Hoe maak je simpele A4’tjes waardevol? Door ervoor te zorgen
We Make Carpets is een Nederlands kunstenaarscollectief dat, de naam zegt het al, tapijten maakt. Of nou ja, ze maken installaties die tapijtachtig aandoen, en dat doen ze doorgaans met alledaagse objecten zoals schuursponsjes, wasknijpers, papieren parapluutjes en paperclips. Het resultaat is altijd kleurrijk, komisch, en onverwacht mooi.
Nu is de ‘readymade’ sinds de Franse kunstenaar Marcel Duchamp ruim honderd jaar geleden een urinoir signeerde en in een tentoonstelling plaatste, een beproefde manier om een gebruiksvoorwerp waar je normaal niet over nadenkt, in één klap bijzonder en waardevol te maken.
(Daarmee is het óók een beproefde methode om de status van kunstwerken te bevragen; om de processen en ingrepen inzichtelijk te maken die bepalen dat het ene object van grote waarde is, en het andere totaal waardeloos.)
We Make Carpets werkt in die traditie, maar het doet méér. De plastic vorkjes, roerstaafjes en cocktailprikkers die ze gebruiken verkrijgen hun waarde niet alleen door de context waarin ze worden getoond – zoals een museum of kunsthal – maar ook door de arbeid, de aandacht, de zorg, waarmee ze tot tapijt zijn gemaakt.
Wegwerpproducten nodigen achteloosheid uit; je gebruikt ze één keer en dan is het klaar. Het omgekeerde gaat dus ook op: wanneer je er zorgzaam mee omgaat, wanneer je ze voorzichtig en liefdevol behandelt, dan kan je ze daarna niet meer zomaar weggooien.
To Mind is To Care
De zondag voor de maandag waarop de nieuwe lockdown werd aangekondigd zag ik een ‘tapijt’ van We Make Carpets in het echt. Ik was naar Rotterdam gegaan voor de pas geopende expositie ‘To Mind Is To Care’ in V2_ Lab for the Unstable Media in Rotterdam. Het was een kleine show, met werk van vijf kunstenaars (en kunstenaarscollectieven); alle vijf gingen ze, je raadt het al, over zorg.
Eyecatcher van de show was het ‘Paper Roll Carpet’ van We Make Carpets, gemaakt van ongeveer 25.000 A4’tjes. Die A4’tjes – in de kleuren oranje, rood, licht- en donkerroze – had We Make Carpets een voor een opgerold, sommige in de lengte, andere in de breedte, en midden in de hoge, donkere ruimte op de grond gezet.
Het resultaat: een kleur- en reliëfrijk ‘tapijt’ dat me zowel aan een bloemenzee als aan knutselwerkjes uit de kleuterklas deed denken – daar komt ook vaak opgerold papier bij kijken, weet ik inmiddels (weer).
Dora Vrohci, V2_’s curatorial intern en de rondleider van dienst, vertelde dat de kunstenaars bijna een week bezig waren geweest om alle vellen papier op te rollen en op de juiste plek te zetten. Het moest een hels karwei zijn geweest, dacht ik – het domino-effect lag voortdurend op de loer, je aandacht mocht geen moment verslappen.
V2_ bevindt zich aan de straat in het centrum van Rotterdam en heeft een schuifdeur die telkens openging wanneer er buiten iemand langsliep. Door de windvlaag die zo ontstond vielen er steeds een aantal A4’tjes om. Dan was het aan Dora of haar collega om ze weer overeind te zetten; eenmaal af bleef het papier, het kunstwerk, om onderhoud en herstel vragen – om zorg.
Kunst in quarantaine
Het heeft ontegenzeggelijk iets ironisch, maar misschien ook iets toepasselijks, dat een tentoonstelling over zorg drie dagen na opening de deuren alweer moet sluiten – vanwege een pandemie die zich maar niet laat indammen, en zo een niet-aflatende druk op de zorg veroorzaakt. De einddatum staat al vast: 10 januari, nog vóór het einde van de lockdown.
De kunstwerken gaan dus in quarantaine, al zullen ze ongetwijfeld verzorgd blijven worden. (Naast het ‘Paper Roll Carpet’ is ook de installatie ‘Symbiotic Transmitter’ van Nathalie Gebert te zien, waarin kruidje-roer-mij-nietjes verzorgd worden door technologische sensoren en waterpompjes, maar ook door mensen.)
V2_ bezint zich op manieren om het publiek online te verwelkomen, bijvoorbeeld via virtuele tours; mocht je interesse hebben, houd dan vooral de website in de gaten voor meer informatie.
Het is jammer dat niet meer bezoekers de vrolijke fragiliteit van de werken kunnen ervaren, en de zorgzaamheid kunnen voelen waarmee ze tot stand zijn gekomen. Maar goed, symbolisch is het ook, zo aan het eind van een jaar dat voor een groot deel bestond uit afzeggingen, annuleringen en teleurstellingen – om nog maar te zwijgen over groter leed. En gelukkig is het goed voor de zorg.
Tot in het nieuwe jaar,
Lynn.
P.S.: Op zoek naar goede titels om te lezen in de kerstvakantie en/of de nieuwe lockdown? De beste boeken die medewerkers van De Correspondent het afgelopen jaar lazen vind je hier.