Ophef, vermaningen, tranen, een kus erover en de minister mocht toch blijven. Waarschijnlijk ken je het verhaal inmiddels van binnen en buiten, maar in het kort nog even: minister van Justitie Ferd Grapperhaus ging onlangs trouwen en op het feest werd geen afstand gehouden. Zelfs schoonmoeder werd geknuffeld. Een fotograaf legde dat vanuit de bosjes vast en lekte, heel effectief, foto na foto naar de media.

De ophef en vermaningen waren volgens mij terecht. Een minister die stoere maatregelen aankondigt en afdwingt zodat iedereen op afstand van elkaar blijft, verliest met een paar foto’s in één klap zijn geloofwaardigheid en, belangrijker nog, zijn gezag.

Op persoonlijk vlak vind ik het sneu voor de minister en de tranen kan ik mij voorstellen. Het is vast een beste man en het was zo’n leuke dag. Iedereen vergist zich weleens. Ik ook. Jij ook. Het is ook lastig allemaal. We zijn allemaal feilbare mensen.

Maar ja, we zijn niet allemaal minister van Justitie. Ik vind het vaak lullig als een minister struikelt over iets waar hij of zij weinig aan kan doen − bijvoorbeeld als ambtenaren hebben lopen klooien. Maar deze zeperd is geheel van eigen makelij. Hij had beter kunnen weten, zeker omdat zo veel mensen dag in dag uit bewijzen dat het beter kan en dat beter doen nu eenmaal offers vergt.

Het werd toch een kus en blijven, hoewel de schade nog weleens een stuk groter kan blijken. Advocaten slijpen de messen al, las ik bij Boetes worden niet meer uitgeschreven of afgezwakt. Was dat het blijven zitten waard?

Het gaat me niet eens om zijn vermeende voorbeeldfunctie − ieder heeft hierin zijn eigen verantwoordelijkheid, maar deze minister is zijn stok verloren waarmee hij kan slaan. Wie neemt hem nog serieus? En dat op een moment in de pandemie waarin er steeds meer weerstand komt tegen die maatregelen.

Kortom, dom, en de enige manier om die schade te repareren, is, volgens mij, aftreden.

Aan de schandpaal!

Dat een minister aan de schandpaal wordt genageld, is niet zo verwonderlijk. Maar er worden ook volstrekt onbekende corona-overtreders te kijk gezet. En dat gaat soms heel ver.

Mijn collega Morgan Meaker vond een bizar voorbeeld van online shaming in

Twee jonge vrouwen, tieners nog, uit Brisbane hielden zich niet aan de quarantainemaatregelen en reisden vorige maand naar Melbourne. Nadat ze positief werden getest op covid-19 werden details van hun reis door de politie vrijgegeven.

Op sociale media brak een storm van kritiek los, zeker toen bleek dat de vrouwen op een feestje met dertig anderen waren geweest

Op sociale media brak een storm van kritiek los, zeker toen bleek dat de vrouwen op een feestje met dertig anderen waren geweest, wat verboden was in Melbourne. Die stad zat op dat moment in een lockdown. De vrouwen hebben daarover ook gelogen tegen gezondheidsmedewerkers. Ze kunnen een flinke boete tegemoet zien.

De identiteit van de vrouwen is uiteindelijk door de politie gelekt. Ook hebben politiemedewerkers de vrouwen ervan beschuldigd ‘leugenachtig en crimineel’ te zijn. De lokale krant in Brisbane toonde foto’s van de vrouwen op zijn voorpagina met de kop ‘Enemies of the State’. Foto’s van hun woningen verschenen op sociale media.

Daar komt bij dat de vrouwen een immigratieachtergrond hebben, wat tot veel racistische reacties leidde. Andere (lees: witte) overtreders van de regels hebben niet zulke online haat over zich heen gekregen, stelde een Australische onderzoeker in

Overal duiken campagnes op

Dit soort heksenjachten vinden natuurlijk niet alleen in Australië plaats. Morgan al eerder over dit soort schaamte- en haatcampagnes in Bosnië, Montenegro, Paraguay en Rusland.

Op Twitter, Facebook en Reddit hoef je nooit lang te zoeken naar filmpjes van mensen die zich niet aan de regels houden, of, vooral in de Verenigde Staten, mensen die weigeren mondkapjes te gebruiken en als ze daarop worden aangesproken door het lint gaan.

Ik begrijp de verontwaardiging best, maar daar waar het goed is dat Grapperhaus publiekelijk door het stof gaat, vind ik dat we wat meer empathie mogen tonen voor gewone mensen die zich onverantwoordelijk of soms zelfs agressief gedragen.

Jongeren kun je nog niet langs dezelfde meetlat leggen als volwassenen. En voor veel mensen is deze tijd simpelweg erg stressvol: ik vind het niet zo gek dat mensen soms zo heftig reageren. Je weet nooit het verhaal achter een reactie, of waar die sterke emoties vandaan komen. Dat haal je niet uit zo’n video. Dus enige terughoudendheid, in je oordeel, maar ook in het klakkeloos posten of verspreiden van boze berichten, is wel op zijn plaats.

Dan nog een aantal leestips

Sinds 2010 hebben bedrijven en overheden wereldwijd ongeveer 30 biljoen euro uitgegeven aan IT, waarvan een goede 2 biljoen (dus 2.000 miljard) om stokoude software aan de praat te houden. Overheidsinstanties, vliegtuigmaatschappijen, banken, verzekeraars, ze werken soms nog met softwaresystemen die al sinds de jaren zestig meegaan. Die software moet vervangen worden, maar zit vaak zo complex in elkaar dat dat in de praktijk haast onmogelijk is. Dat leidt ertoe dat je in de Verenigde Staten bijvoorbeeld een flinke smak geld kunt verdienen als je in COBOL kunt programmeren, een praktisch dode programmeertaal uit de jaren vijftig die blijkbaar nog steeds wordt gebruikt bij overheden. In in IEEE Spectrum zet de auteur uiteen waarom dit soort software onvervangbaar is en wat de indirecte kosten van dat achterstallige onderhoud zijn, want die oude softwaremeuk laat het steeds vaker afweten. 

In BuzzFeed stond vorige week over een onderzoek naar strafkampen voor Oeigoeren in Xinjiang, China. De auteurs hebben op heel vernuftige wijze geheime locaties ontdekt van deze kampen. Het gebied is moeilijk toegankelijk, dus journalisten hebben hun toevlucht onder meer genomen tot het analyseren van satellietbeelden. Veel locaties in Xinjiang zijn gecensureerd op online satellietkaarten, maar juist die gecensureerde stukken geven aan dat er iets verborgen wordt. Door slim te zoeken hebben de auteurs in kaart kunnen brengen hoe groot het stelsel van strafkampen waarschijnlijk is. En dat is echt enorm.

Tot slot een tip waar ik nog niet veel over kwijt wil, want ik wil er binnenkort uitgebreid op terugkomen. De Amerikaanse schrijver/activist Cory Doctorow schreef een erg goed boekje over Big Tech: How to Destroy Surveillance Capitalism. Ik zou zeggen: Je hebt er anderhalf uur voor nodig, maar er zit heel veel in. Dan kunnen we het er binnenkort eens uitgebreid over hebben.