Terugkijken: De Tweede Kamer bespreekt hoe burgers beter bij het klimaatbeleid betrokken kunnen worden (#burgerberaad)

Op papier ziet het Nederlandse klimaatbeleid er steeds beter uit. Maar wordt het ook waargemaakt? Welke onzekerheden zijn er? Dat is de vraag die centraal staat in een nieuwe analyse van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

Hoe zat het ook alweer? Nederland is in het Klimaatakkoord opgedeeld in dertig ‘energieregio’s’, die vorig jaar allemaal een schatting hebben gegeven van de hoeveelheid duurzame stroom die ze in 2030 jaarlijks denken te produceren. De conceptplannen van de verschillende regio’s tellen op tot een jaarlijks productie van maar liefst 52,5 terawattuur (TWh). Dat is ruim vijf keer zo veel als Nederlandse windmolens en zonnepanelen nu produceren. En het is ook veel meer dan het doel van 35 terawattuur uit het Klimaatakkoord. Ambitieus!

Maar lang niet al die plannen zullen ook daadwerkelijk gerealiseerd worden. Zoals Marike Stellinga dit weekend schreef in NRC Handelsblad: Nederland is ‘goed in beloven en minder goed in waarmaken’.

Er zijn grote onzekerheden in de uitvoering, concludeert ook het PBL. Zo moet het elektriciteitsnet fors worden uitgebreid om al die nieuwe, duurzame stroom te kunnen vervoeren. Maar of dat op tijd lukt, is nog allerminst zeker.

Ook de ‘ruimtelijke uitwerking’ levert onzekerheid op, omdat de concretisering van de groene ambities grotendeels nog moet plaatsvinden en omdat daarvoor afstemming nodig is tussen verschillende maatschappelijke spelers én verschillende lagen van de overheid. Wat tot botsingen of blokkades kan leiden.

Maatschappelijk draagvlak is een derde bron van onzekerheid. Burgers worden nu vaak pas laat in het proces betrokken, als de ‘zoekgebieden’ voor nieuwe windmolens of zonneparken al zijn aangewezen. Ook dat kan voor weerstand zorgen.

Burgers moeten ‘op het juiste moment, en zo concreet mogelijk’ kunnen meepraten, adviseert het PBL daarom. Maar ‘hoe regio’s de participatie bij projecten willen vormgeven is meestal nog niet duidelijk’.

De zoektocht naar nieuwe vormen van inspraak en zeggenschap is daarom in volle gang. Op regionaal én op landelijk niveau.

Hoe kan de participatie in het klimaatbeleid beter?

Om te onderzoeken hoe de participatie van burgers in het klimaatbeleid beter kan, heeft het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) een adviescommissie aangesteld onder leiding van oud-ombudsman Alex Brenninkmeijer.

De negenkoppige commissie is gevraagd te onderzoeken of burgerberaden (ook wel ‘burgerfora’ of ‘burgerpanels’ genoemd) uitkomst kunnen bieden. In een burgerberaad krijgt een representatieve groep inwoners de kans zich te informeren, te overleggen en voorstellen te doen voor beter beleid. In onder meer Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zijn recent burgerberaden over het klimaatbeleid georganiseerd.

‘We moeten burgerpanels zeer serieus nemen, daar valt of staat het succes mee’, zegt commissievoorzitter Brenninkmeijer nu al tegenover het AD. ‘Bijvoorbeeld door vooraf af te spreken dat de gemeenteraad, Provinciale Staten of Tweede Kamer het voorstel overneemt. Zie het als een mooie aanvulling op de representatieve democratie.’

Ook in de Tweede Kamer staat het burgerberaad op de agenda

De commissie-Brenninkmeijer brengt vóór de verkiezingen verslag uit, zodat haar aanbevelingen een rol kunnen spelen in de formatie-onderhandelingen van een nieuw kabinet. Goed nieuws is dat de Tweede Kamer er ook nu al bovenop zit.

Afgelopen woensdag 27 januari vond in de vaste Kamercommissie voor Economische Zaken en Klimaat een rondetafelgesprek^* plaats over de Regionale Energiestrategieën (RES’en). Dat zijn die dertig regio’s die elk plannen moeten maken over de inpassing van zonne- en windenergie.

Schrijver Eva Rovers werd uitgenodigd om uit te leggen hoe een burgerberaad zou kunnen bijdragen. Het gesprek dat volgt is het terugkijken waard, omdat de vragen van de aanwezige Kamerleden een goed beeld geven van de stemming in politiek Den Haag over dit onderwerp.

Wat is bijvoorbeeld de democratische legitimiteit van die RES’en? Welke rol kunnen burgerberaden spelen om de participatie in de energietransitie te verbeteren? Kijk het gesprek hier terug:

Vimeo plaatst cookies bij het bekijken van deze video Vimeo

Als je meer wilt weten over de potentie van een burgerberaad, kun je ook de position paper teruglezen die Eva Rovers indiende voorafgaand aan de rondetafel. Ze schreef deze namens Bureau Burgerberaad, een groep vrijwilligers waarvan ik deel uitmaak en die zich inzet voor een burgerberaad over het milieu en het klimaat.

Deze dinsdagavond 2 februari om 20.30 uur wordt er in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam verder gepraat over de mogelijkheden van een burgerberaad. Te gast zijn Tweede Kamerleden Agnes Mulder (CDA) en Matthijs Sienot (D66) en Ed Nijpels, die de onderhandelingen over het Klimaatakkoord voorzat en inmiddels voorzitter is van het Voortgangsoverleg Klimaatakkoord. Het programma is te volgen via een livecast; aanmelden verplicht.

Wordt vervolgd!