Luisteren: Rob Wijnberg in gesprek met Rolf Dobelli over stoppen met het nieuws

‘Is het niet een luxepositie om het nieuws te kunnen negeren?’

En: ‘Als je alleen maar lange stukken mag lezen, sluit je dan niet heel veel mensen van de wereld uit?’ 

Het waren slechts twee voorbeelden van de scherpe vragen van leden in de zaal, na afloop van mijn gesprek met Rolf Dobelli op het podium in TivoliVredenburg in Utrecht, maandag 6 januari 2019. 

De Zwitserse auteur pleit in zijn laatste boek, Het nieuwsdieet, voor een radicaal voornemen: stop volledig met het volgen van nieuws. Want, zo stelt hij, ‘nieuws is voor het brein wat suiker is voor het lichaam’.

En toen kwam corona. Een haast onontkoombaar nieuwsverhaal.

We vroegen Dobelli hoe hij omging met de nieuwsgolven rondom het coronavirus. ‘Er was geen ontsnappen aan corona in februari en maart van dit jaar’, aldus Dobelli, ‘Ook ik maakte een uitzondering: ik volgde het coronanieuws twee weken lang.’

Een terugval, dus. ‘Totdat ik me realiseerde dat de meeste journalisten toch enkel kopieerden wat virologen zeiden en wat de overheid aan maatregelen nam. Dus na twee weken stopte ik weer met het volgen van het nieuws en besloot direct naar de originele bronnen te gaan.’

Dobelli vervolgt: ‘Er zijn geweldige lezingen over epidemiologie te vinden op YouTube. Van epidemioloog Marcel Salathé bijvoorbeeld, die al heel vroeg, op 26 februari, het verloop van bijna het hele jaar voorspelde in een briljante lezing van anderhalf uur.^* Beter dan welk krantenartikel dan ook. En natuurlijk houdt de Zwitserse overheid de statistieken bij die direct relevant voor mij zijn. In mijn boek noem ik die andere keer dat ik weer viel voor het nieuws: bij de verkiezing van Donald J. Trump als president van de VS. Corona was de tweede keer in tien jaar. Ik had prima zonder gekund.’

De blik naar dieperliggende ontwikkelingen

Tien jaar geleden inspireerde Dobelli’s nieuwskritiek mij al om heel anders naar mijn eigen vakgebied – de journalistiek – te kijken. Als hoofdredacteur van nrc.next gooide ik, mede door zijn essay ‘Avoid News’, veel van het dagelijkse nieuws uit de krant en verlegde onze blik naar dieperliggende ontwikkelingen. Later, in 2013, richtte ik De Correspondent op als ‘medicijn tegen de waan van de dag’. 

Begin januari 2019 had ik de eer de auteur zelf te ondervragen over zijn nieuwsfilosofie. Hoewel ik het grotendeels eens ben met zijn meest basale bezwaren tegen het nieuws – nieuws richt zicht voornamelijk op uitzondering, het helpt je niet de wereld fundamenteel te begrijpen, en het maakt cynisch en angstig – onderschrijf ik ook een aantal van zijn argumenten niet. 

Maakt Dobelli onze invloedssfeer niet veel te klein?

Zo stelt Dobelli dat het geen zin heeft om je bezig te houden met gebeurtenissen ‘waar je geen invloed op hebt’, zoals de bosbranden in Australië of de politiek in het Midden-Oosten. Maar, stel ik daar tegenover: hoewel je geen directe invloed hebt op bosbranden aan de andere kant van de wereld, hangen deze gebeurtenissen wel samen met de effecten van klimaatverandering. En ons gedrag, waar ter wereld ook, heeft wel degelijk invloed op het klimaat. Met andere woorden: maakt Dobelli onze invloedssfeer niet veel te klein?

Over deze en andere kwesties hadden we een geweldig en informatief gesprek, gevolgd door scherpe, uitdagende vragen uit de zaal. Op veler verzoek hebben we de hele avond opgenomen. Het is de moeite waard om het, ook na het bizarre jaar 2020, nog eens terug te luisteren.

(En mocht je dat nog niet hebben gedaan: lees vooral ook Rolf Dobelli’s prikkelende essay dat we voorafgaand aan ons gesprek publiceerden.)

Veel luisterplezier! 

Meer lezen?