Niet meer kunnen ruiken.

Zwaar vermoeid.

Geheugenverlies.

Het zijn slechts enkele symptomen die worden genoemd door sommige mensen die covid-19 hebben gehad. Soms wel maanden later hebben ze nog altijd last.

‘Long-haulers’ worden ze in het Engels ook wel genoemd, mensen die last hebben van ‘lange covid’. Wetenschapsjournalist Ed Yong schreef er half augustus over in The Atlantic.

Hij sprak onder anderen David Putrino, een neurowetenschapper en revalidatiearts die veel lange-covid-patiënten heeft gezien. ‘Het is alsof je iedere dag je hand in een bak met symptomen steekt, er een paar uithaalt en zegt: "Dit is voor jou vandaag"’, vertelde hij.

Putrino zag een groep die anders is dan de oude en kwetsbare patiënt die we intussen kennen uit de nieuwsberichten. Ze zijn jonger en waren, voordat ze ziek werden, fitter. Het zwart-witidee dat corona een aantal mensen doodt en voor de rest ‘mild’ is, lijkt niet te kloppen, schrijft Yong.

Onder de radar

Toch blijven deze mensen vaak onder de radar. Ze komen niet altijd in het ziekenhuis terecht, worden door het RIVM niet geteld en er is überhaupt nog weinig bekend over het ziektebeeld. Zo is niet altijd te zeggen of hun klachten ook daadwerkelijk door de ziekte komen, of door andere oorzaken.

Juist daarom moet er onderzoek worden gedaan naar deze groep. Want er zijn aanwijzigingen dat de ziekte op lange termijn schade kan aanrichten. Zo Amsterdamse onderzoekers dat hersenen van overleden coronapatiënten omvangrijke beschadigingen hadden, en bleek uit dat herstelde patiënten littekens op het hart kunnen hebben.

Maar dit is allemaal voorlopig. Wat ‘lange covid’ precies is, hoe lang het duurt en bij hoeveel mensen – het is nog onduidelijk. Maar die informatie is noodzakelijk, niet alleen om patiënten te helpen maar ook om een goede afweging te maken over de maatregelen.

‘Wat we niet meten, kunnen we niet bestrijden’, vertelde Nisreen Alwan, hoogleraar volksgezondheid aan de Universiteit van Southampton, aan Yong. Zelf had ze sinds 20 maart last van covid-19. ‘Dood is niet het enige wat telt. We moeten ook de levens tellen die zijn veranderd.’

Zonder die informatie weten we niet hoe ‘erg’ covid-19 echt is, en of we de juiste maatregelen nemen. Dan staren we ons blind op sterftecijfers, terwijl er een groep is die óók lijdt, maar die onzichtbaar is. En blijken de ‘milde’ gevallen ineens niet zo mild meer. Of blijkt die groep uiteindelijk klein te zijn, dat kan natuurlijk ook.

Ben jij als onderzoeker met dit onderwerp bezig, ben je een arts die deze patiënten langs ziet komen of heb je zelf last van dit soort klachten?

Beyond the wane of the day

Even iets heel anders: vandaag is The Correspondent één jaar oud. We gaan dus al een jaar in het Engels voorbij de waan van de dag.

Ik vind het geweldig dat mijn werk nu vaak in twee talen verschijnt. Neem met wetenschapsjournalist Angela Saini, over ‘motivated reasoning’ en bij coronacijfers. En vergeet ook niet, die al een jaar de wereld omzoeft.

Heb je zin om een duik te nemen in het archief? Ik kan je van Emily Dreyfuss aanraden. Ze schrijft over de hype rond broodbakken tijdens de coronacrisis. Prachtig geschreven, over de behoefte aan duidelijke regels in een onzekere tijd.

Maar lees ook eens van Irene Caselli over wat politici van kinderen kunnen leren van Tanmoy Goswani afstand houden in India of van Nesrine Malik het belang van een samenleving die niet op winst maar op waarde gebaseerd is

En wat een feest dat onze De Correspondent-stukken nu een groter publiek krijgen. Zo ging van Jesse Frederik en Maurits Martijn over online advertenties viral, hoop ik dat J.K. Rowling van Valentijn de Hingh nu gaat lezen en was ik best trots toen Philip Tetlock over mijn artikel

– en dan is de linkdump echt klaar – zie je een mooi overzicht van het eerste jaar van The Correspondent. Ben je al lid en wil je graag verlengen? Dat kan Nog geen lid, maar enthousiast geworden? word je lid.

Tot slot...

...schreef collega Ruben Mersch over het coronavaccin en helaas: we moeten niet te optimisch zijn.