-EU-fantasme waarmee Boris Johnson en zijn trawanten het Verenigd Koninkrijk uit de EU hebben gestookt. Drup, drup, drup.

Nooit wordt erbij verteld dat Nederland nergens is zonder een bloeiende EU. Dat geldt geopolitiek in een harde wereld waarin China, de VS en Rusland niks moeten hebben van samenwerking en voor iedereen geldende regels. Het gaat evenzeer op voor onze zo geliefde handel en economische welvaart.

Ja, het zou goed zijn voor Italië als ze daar hun financiën nog beter op orde kregen, en als de rijken daar meer belasting betaalden. Zoals het ook goed zou zijn als Nederland geen internationaal erkende vluchthaven was voor rijken en bedrijven die ook geen belasting willen betalen.

De nu gedemonstreerde stuurse hulpvaardigheid van Den Haag is vooral geen investering in goede Europese verhoudingen voor de komende jaren. Als de Nederlandse vissers straks onevenredig zwaar worden getroffen door een harde Brexit, reken dan maar niet op Europese solidariteit. Dan kunnen we ‘Brussel’ of de EU weer de schuld geven terwijl Den Haag oogst wat het al jaren zaait.

Hopelijk maakt Mark Rutte deze dagen een draai die de EU adem geeft om verder te functioneren. Hij zal de magere concessies die hij krijgt als grote veroveringen van het gezonde verstand verkopen. Zoals de economisch meest getroffen zuidelijke landen zullen zeggen dat de EU hen eindelijk omhelsd heeft. Terwijl de populisten in Oost-Europa, die relatief het meeste krijgen, het geld zwijgend zullen incasseren om er hun getrouwen stil mee te blijven houden.

Maar als de huidige clash iets positiefs oplevert is het mogelijk een hernieuwd gesprek in Nederland en Europa over een EU die hoop geeft en de democratische rechtsstaat als norm en voorwaarde hoog houdt. Als de Kamerverkiezingen van 2021 ergens over moeten gaan is het dat wel. Er is genoeg nepvoedsel voor populisten uitgedeeld!

Mijn politiek dagboek van begin april: ‘Kan Nederland Europa eindelijk gaan zien als gemeenschap van waarden en mensen?’ Mijn column van half april: ‘Nederland leest anderen de les over deugdzaamheid maar gedraagt zich als sprinkhaankapitalist’ De superexplainer van Wester, Jelmer en mij: ‘In Brussel gaat het nu over dé economische vraag van deze corona-tijd: bezuinigen of investeren?’ De podcast van Lex: ‘Zuidelijke Europese landen lui en spilzuchtig? Dat is een mythe, stelt politiek econoom Alexandre Afonso’