Wat – en wíé – heb je nodig voor stroom uit je stopcontact? Dat hoor je in deel twee van mijn podcast
Vorige week lanceerde ik mijn nieuwe podcastserie, waarin ik jullie meeneem in de wereld van NEPA: de stroomvoorziening in mijn woonplaats Lagos, Nigeria. Ik liet jullie zien hoe belachelijk complex je leven wordt wanneer je nooit van je stopcontact op aan kunt. En hoe dat álles in het dagelijks leven – en in de samenleving – beïnvloedt.
In de podcast ga ik op zoek naar de vraag hoe het kan dat mijn stopcontact in Lagos zo vaak faalt. Want de grootste stad van Afrika is óók een moderne metropool, en Nigeria de grootste economie van Afrika. Waarom krijgen ze de stroomboel hier niet op orde?
Om dat bloot te leggen, moet ik natuurlijk snappen hoe een elektriciteitsnet eigenlijk wérkt. En ik weet niet hoe het met jullie zit, maar bij mij is het knijperbordje van de derde klas natuurkunde wel een beetje weggezakt.
Wat is ervoor nodig om stroom uit een stopcontact te krijgen? En waar kan dat allemaal misgaan?
Die vragen staan centraal in de tweede aflevering van Never Expect Power Always. Ik neem jullie mee in de nitty gritty van het elektriciteitsnet en volg de elektronen van hun opwekking in centrales, door kilometers aan bedrading, naar mijn meterkast.
De techniek achter mijn stopcontact
Ik leerde al snel dat er drie belangrijke schakels in het stroomnet zijn, die moeten samenwerken om een lamp in mijn huis aan de praat te krijgen: opwekking, transmissie en distributie.
En dus ging ik in Lagos langs bij elk van die drie schakels.
Ik begon bij de opwekking. In hartje Lagos trof ik een kleine energiecentrale die, tussen de woonblokken-in-aanbouw, stroom opwekt voor de buurt. Op die witte container liggen negen gigantische, tubevormige gastanks – skids – die elke dag worden aangevuld. Dat gas wordt onder hoge druk de centrale ingepompt, waardoor een enorme dynamo in beweging wordt gebracht. Net als op je fiets: de dynamo gaat draaien en voilà: elektriciteit.
De energieopwekking is in Nigeria geprivatiseerd: en dus kunnen kleine spelers als deze ook een bijdrage leveren aan de stroomvoorziening.
Maar dan zijn we er nog niet. Want elektriciteit kan slecht worden opgeslagen, en zal dus direct vervoerd moeten worden naar de consumenten. Dat is onderdeel twee van het net: de transmissie.
Daar heb je waarschijnlijk wel een beeld bij: het zijn die hoogspanningsmasten die je door weilanden ziet lopen langs de snelweg. Of, zoals hier in Lagos, die je kriskras door de stad ziet snijden.
In dit transformatorstation wordt de stroom van hoogspanning (geschikt om lange afstanden af te leggen) naar laagspanning (geschikt voor gebruik in huis) gebracht. Dit onderdeel van de energieketen is in Nigeria in handen van de staat – en dat zie je. Jaren aan onderhoud ontbreken. Het is alsof ik een tijdmachine naar Sovjetdagen ben ingestapt.
Tot slot is er de distributie van de elektriciteit, naar de klant. Dit wordt in Nigeria gedaan door elf geprivatiseerde energieleveranciers. De mijne, Eko Disco, houdt kantoor op Lagos Island, het oudste stukje van de stad, waar kantoren en drukke markten zij aan zij liggen.
Van de buitenkant ziet het pand er niet echt veelbelovend uit – dit mag dan een privaat bedrijf zijn, maar veel beter dan het transmissiekantoor van de overheid lijkt het niet. Maar als ik eenmaal een ietwat funky gespeld naambordje heb gekregen...
...word ik meegenomen naar de twaalfde verdieping. En daar tref ik het mooiste staaltje techniek dat ik in het Nigeriaanse stroomnet ben tegengekomen: het Supervisory Control and Data Acquisition (SCADA)-controlecentrum.
Op deze gigantische schermen ziet mijn energieleverancier het direct als de stroom er bij mij thuis uitvliegt. Ja, dat gebeurt nog steeds veel te vaak, maar de investeringen die hier zijn gedaan geven een mens toch hoop.
Luister nu aflevering 2!
Nu ik jullie zo in vogelvlucht meeneem langs het Nigeriaanse net, lijkt het hier alleen over techniek te gaan. Maar: achter die techniek gaan mensen schuil. Mensen die wel of niet gemotiveerd zijn iets te veranderen, die wel of niet samenwerken, die wel of niet in de positie zitten om écht iets te veranderen.
En juist die mensen spreek ik in aflevering 2 van de podcast. We bezoeken de plekken die ik jullie hier liet zien, en horen daar van de Nigerianen die de techniek bestieren wat er volgens hén misgaat.
Zo ontdek ik een scala aan problemen én mogelijke oplossingen, in aflevering 2 van Never Expect Power Always.
Ook bij deze aflevering maakte onze creatief ontwerper Luka van Diepen weer mooie verdiepende infographics. Die kun je allemaal bekijken op de site van de podcast.
Daar vind je, mocht je het Engels nu moeilijk te verstaan vinden, of meer willen weten over wat er tijdens de aflevering besproken wordt, ook een transcript van de aflevering vol aanvullende informatie en bronnen.
Tot slot...
...heb ik zelden zo veel leuke reacties gehad als de afgelopen dagen op de eerste aflevering van de podcast. Daarvoor: dank! Voor audioredacteur Jacco Prantl en mij was het een feest om te horen dat iets wat zo lang alleen in ons eigen hoofd heeft gezeten, nu ook bij jullie resoneerde.
Tot volgende week, dan is het tijd voor aflevering 3!