Zo nu en dan ontmoet je iemand waar je écht diep van onder de indruk bent. 

Het overkwam mij in het najaar van 2018, toen ik samen met beeldredacteur Yara van der Velden – op de redactie van de Correspondent – had afgesproken met kunstenaar Carlijn Kingma. 

Ik kende Carlijn al een beetje. Haar (toenmalige) vriend had me in 2016 gemaild met de vraag of ik een bericht wilde inspreken voor een audiotour die haar vrienden voor haar maakten. Carlijn maakte heel bijzondere tekeningen, maar was te verlegen om die aan buitenstaanders te laten zien. Daarom wilden haar vrienden haar een handje helpen, en vandaar die mail.

Twee jaar later kreeg ik bericht van Carlijn zelf – of ik eens om de tafel wilde zitten. Als kunstenaar werkte ze namelijk altijd samen met andere kunstenaars, schrijvers of wetenschappers. Ze noemde zichzelf ‘cartograaf’: maker van kaarten. Maar geen gewone kaarten. Op Carlijns werk zie je geen landen en wegen, bergen en rivieren. Je ziet metaforen. Carlijn illustreert ideeën die, als je ze naast elkaar ziet, nieuwe inzichten kunnen opleveren. 

‘Ik wil de wereld begrijpen’, schreef ze mij, ‘maar voor veel verhalen is tekst niet toereikend.’ Een boek lees je door op de eerste pagina te beginnen en op de laatste pagina te eindigen. Een kaart lees je heel anders. Je kunt zoeken en dwalen, vinden en ontdekken. Je kunt dwarsverbanden zien die in een boek niet zouden opvallen, of zelfs afwezig zijn. 

En nu stelde ze voor om, in samenwerking met mij, een nieuwe kaart te maken. Dat trof, want ik schreef net de laatste hoofdstukken van mijn boek De meeste mensen deugen. 

Die middag op onze redactie in Amsterdam was ik – toegegeven – een beetje starstruck. Zelfs in haar aantekeningenboekje maakte Carlijn op achteloze wijze de mooiste illustraties. Ik had het gevoel dat ik naast een reïncarnatie van Leonardo da Vinci zat. Carlijn bleek ook nog eens ongelofelijk belezen – ze stapte zonder moeite door de kunst- en ideeëngeschiedenis van de afgelopen eeuwen. 

Die middag besloten we samen te werken. En zo kon het gebeuren dat na talloze gesprekken en na duizenden uren van schetsen en illustreren Carlijn in de zomer van 2020 de laatste hand legde aan haar kunstwerk Het weefsel der mensheid. 

Er valt veel over te zeggen, maar je moet het vooral zien. Ga er dan ook even voor zitten. De audiotour die Carlijn bij haar werk heeft gemaakt, biedt een goede introductie, maar ook daarna kun je nog uren door haar kaart dwalen. En nog leuker: je kunt in de kiosk van De Correspondent. Dat raad ik héél erg aan, want als de kaart voor je ligt, komt het verhaal nog meer tot leven.

Deze week mochten Carlijn en ik aanschuiven in de talkshow De Vooravond om iets meer te vertellen over haar werk. Maar zoals ik daar ook zei: eigenlijk hebben we vijf seizoenen Zomergasten nodig om alles uit te leggen. Gelukkig kreeg Carlijn deze week ook veel aandacht in tal van kranten. Ik hoop dat heel veel mensen nu met haar kennis zullen maken, want het komt niet vaak voor dat een land zo’n groot talent voortbrengt. 

Verder deze week

Hieronder delen we een selectie van onze favoriete verhalen van deze week:

Reis met deze kaart langs een geschiedenis van de mens

Meer dan een jaar zat kunstenaar en kaartenmaker Carlijn Kingma in een hoekje op de redactie te werken aan een ongelooflijk gedetailleerde kaart, gebaseerd op het boek De meeste mensen deugen van Rutger Bregman. In een unieke virtuele tentoonstelling en audiotour leidt Carlijn je rond door haar werk, getiteld Het weefsel der mensheid.

Maak kennis met Carlijn Kingma, de kunstenaar die je meeneemt op een duizelingwekkende reis door de geschiedenis van de mens Aanbeveling: 1 minuut

Staal vormt onze wereld  – en maakt haar ook kapot

Bruggen, treinrails, wolkenkrabbers, auto’s, containerschepen én windmolens: onze moderne wereld is er een van staal. Het is het materiaal van nationale trots, maar ook van een gigantische CO2-uitstoot. Het goede nieuws: groen staal is mogelijk, maar dat vraagt een radicale omslag in ons denken, schrijft archeoloog Maikel Kuijpers.

Staal is onmisbaar én supervervuilend. Hoe ziet een duurzame ijzertijd eruit? Analyse: 10-14 minuten

Welkom in het fast-fashiontijdperk

Tegenwoordig betaal je voor een T-shirt net zo veel als voor een Big Mac. Leuk voor de consument misschien, maar desastreus voor werknemers in de kledingindustrie en het milieu wereldwijd.

Correspondent Emy Demkes onderzocht hoe kleding zó goedkoop kon worden – en wat daarvan de gevolgen zijn.

Hoe kleding een wegwerpproduct werd Klassieker | Analyse: 9-12 minuten

Handen zijn er niet alleen om te geven

Sinds het uitbreken van de pandemie hebben we het vaak over onze handen. Wel wassen, niet geven: talloze automatische handelingen mogen opeens niet meer. We moeten nu nádenken over onze handen.

Maar onze handen zijn veel meer dan alleen instrumenten, schrijft correspondent Lynn Berger. Ze helpen ons denken en voelen, gaan somberheid tegen en zijn haast onmisbaar in onze communicatie.

Onze handen helpen ons beter denken en voelen. Maar dan moeten ze wel uit de mouwen Aanbeveling: 7-9 minuten

Hoe vooroordelen een onbegrensde oorlog voeden

Het is de heersende opvatting in de VS en onder zijn bondgenoten: China voert een onbegrensde oorlog tegen de westerse wereld. Niet met zware munitie, maar met technologie en geopolitiek. Maar die interpretatie zegt misschien wel meer over de onderliggende angsten en vooroordelen in het Westen dan over China, stelt correspondent Verborgen oorlogen Lennart Hofman.

Dit boek is een Chinees masterplan om het Westen te verslaan. Toch is de ophef erover overdreven Aanbeveling: 6-7 minuten