Wat wil je liever? Een zwembad of meer transparantie?

De gastbijdrage over open spending (transparantie van overheidsuitgaven) heeft veel goede reacties losgemaakt onder de lezers. Ik wil er graag een uitlichten, namelijk die van Christian Zierleyn, oud-wethouder van Weesp.

Ik vind de reactie interessant omdat hij vanuit de visie van het ambtelijk apparaat kan spreken. Als D66’er vindt hij het idee van open spending aantrekkelijk, maar er zijn toch de nodige praktische bezwaren. Zijn bijdrage (ingekort):

‘Mooi artikel, maar... Open spending is niet gratis. De afgelopen jaren was ik wethouder in de gemeente Weesp, een kleine gemeente van 18.000 inwoners onder de rook van Amsterdam. Ik had weliswaar geen financiën in mijn portefeuille, maar ik heb de discussie over transparantie van dichtbij mee gemaakt. De gemeenteraad had de wens dat onze begroting SMART zou worden. Een mooi streven. Struikelblok om dit te realiseren was de realiteit.

De gemeente Weesp heeft vier jaar geleden een grote reorganisatie uitgevoerd en de afgelopen jaren hebben we steeds verder moeten bezuinigen. De komende twee jaren komt daar nog een zware bezuiniging en reorganisatie overheen en dan hebben we ook nog allerlei grote projecten zoals de decentralisaties, grote, door het Rijk opgelegde ICT projecten, samenwerking met andere gemeenten en enkele forse bouwprojecten (Bloemendalerpolder).

Uit onderzoek blijkt dat de gemeente Weesp op dit moment al een zeer lage overhead heeft en dat verder bezuinigen echt pijn gaat doen. Tegen deze achtergrond kwam de wens om de begroting SMART te maken. Iedereen was het er mee eens dat dat mooi zou zijn, maar feit is wel dat de financiële administratie in de loop van enkele jaren is gekrompen van vijf naar twee fte. Hoe kun je met zo’n kleine financiële afdeling de begroting SMART maken. Dat gaat dus niet.

Om deze ambities waar te maken zouden er weer enkele fte’s bij moeten komen, of je moet mensen inhuren. Iets dat op dit moment simpelweg niet mogelijk is. Dat kost geld en dat is er niet. Ik zie hetzelfde probleem opdoemen als Weesp mee zou willen doen met open spending. Ik vermoed dat het veel tijd en energie zal kosten. Het ambtelijk apparaat in Weesp balanceert nu al op de rand van wat je met fatsoen van hen kunt vragen, alles is in beweging en dan komen we met dit verhaal. Ik denk dat iedereen dan zal denken, ja, leuk, moeten we doen, maar kom over twee jaar nog maar eens terug.

Daarnaast ook een principiële discussie. De gemeenteraad stelt kaders en controleert het college. Maar de bedoeling is dat zij dit op hoofdlijnen doen. Gaan we met open spending niet de verkeerde kant op? Het is mij de afgelopen jaren al opgevallen dat de gemeenteraad zeer vaak veel te veel op detail niveau zit. Dat is niet de bedoeling. Gaan we straks met open spending discussies op factuur niveau krijgen in de raad? Alsjeblieft niet zeg!

Neem het voorbeeld van Downing Street. Het wordt genoemd zonder enige context. Punt 5 is dat data begrijpelijk moet zijn. Dat betekent dat bij elk bonnetje een verhaal hoort waarom het noodzakelijk was. Als je dat wilt, dan gaan we straks op het stadhuis de helft van de tijd besteden aan verantwoording. Ik heb in een grijs verleden voor een beursgenoteerd bedrijf gewerkt en we werden stapelgek van alle rapporten, formulieren en verslagen die we voor elk wissewasje moesten opstellen. De tijd die we effectief konden werken werd minder dan 50 procent. Een dramatische ervaring en voorstanders van open spending zouden hier eens over na moeten denken.

Laten we aan vraagsturing gaan doen. Dat is tegenwoordig populair. Burgers, wat willen jullie, open spending, of de sluiting van de bibliotheek? Zeg het maar.’