Het is een slechte week voor Big Tech

Grote technologiebedrijven liggen al enkele jaren onder vuur. Ze zouden te weinig doen tegen verspreiding van desinformatie en daarmee de stabiliteit van landen in gevaar brengen. Daarnaast is hun economische macht te groot geworden. De vijf grootste techbedrijven – Apple, Amazon, Alphabet (Google), Facebook en Microsoft – zijn tezamen meer waard dan de gezamenlijke economieën van Frankrijk, Italië en het Verenigd Koninkrijk.

Afgelopen week werd de druk op deze bedrijven, en andere grote techondernemingen, flink opgeschroefd. In de Verenigde Staten is een grote zaak tegen Facebook van start gegaan met als inzet om het bedrijf op te breken. Mark Zuckerberg had, aldus het Amerikaanse Openbaar Ministerie, nooit Instagram en WhatsApp mogen overnemen.

De Amerikaanse toezichthouder FTC kondigde gisteren een omvangrijk onderzoek aan naar het datagebruik en -misbruik van grote technologiebedrijven zoals ByteDance (TikTok), Discord, Facebook, Reddit, Snap, Twitter, WhatsApp en YouTube. Het is slechts een onderzoek, maar zou een opmaat kunnen zijn naar nieuwe regulering – iets waar aan beide kanten van het politieke spectrum in de VS steun voor is.

Het Verenigd Koninkrijk heeft vandaag nieuwe wetgeving gepresenteerd waarmee grote internetplatforms torenhoge boetes opgelegd kunnen worden als ze niet tijdig ingrijpen in het verwijderen van schadelijke content. Denk aan terroristische informatie en kinderporno, maar ook desinformatie.

De Franse privacytoezichthouder CNIL legde vorige week Google een boete op van 100 miljoen euro en Facebook eentje van 35 miljoen omdat ze niet transparant zijn over tracking cookies.

Maar als klap op de vuurpijl presenteerde de Europese Commissie vandaag een langverwacht wetgevingspakket: de Digital Services Act en de Digital Markets Act. Voor hele grote bedrijven – gemeten naar onder andere omzet, aantal gebruikers en marktwaarde – gelden straks strengere regels.

De Digital Services Act (DSA) regelt vooral de poortwachtersfunctie van techbedrijven. Ze moeten veel transparanter zijn over wat er met je data gebeurt en je moet als gebruiker kunnen weigeren voor advertenties geprofileerd te worden. Daarnaast komen er meer regels over het tegengaan van schadelijke content en desinformatie. De boetes zijn hoog: tot 6 procent van de wereldwijde jaaromzet. Ook opvallend: onderzoekers en autoriteiten moeten betere toegang krijgen tot de data van sociale media om nadelige maatschappelijke effecten te kunnen meten.

De Digital Markets Act ziet vooral toe op de marktmacht, bijvoorbeeld het benadelen van andere bedrijven op hun platforms. De meest in het oog springende maatregel is de mogelijkheid om bedrijven op te breken. Dat gebeurt alleen als ze minstens drie keer binnen vijf jaar aantoonbaar hun macht hebben misbruikt (en daarvoor een boete hebben gekregen). Die boetes zijn trouwens hoog: tot 10 procent van hun wereldwijde omzet.

De twee grote wetgevingsvoorstellen zijn er nog zeker niet doorheen, naar verwachting zal er een enorme lobby van Big Tech plaatsvinden. Maar deze week maakt wel duidelijk dat de tijd van vrijheid en blijheid voor grote technologiebedrijven toch echt verleden tijd zijn.