Deze podcast over de Navy SEALs geeft context bij de vergeten oorlogen in Afghanistan en Irak

Je kunt het, zelfs vanaf een vakantieadres, bijna niet gemist hebben: de internationale troepen vertrokken uit Afghanistan. Honderdduizenden Afghanen werden door gevechten uit hun huizen verdreven.^* Sommigen klampten zich – letterlijk – vast aan vliegtuigen, in een poging het land te verlaten. En binnen luttele weken werd de Taliban-vlag gehesen boven het presidentieel paleis in Kabul.

Plotseling is de situatie in Afghanistan weer nieuws. Terwijl, laten we wel wezen, dat was het al jaren niet. Ach ja, het ging zo nu en dan wel over dat terugtrekken – Obama beloofde het in 2014 al – maar wat voor oorlog er eigenlijk werd gevoerd, van dag tot dag, voor gewone Afghanen, voor militairen, daar hoorde je sporadisch over. ‘De vergeten oorlog’, werd Afghanistan in de Verenigde Staten wel genoemd.^* De aandacht was al elders heen verplaatst. Naar Irak, naar Syrië.

Wat ik me dan ook het meest afvroeg deze dagen, kijkend naar het nieuws, was: wat voor oorlog hebben de Amerikanen er eigenlijk gevoerd de afgelopen jaren?

Met die vraag in mijn hoofd luisterde ik een podcastserie die in april dit jaar uitkwam bij Jigsaw Productions: The Line, gepresenteerd door de geweldige filmmaker en podcaster Dan Taberski. Deze podcast gaat niet alleen over de oorlog in Afghanistan, maar geeft wel een uniek inkijkje in Amerikaanse oorlogsvoering sinds 9/11. Ik zou iedereen aanraden hem te luisteren, in een poging meer te begrijpen van wat zich in Afghanistan heeft afgespeeld.

De Navy SEALs en de 'forever war'

De podcast gaat over de Navy SEALs: de speciale eliteclub van het Amerikaanse leger. De crème de la crème der gevechtseenheden.

De SEALs hebben een gigantische groei doorgemaakt sinds de Amerikaanse inval in Afghanistan in 2001. Want een nieuw soort oorlog – the war on terror – vroeg om een nieuw soort tactieken. Geheime tactieken. Tactieken waarin de SEALs uitblonken: covert operations en nachtelijke invallen op de compounds van vermoede Al Qaida strijders, tegenstanders in Irak, IS-strijders. Het waren niet voor niets de SEALs die Osama Bin-Laden ombrachten.

De SEALs en andere speciale commando’s werden ‘de punt van de speer’, zoals Taberski het noemt: hét moordwapen in de war on terror. In combinatie met het gebruik van drones, werden Afghanistan en Irak daardoor voor het publiek steeds meer onzichtbare oorlogen. Er was geen front. In plaats daarvan waren er talloze geheime missies.

Onzichtbaar werd de oorlog dus, en ook: eindeloos. Want kun je een oorlog zonder front wel winnen? De ‘forever war’ was de bijnaam voor de oorlog tegen terrorisme in de Verenigde Staten.

Op zoek naar mensen zonder grenzen

Om een onzichtbare forever war te vechten, heb je een bepaald soort mensen nodig. Hoe vind je die, vraagt Taberski zich in de podcast af. Het antwoord: Hell Week.

In een absurde week verzamelen honderden aspirant-SEALs zich op een Amerikaans strand. Ze moeten aan de lopende band zware fysieke opdrachten uitvoeren. Ren de ijskoude zee in, rol door het zand, til deze boomstam het duin op, ren de zee weer in. Er wordt tegen ze geschreeuwd, ze worden vernederd, ze raken onderkoeld. Ze krijgen een uur of vier slaap – voor de hele week. Het gaat door en door en door.

In het midden van het strand staat een bel. Luid je die, dan stopt de hel. Dan leg je je helm neer, en vertrek je. Makkelijk als wat. Maar dan zal je nooit een Navy SEAL worden.

Dit soort mensen bepaalden wat voor soort oorlog het is geworden

Na een week liggen onder de bel op het strand honderden helmen op een rij. En overeind staan nog een mannetje of vijf, zes. Eén SEAL herinnert zich dat zijn eigen vader hem niet meer herkende aan het eind van de week, omdat zijn huid vol zweren zat.

Het in je hebben om een SEAL te worden betekent dus in één woord: grenzeloos zijn. Je mag geen grenzen kennen. Je moet altijd doorgaan. Dat is wat deze mannen allemaal gemeen hebben.

En zo zijn er nog een paar kenmerken. Onderzoek laat zien dat opvallend veel SEALs als kind verwaarloosd of mishandeld zijn. Dat ze vaak zeer laag scoren op empatisch vermogen. En dat ze notoire zwart-witdenkers zijn. Wij zijn goed, zij zijn slecht.

Deze mensen, vond de VS, waren nodig om de oorlog tegen terreur te voeren. Maar andersom geldt ook: het zijn dit soort mensen die hebben bepaald wat voor soort oorlog het is geworden.

De zaak Eddie Gallagher

De podcast draait om een rechtszaak tegen een Navy SEAL, die in de VS groot nieuws werd. Let wel: dit voorval speelt in Irak, niet Afghanistan. Bataljonscommandant Eddie Gallagher werd door zijn eigen SEAL-teamgenoten beschuldigd een jonge, gevangengenomen IS-strijder doodgestoken te hebben. Dat is een oorlogsmisdaad.

De zaak is uniek in zijn soort: SEALs zijn als een familie. Dat ze tegen de hiërarchie van hun organisatie in hun baas beschuldigen van een misdaad, is ongekend.

Taberski gaat dan ook op zoek naar de vraag wat er die dag in Irak is gebeurd. Hij krijgt ongekende toegang – tot de audio uit de gesloten militaire rechtbank, maar vooral ook: tot Navy SEALs. Met zijn ongekende vermogen om iedereen even open en neutraal tegemoet te treden, krijgt Taberski er meer dan vijftig te spreken, terwijl de elite-eenheid toch gekenmerkt wordt door een soort collectieve zwijgplicht.

Natuurlijk is de podcast een spannende whodunnit. Maar meer dan dat gaat de serie over de context waarin deze misdaad wel of niet heeft plaatsgevonden. Over de vraag wat de grens is in een oorlog. Of eigenlijk: wat de grens is in een oorlog die onzichtbaar en eeuwigdurend is, en gevochten wordt door grenzeloze mensen.

Luister meer: