Beste,

De dierenwinkel om de hoek verkoopt puzzels voor katten. Dan moet je kat bijvoorbeeld met z’n pootje op een knop drukken en gaat er ergens anders een luikje open waar een snoepje achter ligt. Er is er ook een geüpgradede variant, de Catit Senses 2.0 Digger, waarbij een kat de keuze heeft uit verschillende luikjes met achter ieder luikje een andere beloning.

‘BRAIN GAME’, staat op een van de dozen. ‘SKILL LEVEL: ADVANCED 3’, op een andere doos. Je kat wordt er slimmer van, licht de vrouw van de dierenwinkel toe wanneer ik iets te lang voor het schap sta te dralen.

Wat heeft een kat eraan slimmer te worden? Er liggen geen diploma’s in het vooruitzicht die kans bieden op een goed inkomen en een langer, gezonder leven. Een luikje gaat open, de kat eet het snoepje en dat is dat.

Weer moest ik denken aan het onderscheid dat Aristoteles maakte tussen praxis en poiesis, waar ik in een eerdere nieuwsbrief ook al over schreef. Ligt de motivatie om iets te doen in de handeling zelf (praxis), of in het doel ervan (poiesis)? Drukt een kat die knop voor dat snoepje in met als doel te leren (praxis), of met als doel dat snoepje te kunnen eten (poiesis)? Ik ben sterk geneigd te denken dat het Mo en Kat, mijn katten, toch vooral om die snoepjes te doen zou zijn.

Of zouden ze zich na een paar weken SKILL LEVEL: ADVANCED 3 vervelen en verlangen naar niveau SUPERIOR 4? Volgens de doos hebben katten uitdaging nodig, maar als ik het enthousiasme zie waarmee ze na vijf maanden nog steeds met dezelfde stoffen muis spelen vraag ik me af of die uitdaging voor katten wel steeds uitdagender moet zijn.

Het kan ook zijn dat er een hoger doel is. Dat slimme poezen meer katers achter zich aan krijgen en slimme katers meer poezen, en het dus uiteindelijk draait om voortplanting. Dan is er wel een probleem. Over twee weken wordt Kat gesteriliseerd en Mo gecastreerd en komt er aan dat doel abrupt een einde. Biedt de Catit Senses 2.0 Digger an sich dan nog voldoende zingeving?

Ik ga het uitproberen. Ik koop een brain game voor Mo en Kat en hou jullie op de hoogte houden van hun vorderingen.

Het is niet alleen maar leuk om de slimste te zijn

Genoeg weer over katten, ik deed afgelopen weken meer dan me verbazen in de dierenwinkel.

Ik schreef een artikel waarin ik vier oud-leerlingen spreek over wie ik zes jaar geleden ook al schreef. Zij waren toen de slimsten van de school, voor wie een speciaal Traject op Maat bestond. Hoe kijken zij terug op die tijd, en welk advies zouden zij hun jongere ik nu meegeven?

Van toets naar toets leven is niet gezond (ook niet als je alleen maar tienen haalt) Interview: 12-17 minuten Lees het artikel hier

Wil jij een slimme poes?

Ja nee, toch nog even over die kattenpuzzels. Wat nu als blijkt dat m’n katten er te dom voor zijn? 

Ouders doen er van alles aan om ervoor te zorgen dat hun kinderen het goed doen op school. Ze willen ‘het beste’ voor hun kinderen. In een samenleving waarin veel levensuitkomsten afhankelijk zijn van de diploma’s die je haalt, wordt ‘het beste’ vaak en vanzelfsprekend gelijkgesteld aan ‘het hoogste diploma’. 

Ik wil ook het beste voor Mo en Kat, maar dat beste valt niet samen met diploma’s of status of geld

Sociale status speelt daar ook een rol in. Hoogopgeleide ouders hopen op hoogopgeleide kinderen – al zullen ze dat niet zo snel hardop uitspreken. En kinderen van hoogopgeleide ouders voelen dondersgoed aan wat hen te doen staat om hun ouders trots te maken: presteren op school.

Ik wil ook het beste voor Mo en Kat, maar dat beste valt niet samen met diploma’s of status of geld – kortom: met wat we ‘succes’ noemen. Wat is het beste als succes geen rol speelt? Ik koop vers vlees voor ze, verschoon om de ochtend de kattenbak, verjaag de grote boze kat van de buren als ze in de tuin willen spelen, aai ze als ze op schoot komen liggen en vertel ze dan hoe mooi ze zijn en hoeveel ik van ze hou.

Misschien kunnen mensen hun huisdieren wel zo onvoorwaardelijk liefhebben omdat ze geen stiekeme verwachtingen hebben van hun kat of hond of hamster, omdat succes geen rol speelt, en er dus niets in de weg staat om van hen te houden.

Of zou een stemmetje diep van binnen me komende weken influisteren dat het ook op mij afstraalt als m’n katten niet voorbij SKILL LEVEL: BEGINNER 1 komen? Is het niet hún wens om slimmer te worden, maar míj́n wens dat zij slimmer worden? Als Mo en Kat hun brain game niet op kunnen lossen... moet ik ze dan naar bijles sturen?

Tweewekelijkse Tip van de Week

Tot slot een leestip. Al een jaar maakt journalist Rik Kuiper voor de Volkskrant een heel mooie serie: Die ene leerling. Daarin vertellen leraren over ‘die ene leerling’ die hen anders deed kijken naar hun vak.

die docent Engels Ismail Aghzanay (29) deed inzien dat achter ‘slecht gedrag’ op school meer schuil kan gaan dan waar je als leraar oog voor hebt, bijvoorbeeld. Of die docent Hans Stakelbeek (54) leerde dat er grenzen zijn aan de hulp die een leraar een leerling kan bieden.

Stuk voor stuk laten de verhalen zien wat er komt kijken bij lesgeven. Hoe menselijk het leraarsvak is, en hoe persoonlijk het kan worden. Rik Kuiper was zeven jaar onderwijsjournalist voor de Volkskrant, maar door deze serie leerde hij veel meer over onderwijs dan van ‘7 jaar onderwijsjournalistiek over rekentoetsen, lerarentekorten, examendebacles en stakingen’ – appte hij me.

De verhalen over ‘die ene leerling’ worden begin oktober gebundeld uitgegeven, maar je kunt alvast

Tot zover, met groet!

Johannes

P.S. Van van een oud-studiegenoot werd ik erg blij (en ik moest er heel hard om lachen).

Schrijf je in voor deze nieuwsbrief Eens in de twee weken stuur ik een nieuwsbrief over onderwijs rond. Daarin zet ik m’n (halve) gedachten over onderwijs uiteen, geef ik lees-, kijk- en luistertips en deel ik foto’s van m’n kittens. Schrijf je hier in voor m’n nieuwsbrief!