Deze series en films maakten thuisblijven in 2020 een stuk leuker

Mank

Riffy Bol, algemeen redacteur: Drie jaar geleden won Gary Oldman een Oscar voor zijn memorabele rol als Winston Churchill in Darkest Hour. Dit jaar keerde hij terug naar 1940 als Herman J. ‘Mank’ Mankiewicz, de scenarist van Citizen Kane, volgens sommige cinemakenners de beste film aller tijden. Mank is de eerste film van regisseur David Fincher sinds 2014; hij verfilmde een script dat zijn vader Jack heeft geschreven. De look and feel zijn onmiskenbaar arthouse, met een zacht zwart-witpalet en uitwaaierende dialogen die een reguliere blockbuster nooit zouden halen.

Oldman is fantastisch als Mank, de eigenzinnige, aan drank en gokken verslaafde filmauteur, in ongenade gevallen bij de hoge heren van Hollywood-studio Metro-Goldwyn-Mayer en geadoreerd door krantenmagnaat William Randolph Hearst. Met Manks machtsbeluste adaptatie van Hearst als Charles Foster Kane en het achterhoedegevecht met regisseur Orson Welles om de credits over het schrijfwerk, brengt Fincher een fraaie ode aan Hollywoods ‘gouden tijdperk’. (Netflix)

I May Destroy You

Maite Vermeulen, correspondent Migratie: Arabella is een jonge, hippe, zwarte schrijver in Londen, die een megahit heeft gescoord met haar debuut Chronicles of a Fed-Up Millennial. Haar tweede boek komt er nét wat minder vlot uit, en hoewel ze onder druk staat van haar uitgever, besluit ze om toe te geven aan de verleidingen die haar vrienden haar presenteren: een avondje flink doorzakken.

De volgende dag herinnert ze zich niet hoe ze is thuisgekomen. Als ze probeert de gaten in haar geheugen in te vullen, dringt het langzaam tot haar door: ze is gedrogeerd, en verkracht. Wat volgt is een werkelijk geniale serie, vol humor, over het verwerken van traumatische ervaringen, over wat de politie voor je betekent als je zwart bent, over wat ‘toestemming’ voor seks eigenlijk inhoudt, over Tinder, Grindr, uitgaan, drugs en alcohol. En over wraak met een grote W.

De serie is geschreven door Michaela Coel, die ook de hoofdrol briljant vertolkt, en blinkt uit in geestige, rappe, levensechte dialogen tussen een fantastische groep vrienden die zich staande probeert te houden in een moderne metropool. (HBO)

My Octopus Teacher

Ruben Mersch, correspondent Big Pharma: Een man en een octopus worden beste vrienden. Dat klinkt klef, en toch is My Octopus Teacher een aanrader. Craig Foster, een documentairemaker met een burn-out, besluit om dagelijks te gaan duiken in de kelpwouden aan de Zuid-Afrikaanse kust. Daar ontmoet hij een ander intelligent wezen. Een wezen met een vloeibaar lijf en het vermogen om in een oogwenk van kleur te veranderen: een octopus. En ook al zijn ze afkomstig van twee totaal verschillende takken van de evolutionaire boom, er ontstaat toch een band tussen de twee.

De documentaire laat zien hoe ze allebei kampen met hun eigen besognes. Een gebrek aan levenslust bij de een, aanvallen door pyjamahaaien bij de ander. Soms wordt de symboliek iets te hard aangezet – de documentairemaker die met zijn zoontje gaat duiken tussen de baby-octopusjes – maar deze inkijk in het leven van een dier waarmee we buiten onze intelligentie weinig gemeen hebben, blijft fascineren. (Netflix)

Be Kind Rewind

Valentijn de Hingh, correspondent Identiteit: De video’s van Be Kind Rewind zijn vaste prik op mijn YouTube-agenda. In de video-essays op het kanaal bespreekt maker Izzy in elke aflevering de Best Actress-categorie van de Oscars van een specifiek jaar. Daarmee gebruikt ze de meest prestigieuze prijs voor actrices binnen de Amerikaanse filmindustrie als een lens waardoor ze de rol van vrouwen in de Amerikaanse samenleving en de historische ontwikkeling daarvan beter leert begrijpen.

Hollywood, laat Izzy zien, bestaat niet binnen een vacuüm – het is een spiegel waarin de tijdsgeest van een zeker moment in de geschiedenis gereflecteerd wordt. Welke actrice voor welke rol beloond wordt, zegt veel meer dan wie dat jaar de beste acteerprestatie heeft verricht. Het vertelt ons ook iets over het vrouwbeeld van die tijd, de structurele ongelijkheden die van het begin af aan de filmindustrie doordrongen, en de manier waarop deze ongelijkheden de carrières van verschillende actrices hebben beïnvloed.

Video’s, dus, ter lering ende vermaak. Voor iedereen die de discussies over het gebrek aan diversiteit in de filmindustrie beter wil begrijpen, maar ook voor fans van oude Hollywoodfilms. (YouTube)

The Typist

Dimitri Tokmetzis, correspondent Surveillance & Technologie: Die Protokollantin (The Typist) is een Duitse detective die een wat ander pad volgt dan de meeste series in dit genre. Het verhaal draait om een notulist bij de recherche die dag in dag uit verhoren uitwerkt met Berlijnse criminelen, en ondertussen een groot verlies en een groot geheim met zich meedraagt.

Ik zal niet te veel verklappen over het plot. Het leuke aan deze serie is dat de karakters veel echter overkomen dan in de meeste politieseries. Iedereen gaat onbeholpen met elkaar om en is op zoek naar alledaags geluk, dat telkens maar buiten bereik lijkt te blijven. De hoofdrol is eens niet weggelegd voor een misantropische man van middelbare leeftijd, maar voor een teruggetrokken oudere vrouw. Het is een korte serie die je in een paar avonden kunt uitkijken. (KRO-NCRV)

Unorthodox

Irene Caselli, correspondent First 1,000 Days bij The Correspondent: Ik ben blij met elke serie die focust op vrouwen die iets ‘onorthodox’’ doen, die tegen de stroom inzwemmen en patriarchale eisen in twijfel trekken. Helemaal als de vrouw in kwestie opgroeit in een ultra-orthodoxe joodse gemeenschap in Williamsburg, New York en gigantische uitdagingen moet trotseren om aan die wereld te ontsnappen.

De vierdelige serie Unorthodox volgt Esty, die haar passies achterna gaat en haar gemeenschap probeert te ontvluchten. Ik vond het prachtig om te zien hoe vrouwen seks openlijk bespreken als niet meer dan een voortplantingsmechanisme, en Esty’s ongemak daarover. Ook prachtig is de keuze om de serie deels in het Jiddisch op te nemen, waarbij tenminste een deel van de acteurs ook echte native Jiddisch-sprekers zijn. De making-of is ook de moeite waard. (Netflix)

Été 85

Lena Bril, chef engagement: Zal 2020 minder zomerliefdes kennen? Daten verplaatste zich noodgedwongen naar onze telefoon. Ondertussen klonk de soundtrack van deze zomer – Watermelon Sugar van Harry Styles – als een schreeuw om lichamelijke nabijheid. Op een van de laatste warme avonden van het jaar keek ik de Franse liefdesfilm Été 85 dan ook met enige weemoed. De romance tussen twee jongens, gehuld in iconische Bretonse streep, speelt zich af tegen het decor van de Normandische kust. De coming of age is om te smullen, de chemie tussen de acteurs om huidhonger van te krijgen. Deze film verdient dezelfde erkenning als de bejubelde film Call Me By Your Name, dat een vergelijkbaar plot heeft. (Lumière)

The Queen's Gambit

Lynn Berger, correspondent Zorgzaamheid: Een Amerikaans weeshuis in de jaren vijftig. Een beschadigd en enigszins wereldvreemd meisje ontpopt zich, met behulp van de aandoenlijke conciërge van het tehuis (en een flinke dosis psychofarmaca – zo ging dat in die tijd), tot een schaaktalent dat haar weerga niet kent. Ze wordt geadopteerd, begint mee te doen aan schaakwedstrijden, verandert van onooglijk buitenbeentje in modieuze en elegante schaakvamp, verliest zich in drank en drugs, maar komt dat natuurlijk ook weer te boven, en verslaat de ene na de andere mannelijke schaker.

Dat is zo’n beetje waar het om draait in de zevendelige Netflix-serie The Queen’s Gambit, die precies spannend genoeg is om te bingewatchen, maar niet zo spannend dat je daarna niet meer kunt slapen. De schaakwedstrijden zijn bloedstollend in beeld gebracht, styling en setdesign zijn om van te smullen, en ondanks haar lastige persoonlijkheid weet de hoofdpersoon toch nog een hartverwarmende vriendenschare op te bouwen. Ernaar kijken is de best denkbare vorm van escapisme – en het werkt nog aanstekelijk ook (ik heb voor Kerstmis een schaakbord gevraagd). (Netflix)

Notturno

Lennart Hofman, correspondent Verborgen oorlogen: Notturno is een schilderachtig portret van de oorlog in Syrië en Irak. Maar wat de film bijzonder maakt, is dat je het geweld niet ziet. Documentairemaker Gianfranco Rosi volgt een eendenjager in de nacht, een gezin dat samen slaapt in een kleine kamer, een groepje psychiatrische patiënten die een toneelstuk repeteren in een armoedige kliniek, en een eenheid met vrouwelijke soldaten aan het front – waar overigens niets gebeurt. De film draait om stilte, herhaling, trauma’s en de noodzaak om ondanks alles door te gaan. Daarmee laat Rosi zien wat oorlog inhoudt voor de meeste mensen die het van dichtbij meemaken. (Picl)

Bir Başkadır

Suheyla Yalcin, engagementredacteur: Bir Başkadır is een mooi, waarachtig portret van de vele identiteiten die Turkije kent. De serie toont hoe de steeds conservatievere politiek aan de ene kant, en de toenemende islamofobie aan de andere kant, de polarisatie in het land versterkt. Zo schetst het een helder beeld van de complexe realiteit waarin Turkije zich momenteel bevindt.

In de serie staat een vijftal families centraal, die allemaal een andere plek in de samenleving innemen. We kijken naar heftige scènes waarin thema’s als depressie, seksueel misbruik, lichamelijke en fysieke beperkingen en suïcidaliteit de revue passeren. Langzaamaan wordt duidelijk dat de personages, hoewel ze in verschillende werelden lijken te leven, meer met elkaar gemeen hebben dan ze denken. (Netflix)

The Crown (seizoen 4)

Marc Chavannes, correspondent Politiek: The Crown is prachtig op verschillende niveaus. En verwerpelijk, vanwege de aandacht voor een merkwaardige, rijke familie die aanspraak maakt op de onverdeelde adoratie door het Britse volk en miljoenen mensen daarbuiten. De serie, nu in haar vierde seizoen, verweeft de geschiedenis van het koninklijke leven van Elizabeth met de politieke en maatschappelijke geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk en het Gemenebest.

Dat levert fascinerende inzichten en beelden op van maatschappelijke onvrede en het onvergetelijke, waargebeurde praatbezoek van een werkloze, eenzame man aan de koningin in haar slaapkamer. De details van zowel de aankleding, landhuizen en jachttaferelen zijn al even mooi als de onderlinge gemenigheden tussen deze clan van eenzame royals. In het vierde seizoen bouwt het drama-Diana zich op naar de climax waarvan we de uitkomst al weten. Het roept vragen op over de verantwoordelijkheid van de seriecineast voor het codificeren van de geschiedenis van eergisteren. Prima kijkvoer voor mistige dagen in de Hoog- en de Lage Landen. (Netflix)

Klassen

Anna Vossers, eindredacteur: Als één serie laat zien om wie we ons nu zorgen moeten maken, dan is dat Klassen van regisseurs Ester Gould en Sarah Sylbing, die eerder furore maakten met hun docuserie Schuldig. Zij volgen ditmaal leerlingen in groep 8 in Amsterdam-Noord, een wijk in de hoofdstad waar veel armoede is, maar waar óók welgestelde gezinnen naartoe trekken.

Kleren van de kledingbank, eten van de voedselbank, thuis geen of gebrekkig Nederlands – of überhaupt geen veilig thuis. De kinderen hebben allemaal hun eigen kopzorgen, naast dat allesbepalende schooladvies. En, zo constateert een juf, leerlingen die alles zélf hebben moeten doen, door keihard te werken, krijgen vaak een lager advies dan kinderen die thuis alle steun krijgen – zelfs als hun citotoetsresultaten vergelijkbaar zijn. Elf jaar is niet alleen heel jong om kinderen een niveau toe te kennen dat bepalend is voor hun toekomst – het is ook nog eens pijnlijk dat kinderen die al alles hebben, eerder het voordeel van de twijfel krijgen.

En dan is deze serie nog opgenomen voor corona. Hoe zal het nu met al die leerlingen gaan voor wie school een veilige haven is? Hoe gaan die leren als er thuis geen laptops, boeken en voor thuisonderwijs geknipte ouders/verzorgers zijn? (Human)

Promenade

Sanne Blauw, correspondent Ontcijferen: Kijk het terug, kijk het nog een keer, tien keer voor mijn part. Promenade is een geweldige parodie op talkshowend Nederland. Presentator Diederik Ebbinge en vaste gasten Eva Crutzen, Henry van Loon en Ton Kas nemen alles op de hak, inclusief zichzelf. Bekende thema’s, maar altijd net met een extra – verrassende – laag. Nog leuker als je veel televisie kijkt – dus neem eerst een dosis RTL Boulevard – maar geschikt voor iedereen die deze kerstvakantie even lekker wil lachen. (NTR)