Dit unieke onderzoek laat zien wat er gebeurt als je een arme indiaan zomaar 6.000 dollar per jaar geeft

Op 13 november van het jaar 1997, ten zuiden van de Great Smoky Mountains in North Carolina, opende een casino haar deuren. Het was een regenachtige dag, maar dat had de honderden mensen in de rij voor de ingang niet tegengehouden. De bezoekers bleven maar toestromen, totdat de baas van het casino opriep vooral thuis te blijven.

Het was dan ook niet zomaar een gokpaleis van een of andere drugsbaas dat openging die dag. Het casino, Harrah’s Cherokee genaamd, is tot op de dag van vandaag eigendom van de Eastern Band of Cherokee Indians. Met de opening was er een einde gekomen aan tien jaar getouwtrek. ‘Gokken zal de Cherokee de verdoemenis in helpen,’ had een van de stamleiders nog geroepen. Ook de gouverneur van North Carolina had zich uit alle macht verzet, maar tevergeefs.

Al snel bleek dat het casino - met inmiddels 35 duizend vierkante meter speelruimte, drie hoteltorens met meer dan duizend kamers en honderd suites, talloze winkels, restaurants, een zwembad en een fitnesscentrum -, dat dit paleis van gokken en genot niet de verdoemenis, maar de verlichting bracht. Er ontstond geen georganiseerde misdaad bij het casino en de winst ging grotendeels naar de stam.

In 2004 was het al 150 miljoen dollar, oplopend naar bijna 400 miljoen in 2010. Er werden een nieuwe school, een ziekenhuis en een brandweerkazerne mee gerealiseerd. Maar het grootste deel van de winst werd rechtstreeks overgemaakt aan de 8.000 mannen, vrouwen en kinderen van de Cherokee-stam. Dat begon met 500 dollar in 1998 en liep al snel op naar 6.000 dollar in 2001, toen het een kwart tot één derde van het gemiddelde gezinsinkomen besloeg.

Als geestelijke problemen het gevolg en niet de oorzaak van armoede zijn, dan zou die 6.000 dollar weleens wonderen kunnen doen

Het toeval wilde dat Jane Costello, een professor aan Duke University, al sinds 1993 onderzoek deed naar mentale problemen bij de jeugd in deze buurt. Ieder jaar hadden de 1.420 kinderen in haar onderzoek een psychiatrische test gedaan, waaruit bleek dat zij die opgroeien in armoede veel vaker last hebben van gedragsproblemen. Dat was op zich geen nieuws. Het verband tussen armoede en mentale problemen was al veel eerder geconstateerd door een collega van Costello, de vermaarde professor Edward Jarvis, in zijn beroemde Report on Insanity. Uit 1855.

Maar de vraag was nog altijd: wat is oorzaak en wat is gevolg? Costello merkte dat het in de mode raakte om mentale problemen vooral vanuit individuele, genetische factoren te verklaren. Als de wortel van het probleem inderdaad daar ligt, dan zou een jaarlijkse zak met geld slechts symptoombestrijding zijn.

Maar als geestelijke problemen het gevolg en niet de oorzaak van armoede zijn, dan zou die 6.000 dollar weleens wonderen kunnen doen. Toen het casino openging, realiseerde Costello zich dat ze een unieke kans had om nieuw licht te werpen op dit oude vraagstuk. Een kwart van de kinderen in haar onderzoek was namelijk onderdeel van de Cherokee-stam, waarvan meer dan de helft onder de armoedegrens leefde.

Mo’ money, less problems

En inderdaad: Costello zag al snel grote verbeteringen optreden. Vier jaar later was de armoede onder de Cherokee’s gehalveerd. De hoeveelheid gedragsproblemen bij de kinderen die uit armoede werden opgeheven, nam met 40 procent af, om op het niveau te komen van kinderen die nooit arm waren geweest. Er werden ook minder misdaden gepleegd door de Cherokee-jeugd, hun drugs- en alcoholgebruik ging omlaag en de schoolprestaties verbeterden aanzienlijk.

Tien jaar na de opening van het casino bleek dat hoe jonger de kinderen de armoede waren ontvlucht, hoe beter hun mentale gezondheid als tiener was. Op school deden de Cherokee-kinderen het inmiddels even goed als de andere kinderen in het onderzoek. Onder het jongste leeftijdscohort vond Costello een ‘dramatische afname’ van crimineel gedrag. Sterker nog, de Cherokee-kinderen waren nu braver dan de controlegroep.

Aanvankelijk kon ze het niet geloven. ‘De verwachting is dat sociale interventies relatieve kleine effecten hebben’, herinnerde de professor zich later. ‘Maar deze hadden vrij grote effecten.’ Costello rekende uit dat 4.000 dollar per jaar uiteindelijk een vol jaar extra onderwijs op eenentwintigjarige leeftijd opleverde en 22 procent minder kans om op zestienjarige leeftijd in contact te zijn gekomen met de politie.

Randall Akee, een econoom aan de Universiteit van Los Angeles, berekende dat het casinogeld uiteindelijk zelfs geld heeft bespaard

Randall Akee, een econoom aan de Universiteit van Los Angeles, berekende dat het casinogeld uiteindelijk zelfs geld heeft bespaard. Volgens zijn conservatieve schatting leverde het ontvluchten van armoede (minder criminaliteit, minder zorgverbruik en minder zittenblijven op school) meer geld op dan er in totaal was uitgekeerd.

Eén ding was vooral verbeterd: de opvoeding. Voordat het casino opende, werd er tijdens de zomer hard gewerkt maar liep tijdens de winter de werkloosheid op. Het casinogeld stelde de Cherokee-gezinnen in staat om te sparen en hun rekeningen op tijd te betalen. De families die de armoede waren ontvlucht, rapporteerden dat ze meer tijd over hadden voor andere dingen.

Toch waren de ouders, zo ontdekte Costello, niet minder gaan werken. Zowel moeders als vaders maakten evenveel uren als voor de opening van het casino. Volgens Vickie L. Bradley, een van de stamleden, hielp het geld vooral om rust te brengen in het hoofd van de gezinsleden. Energie die eerst verloren ging aan geldstress, kon nu aan de kinderen worden besteed. Dat ‘helpt ouders om betere ouders te zijn,’ aldus Bradley.

Dus wat is de oorzaak van gezondheidsproblemen bij arme mensen – genen of cultuur? Allebei, concludeerde Costello. Mensen die genetisch vatbaar zijn voor een ziekte of een stoornis, krijgen hier onder de stress van armoede nog vaker last van.

Maar het punt is: genen kun je niet opheffen. Armoede wel.