Kandidaat Joe Biden tegen de president van de Verenigde Staten: ‘Kun je je kop houden, man?’ Donald Trump ontwijkt de vraag of hij knokploegen voor witte overheersing wil veroordelen, maar zegt: op uw plaats rust en Een dreigement van de president van de Verenigde Staten met een burgeroorlog. Waarmee hij het hele verkiezingsproces op losse schroeven zette.

Het eerste presidentiële deze week gaf een goed beeld van de politieke situatie in de Verenigde Staten: chaos, schelden, dreigen, beledigen, de rechtsstaat verdacht maken, niets ging te ver. Het is precies die situatie waar Donald Trump op mikt om zijn huid te redden, mocht de kiezer hem op 3 november ontslaan.

en hebben op De Correspondent al met voorbeelden gewaarschuwd voor de journalistieke valkuil de ‘strijd om het Witte Huis’ als een gewoon democratisch gevecht te beschrijven. Donald Trump heeft Amerika veranderd in een bijna-autocratie. Streven naar objectieve journalistiek is een gevaarlijke illusie in dergelijke omstandigheden.

Zij kregen steun van de vooraanstaande New York Times-columnist die schreef dat de Amerikaanse democratie niet in zulk gevaar is geweest sinds de Burgeroorlog, de aanval op Pearl Harbor, de Cubaanse raketcrisis en Watergate.

Het afbrokkelen van de democratie kan ook in de VS

Friedman (1953) beschrijft hoe hij zijn journalistieke loopbaan begon als correspondent in Libanon. Daar zag hij hoe een land ten onder gaat als alles politiek wordt, als ogenschijnlijk verantwoordelijke lieden de regels naar hun hand zetten, denkend dat het systeem daar wel tegen kan. Hij zag hoe gematigden de andere kant opkeken en hoe het land uit elkaar viel.

Donald Trump ziet twee mogelijke uitkomsten van de verkiezingen. De verkiezing van Joe Biden tot president hoort daar niet bij

‘Dat kan in Amerika niet gebeuren, zou ik willen denken’, schrijft Friedman. ‘Maar ik ben heel erg bezorgd…’ In zijn ogen ziet Donald Trump twee mogelijke uitkomsten van de verkiezingen. De verkiezing van Joe Biden tot president hoort daar niet bij. Het is óf een tweede termijn óf chaos.

In dat laatste geval moet het Hooggerechtshof (het ‘Supreme Court’) de knoop doorhakken, zoals dat ook is gebeurd in 2000. Toen wees het Hooggerechtshof George W. Bush aan als winnaar, na eindeloze rechtszaken over het tellen van de stemmen. Dat dreigt nu weer. Alleen al daarom is Trump en de Republikeinse partij er veel aan gelegen om zo snel mogelijk een opvolger te benoemen voor de

Trump komt zijn verkiezingsbelofte na

Met de aanwijzing van de conservatieve jurist Amy Coney Barrett heeft Trump een van zijn belangrijkste verkiezingsbeloftes uit 2016 ingelost. Zij kan de derde zeer conservatieve rechter in het Supreme Court zijn, die hij in zijn eerste ambtsperiode heeft aangesteld.

Daarmee zou de conservatieve meerderheid in het Hooggerechtshof 6-3 worden. Een garantie dat de soms met de progressieven in het Hof meestemmende president van het Hof John Roberts geen roet meer in het eten gooit.

De kandidatuur van rechter Barrett is een ideale bonus voor Trump in deze laatste fase van de verkiezingen. Terwijl hij het coronavirus bagatelliseert en de rol van medische deskundigen voortdurend ondermijnt – en Amerika door corona getroffen land is – heeft de Amerikaanse economie zwaar te lijden.

De benoeming van een nieuwe opperrechter geeft Trump opeens de kans identitaire drukknoppen van zijn aanhangers te beroeren.

Een slinkende minderheid die nog jaren haar invloed houdt in het rechtssysteem

Religieus-rechts heeft in 2016 bijna unaniem op Trump gestemd. Met de benoeming van nog een, relatief jeugdige, conservatieve rechter in het Hooggerechtshof kan deze demografisch slinkende minderheid nog haar stempel blijven drukken op de steeds jongere en diversere bevolking van de Verenigde Staten.

De inzet is onder andere ‘het recht op leven’, dat wil zeggen afkeer van abortus en humanitaire levensbeëindiging, het recht voor burgers om wapens te dragen, afwijzing van het homohuwelijk en de strijd om gelijkberechtiging van allerlei minderheden. Ook Obamacare (een begin van gezondheidszorg voor iedereen) staat op de nominatie om geschrapt te worden.

Trump was vooral uit op het ontregelen van zijn tegenstander en het ondermijnen van het vertrouwen in de Amerikaanse democratie

In het eerste presidentiële debat heeft Trump deze agenda niet systematisch verdedigd. Hij was vooral uit op het ontregelen van zijn tegenstander en het ondermijnen van het vertrouwen in de Amerikaanse democratie. Maar in de resterende weken zullen de Republikeinen er ongetwijfeld alles aan doen om die cultureel-conservatieve agenda aan hun achterban voor te houden.

Liever het Hof dan de Senaat

Mitch McConnell, de leider van de Republikeinen in de Senaat, neemt een bewust risico door de benoeming van de nieuwe opperrechter al vóór de verkiezingen te willen afronden. Voor een aantal Republikeinse kandidaten in staten met een onzekere meerderheid komt deze identiteitsstrijd zeer ongelegen: zij dreigen te van pragmatischer Democratische kandidaten.

McConnell is bereid senatoren in swing states op te offeren: hij geeft duidelijk de voorkeur aan het verzegelen van de conservatieve meerderheid in het Supreme Court boven het behouden van de meerderheid in de Senaat.

Daarbij helpt het dat men een ideale kandidaat heeft gevonden in de persoon van Amy Coney Barrett. Zij is een innemende persoonlijkheid en een briljant jurist, volgens (oud-)collega’s en haar studenten van de katholieke Notre Dame University in Indiana, waar zij vijftien jaar bejubeld hoogleraar was. Zelfs haar beamen dat.

Barrett is nog niet betrapt op onaardige uitspraken. Hatelijkheid of zijn niet haar stijl. Zij is moeder van zeven kinderen waaronder twee adoptiekinderen uit Haïti en een jongste met Downsyndroom. Zij werkte eerder als talentvol juridisch medewerker voor de in 2016 onverwacht overleden opperrechter Antonin Scalia. Hij was de intellectuele leider van de conservatieven in het Hof.

Coney Barrett wil een rechter zijn in diens lijn, dat wil zeggen uitgaand van de letterlijke teksten van de opstellers van de Amerikaanse Grondwet. Deze zogenoemde ‘originalists’ verzetten zich tegen hedendaagse interpretatie van de Grondwet uit 1789, ze leggen de grondwet in de praktijk uit in overeenstemming met conservatief-religieuze en neoliberale overtuigingen van nu.

Een haperende strijd om een eerlijkere democratie

Niet alleen sociaal-conservatieve opvattingen, die door een maatschappelijk steeds kleiner wordende minderheid worden gedragen, worden met de samenstelling van dit Hof voor decennia vastgelegd. Deze nieuwe meerderheid in het Hof zal naar verwachting ook initiatieven om het democratische proces eerlijker te maken tegenhouden.

In Florida kunnen ex-gevangenen alleen stemmen als zij bewijzen dat zij al hun boetes hebben betaald, maar er is geen centraal register van boetes

Al jaren hebben beide grote partijen geprobeerd de grenzen van opnieuw te trekken zodat zij er voordeel uit hebben. Deze praktijk heeft ervoor gezorgd dat voor de 435 leden van het Huis van Afgevaardigden maar een klein aantal zetels ‘spannend’ zijn bij verkiezingen.

Er zijn in allerlei staten ook andere middelen ingezet, vaak door Republikeinen, om het te belemmeren. In Florida kunnen ex-gevangenen bijvoorbeeld alleen stemmen als zij kunnen bewijzen dat zij al hun boetes hebben betaald, maar er is geen centraal register van uitstaande boetes. Ook zijn er vaak minder stembureaus in wijken met veel minderheden, die eerder Democratisch dan Republikeins stemmen.

Voorsorteren op een besluit van de rechter bij de aankomende verkiezingen

Dit jaar komt er de door Trump aangewakkerde onzekerheid bij over het stemmen per post. Vanwege corona wordt daar veel gebruik van gemaakt.

De president zette aan het hoofd van de federale postdienst een campagnedonor die heeft geprobeerd het sorteren en bezorgen van de extra verkiezingspost te vertragen. Zonder veel bewijs schermt de president steeds met de fraudegevoeligheid van het stemmen per post. Het lijken voorschotjes op een door de hoogste rechter te beslissen verkiezingsstrijd.

Democraten zijn verontwaardigd dat de Republikeinen de benoeming van een opvolger van Ruth Bader Ginsburg met grote haast doordrukken, terwijl zij in 2016 de opvolging van Scalia, die in februari van het verkiezingsjaar was overleden, een heel jaar tegenhielden, omdat zij de kiezers wilden laten oordelen over de opvolging. President Barack Obama’s kandidaat kwam nooit in stemming in de Senaat, die deze benoemingen moet goedkeuren.

Nu de Republikeinen nog een meerderheid in de Senaat hebben, denken zij er anders over, en vinden dat zij het recht en zelfs de plicht hebben zo snel mogelijk te zorgen dat het Hof compleet is. De Democraten hebben met hun 47 stemmen in de Senaat (honderd leden, met de vice-president als beslissende stem bij het staken van de stemmen) om de benoeming tegen te houden.

Een versleten en vastlopend politiek stelsel

In Washington wordt al jaren geklaagd over de gridlock in het Congres: het beeld van twee tot op het kruispunt doorgereden files bij een stoplicht.

Zolang de meerderheid in de Senaat én het Huis van Afgevaardigden van dezelfde partij is als de president, kan wetgeving worden aangenomen. Nu de Democraten de meerderheid in het Huis hebben, kan er bijna geen wet worden aangenomen, zolang de bereidheid om compromissen te sluiten ontbreekt. Daardoor lukt het al weken niet om een nieuw coronasteunpakket aangenomen te krijgen.

De Republikeinen doen er alles aan in het Hooggerechtshof een zo conservatief mogelijke meerderheid te verankeren

De opstellers van de Constitutie hebben er alles aan gedaan om macht en tegenmacht te organiseren. Als in de driehoek president-Huis-Senaat geen oplossingen voor grote vraagstukken ontstaan, dan is er altijd nog het Hooggerechtshof.

Dat toetst wetten aan de grondwet. Daar kunnen zelfs wetten worden afgekeurd waar de driehoek het over eens was, al twisten opperrechters regelmatig over de vraag of dat ook met relatief recente wetten kan.

Nu de Republikeinen het risico lopen het Witte Huis en mogelijk de meerderheid in de Senaat te verliezen, doen zij er alles aan om in het Hooggerechtshof een zo conservatief mogelijke meerderheid te verankeren.

Nu de Republikeinse partij onder Trump is verschrompeld tot een lobbygroep voor de ultrarijken, de witte nationalisten en de sociaal-conservatieven – qua aantallen burgers geen meerderheid –, grijpen zij naar het laatste wapen: een versteend Hof dat alle klokken terugdraait.  

Het laatste wapen van de Democraten

Het enige wapen waar de Democraten na, voor hen, geslaagde verkiezingen aan kunnen denken is het uitbreiden van het aantal zetels van het Hooggerechtshof. Dat kunnen zij in een simpele wet doen. Daar hoeft de grondwet niet voor te worden veranderd. De meerderheid heroveren door er zetels bij te plaatsen is eerder geprobeerd, onder andere in 1937 door president Franklin Delano Roosevelt.

Het zou een tijdelijke oplossing kunnen bieden en ultraconservatieve vonnissen voorkomen. In afwachting van die beloofde, meer inclusieve jeugd die baas in eigen buik wil blijven en beseft dat de wereld haast moet maken met afkoelen. Maar sleutelen aan het Hof zou het failliet van de

De verkiezingen van 3 november gaan over de democratie in Amerika. Zij kunnen uitlopen op een burgeroorlog. Dat is geen paardenrace en geen soap, maar een gruwelijk belangrijk schouwspel voor het vrije, democratische deel van de wereld.

Lees verder

Beste nieuwsmedia, versla de VS niet langer als een democratie De Verenigde Staten zijn een autocratie in wording. Dat vraagt om een fundamenteel ander soort journalistiek. Journalistiek die niet draait om nieuws maken, maar om het verdedigen van de democratie. Lees Robs verhaal hier