Beste,

Wéér klinken de uit de ziekenhuizen, duikt er op, trekken landen op en gaan de luiken dicht. En weer is er grote onvrede en toenemende onrust over het coronabeleid van het kabinet.

Onvrede die goed te begrijpen valt. Het voelt soms net Groundhog Day: alsof de crisis steeds weer van voor af aan begint. Of zoals het onlangs treffend verwoordde: ‘Let op: dit weekend gaat de klok weer een jaar achteruit.’

Dat gevoel herken ik des te meer nu ik zelf al anderhalf jaar onderzoek doe naar de begindagen van de crisis. Dat leerde mij onder meer hoe complex het is een crisis van deze omvang te ‘managen’: hoe we proberen het virus te beheersen, terwijl in werkelijkheid het virus ons beheerst.

Alsof we naar een voetbalwedstrijd kijken op een onbelijnd veld, met spelers die niet weten waar het doel staat en de scheidsrechter geen idee heeft wat de spelregels zijn. Een beeld dat nog altijd prangend actueel is.

Hoe het begon: de redder des vaderlands stort in

Herinner je je bijvoorbeeld nog uit onze serie Operatie Mondkapje? Over een man die aan het begin van de coronacrisis tijdens een spoedoverleg op het ministerie van Volksgezondheid brutaal zijn vinger opstak en toen opeens de redder van de natie moest worden?

Zijn missie: voorkomen dat ziekenhuizen hun deuren moesten sluiten door een tekort aan mondkapjes. Het probleem: waar kon hij die vandaan halen, nu de hele wereld erop aasde?

Als je het verhaal hebt gelezen, weet je niet alleen dat het niet goed afliep voor René Dullaart, hoofd inkoop van het Erasmus MC, maar ook hoezeer de overheid in het duister tastte om het probleem op te lossen. Hoezeer het ontbrak aan centrale regie of een coherente strategie. En hoezeer toeval het verloop ervan dicteerde. 

Na dertien zenuwslopende dagen stort Dullaart op de achtste verdieping van het Erasmus MC in. Zijn resultaat op dat moment, na dertien dagen zoeken: nagenoeg nul mondkapjes. nog een paar dagen en dan zouden alle mondkapjes in Nederland op zijn.

Het is dat moment waarop zijn collega-inkopers beseffen dat Nederland alleen kans maakt op mondkapjes als ze bereid zijn om, namens het ministerie van Volksgezondheid, grote financiële risico’s te nemen. Maar het plaatst de overheid ook voor een dilemma: wat als er daardoor miljoenen euro’s naar oplichters gaan? Is dat het risico waard?

Het vervolg: Waarom de overheid in zee ging met mondkapjescowboys (met zware wapens in de hand)

Afgelopen week publiceerden we van onze serie Operatie Mondkapje en nemen we je mee in waar dit dilemma achter de schermen toe leidde, verteld door de ogen van inkopers Jeroen van der Bent en Stephanie Kühnle van het Erasmus MC. 

Het verhaal laat zien hoe Van der Bent en Kühnle sneller willen handelen dan hun opdrachtgever, het ministerie, verantwoordelijk acht. Hoe het in chaos verkerende ministerie twijfelt om op een markt vol oplichters grote hoeveelheden belastinggeld over te maken. Hoe hun baas Ernst Kuipers tóch besluit om tegen het advies van het ministerie in 4 miljoen euro uit eigen kas over te maken naar een onbekend adres in China. En hoe de overheid langzaam maar zeker gedwongen raakt meer risico’s te nemen.

Met als klapstuk een geheime missie op een verlaten parkeerterrein in Lelystad. In het vooruitzicht: 5 miljoen mondmaskers van de hoogste kwaliteit (3M). Totale waarde: 30 miljoen euro. Maar, zo horen de twee inkopers ter plekke, er zijn kapers op de kust. ‘En daarom vliegt er ook een helikopter met sluipschutters aan boord mee.’

Ik schreef dit verhaal samen met correspondent Michiel de Hoog, die het ook heeft ingesproken als luisterverhaal. Leuk als je laat weten wat je van het verhaal vond. En heb je vragen aan Stephanie Kühnle of Jeroen van der Bent? Stel ze onder het stuk. Ze praten mee!

De wereldwijde mondkapjesmarkt, uitgelegd in vier minuten

Verder vroegen jullie ons of we konden uitleggen hoe het kan dat zo’n ogenschijnlijk eenvoudig product als een mondkapje opeens een wereldwijd probleem werd. Correspondent Maurits Martijn en vormgever Leon de Korte hebben hier een prachtige explainer over gemaakt. Wist je bijvoorbeeld dat China tijdens het uitbreken van de pandemie binnen vijf weken tijd twee miljard maskers importeerde om zijn eigen bevolking te beschermen? Om dat in perspectief te plaatsen: zo veel mondkapjes worden er normaal gesproken in tweeënhalve maand wereldwijd gemaakt. 

Lees de explainer terug! Ook ideeën om een nieuw mondkapjestekort te voorkomen komen aan bod.

Ondertussen werken wij verder aan het derde verhaal in deze serie. Daarin zoomen we in op het ministerie van Volksgezondheid, waar achter de schermen grote chaos heerste in het begin van de pandemie.

Stay tuned!

Anne

P.S. Al deze verhalen – en meer! – vind je terug op de speciaal daarvoor ontworpen pagina van !

Deze update liever in je inbox? Dat kan! Schrijf je in voor mijn nieuwsbrief, dan lees je meer over de totstandkoming van mijn onderzoek naar de coronacrisis en krijg je een seintje als er een nieuw verhaal verschenen is. Meld je hier aan voor mijn nieuwsbrief