Een leefbaar klimaat is geen verloren zaak

Beste,

Midden in de zomer betrapte ik mezelf op een verlangen naar de winter. Niet omdat ik hou van de kou. Maar omdat de stroom nieuwsberichten over branden, hitte en overstromingen dan misschien even zou stoppen.

Tot ik me bedacht dat het op het zuidelijk halfrond zomer is als het hier winter is. Die extreme branden in Australië van anderhalf jaar geleden waren bijvoorbeeld tijdens ‘onze’ winter.

Dus misschien moeten we er maar aan wennen, dat de weersextremen die horen bij een warmere aarde niet meer weggaan, en dat het erger zal worden voor het beter wordt. De vraag die we nog zelf kunnen beantwoorden is: hoeveel erger?

Het nieuwe IPCC-rapport

Het VN-klimaatpanel IPCC tekende deze maandag vijf mogelijke toekomstpaden voor ons uit. Eentje met ‘hele lage uitstoot’, eentje met ‘hele hoge uitstoot’, en drie varianten daartussenin. In alle scenario’s blijven de temperaturen de komende twintig jaar (tot 2040) oplopen tot rond de 1,5 graad. Maar daarna zijn er grote verschillen in de mate van opwarming.

Volgen we het meest ambitieuze scenario, dan eindigen we tegen 2100 waarschijnlijk met 1,4 graden opwarming (zeer waarschijnlijk tussen de 1,0 en 1,8 graden). Volgen we het slechtst denkbare pad, dan eindigt deze eeuw met zo’n 4,4 graden opwarming (tussen de 3,3 en 5,7 graden). Dat is een wereld van verschil.

Ik zie om me heen veel moedeloosheid over het extreme weer van deze zomer en ook over de alarmerende bevindingen van het IPCC. Maar het klimaat is geen verloren zaak. Het klimaatpanel is glashelder: als we de uitstoot snel naar nul brengen, beperken we de opwarming tot minder dan 2 graden. We hebben het zelf in de hand, schrijft het IPCC:

‘It is virtually certain that global surface temperature rise and associated changes can be limited through rapid and substantial reductions in global greenhouse gas emissions.’

Zeggen dat we klimaatverandering nog kunnen beperken is dus geen optimisme, maar een feit. De komende tien jaar zijn cruciaal: hoe langer we wachten met het verminderen van de uitstoot, hoe lastiger het wordt de klimaatdoelen uit Parijs nog te halen.

• Het IPCC-rapport is een aansporing tot actie, schreef ik in deze column; Het nieuwste IPCC-rapport deprimerend? Eerder een aansporing om in actie te komen.
• Wetenschapsjournalist Rolf Schuttenhelm schreef een veel uitgebreidere analyse van het rapport; Rolf Schuttenhelm over het IPCC-rapport.
• De journalisten van Carbon Brief schreven een nog uitvoeriger technische samenvatting van het rapport (in het Engels). Carbon Briefs Q&A over het IPCC-rapport.

Vluchten kan niet meer

Wat in ieder geval niet meer kan, is kiezen voor een leven zonder klimaatverandering. Dat verlangen is er wel. Na de overstromingen in Noordwest-Europa van vorige maand, merkte ik in mijn omgeving dat mensen begonnen te praten over manieren om de gevolgen van de opwarming te ontlopen.

Toevallig had ik net een roman gelezen die me helder deed inzien dat die zoektocht gedoemd is te falen. The High House is een van de mooiste boeken die ik de afgelopen tijd las, echt een aanrader. Lees (of beluister) hier waarom dit boek zo goed is en wat we ervan kunnen leren. Het hogerop zoeken als de opwarming verder uit de hand loopt? Maak je geen illusies.

To fly or not to fly

Wat ook niet meer kan, is doen alsof er niets aan de hand is. Greta Thunberg zei het jaren geleden al: in een crisis pas je je gedrag aan. Dat doen we nog onvoldoende.

Want na de lockdowns stappen veel mensen weer in het vliegtuig alsof dat heel normaal is. In het tweede kwartaal van dit jaar reisden er volgens het CBS 3,9 miljoen passagiers van en naar de Nederlandse vliegvelden. Dat is totaal niet duurzaam.

Overheidsbeleid voor duurdere tickets en CO2-beprijzing is daarom belangrijker dan ooit. Maar daar kunnen we niet op wachten. De groei van de luchtvaart moet sneller stoppen en dat betekent ook dat we niet langer kunnen doen alsof vliegen normaal is. Lees mijn pleidooi hier. Duurzaam vliegen bestaat niet. Tijd om ermee te stoppen. En hier de discussie die erop volgde. Nog even over de luchtvaart: hoeveel badkuipen kerosine gaan er nou werkelijk doorheen op een langeafstandsvlucht?

Lees-, kijk-, luistertips

1. Marjan Minnesma was te gast in De Rudi & Freddie Show. In gesprek met de effectiefste klimaatactivist van Nederland: Marjan Minnesma.
2. Rivierwetenschapper Maarten Kleinhans betreurt in De Groene hoe achteloos Nederland met klimaatverandering omgaat. ‘We leven al bijna in een rampscenario van een goedkope sciencefictionfilm’, zegt Maarten Kleinhans.
3. Ecoloog Marten Scheffer vertelt in de Volkskrant over kantelpunten in het klimaat en in de samenleving. Marten Scheffer: ‘Het klimaat dreigt kantelpunten over te gaan’.
4. Ook in de Volkskrant: politicoloog Catherine Fieschi vindt dat we het klimaatbeleid een beetje heroïek moeten meegeven. De klimaatcrisis kan uitkomst bieden tegen populisme, zegt Catherine Fieschi.
5. Een andere politicoloog, Dimitri Courant, legt uit wat er misging met het Franse burgerberaad over het klimaat. Dimitri Courant over Macrons burgerberaad.
6. Rutger Bregmans Het water komt is opnieuw relevant. Klimaatverandering bedreigt het voortbestaan van ons land, schrijft Rutger Bregman.
7. Lynn Berger vond het antwoord op stress, klimaatverandering en alles ertussenin: weerbaarheid en veerkracht. Het antwoord op stress, klimaatverandering en alles ertussenin: weerbaarheid en veerkracht.
8. Op het West Cork Literary Festival mocht ik in gesprek over de Engelstalige versie van mijn boek (en over de journalistiek van De Correspondent). Terugkijken: het West Cork Literary Festival waaraan ik meedeed.
9. Het Parool interviewde me over het burgerberaad dat de gemeente Amsterdam wil organiseren over het klimaatbeleid. ‘Burgerberaad moet klimaatdoelen Amsterdam redden’
10. Op de radio vertelde ik meer over de Amsterdamse plannen, Het radiofragment over het burgerpanel in Amsterdam voor klimaat. die ik zeker ga volgen.

Tot de volgende!

Jelmer

Mijn nieuwsbrief in je mail ontvangen? Als correspondent Democratie & Klimaat onderzoek ik hoe we de aarde leefbaar én onze democratie in stand houden. Schrijf je hier in!