Tot en met maandag 3 januari (vandaag, dus) publiceren we op De Correspondent geen nieuwe stukken. In plaats daarvan tippen we onze favoriete Correspondent-verhalen van het afgelopen jaar. Deze stukken vormen de inspiratie voor mijn goede voornemen voor 2022.

Mijn goede voornemen voor 2022 is: eerlijk zijn. Essentiële eigenschap voor een correspondent, nietwaar?

Maar zo makkelijk is het niet. Eerlijkheid kan ingewikkeld zijn. Of saai, pijnlijk, tegenstrijdig, onproductief, polariserend, onbegrijpelijk. Wie zit daar nu op te wachten in de ochtend bij een bakje muesli?

Een eerlijk en tegelijk goed stuk schrijven, dat is verdomde moeilijk. Maar het kan wel. Deze drie bovenmatig eerlijke stukken uit de oude doos zijn mijn inspiratie voor het komende jaar.

Huiswerk voor wie gender geen issue vindt

Valentijn De Hingh schreef een jaar geleden een stuk over het anti-trans-activisme van J.K. Rowling. De schrijfster van Harry Potter vindt dat de veiligheid van vrouwen niet gebaat is bij genderneutrale toiletten en andere vrijheden voor mensen die zich identificeren met een ander geslacht dan dat waarmee ze geboren zijn.

Het is een discussie waarover veel mensen hun schouders ophalen, en ook ik snapte niet waarover mensen zich zo druk maakten. Met haar stuk opende Valentijn voor mij een deur, zoals dat een aantal jaar geleden gebeurde met de zwartepietendiscussie. Dat lukte haar omdat ze zichzelf niet spaarde. Ze schreef een volkomen openhartig en openminded stuk over haar eigen identiteit en de hartbrekende twijfel of die er wel mag zijn, én gaf inzicht in de argumenten van mensen die vinden van niet. Dit stuk (met uitstekende verwijzingen naar achtergrondartikelen) is huiswerk voor iedereen die denkt dat deze discussie niet aan hem/haar/hen besteed is.

Het belang van wetenschappelijke fitties

Wat heeft het voor zin om je te verdiepen in de details van de statistische berekening van een theorie waarvan je nog nooit hebt gehoord, en die zelfs wetenschappers niet snappen?

Heel veel, zo las ik in dit stuk van Maite Vermeulen over het ontkrachten van de weerlegging van de ‘migration-hump-theorie’. Want ook al kent vrijwel niemand buiten de wetenschap die theorie, iedereen met een mening over migratie doet er aannames over. Ongefundeerde aannames.

Zo leer je van een belachelijk saaie fittie iets essentieels over de wereld. En dat kan alleen omdat Maite nu eens níét koos voor een shortcut, zoals vrijwel alle andere analyses over migratie wel doen, maar voor eerlijkheid. En daarmee toont dit stuk niet alleen de beperkingen van wetenschap, maar vooral ook onze eigen beperkingen. En de schoonheid van fundamenteel onderzoek, dat niet of nauwelijks oplossingen biedt, maar wel steeds betere vragen.

De Nederlandse staat gaat over lijken

Willem Schinkel is een socioloog die vaak best wel ingewikkelde dingen zegt. Maar in dit goede gesprek met Lex Bohlmeijer is hij recht voor zijn raap. De staat voert een politiek van de dood, de regering gaat het debat daarover uit de weg en maakt de werkelijke betekenis van democratie belachelijk. De industriële landbouw is een lijnrecht voortvloeisel van de plantages, gebouwd op slavenarbeid en natuurvernietiging.

Het is een mening als een scheldkanonnade. Maar Schinkel brengt haar rustig, onderbouwd, en met ruimte voor kritiek. Het is de radicale conclusie van een sociale denkoefening, die begint bij rechtvaardigheid in de breedste betekenis van het woord. Het zou makkelijk zijn om eerder te stoppen, en iets minder extreem uit de hoek te komen. Want is het niet polariserend om over moord te spreken? Waarom zou je mensen beledigen als je strijdt voor verbroedering? Heeft het zin om het hele politieke apparaat af te kraken als je dat toch niet gaat veranderen?

Ja, dat heeft zin. Want het is eerlijk. Willem Schinkel heeft geen verborgen agenda, hij is duidelijk over z’n doel: een democratie die er voor iedereen is. Juist het verzwijgen van de conclusies zou – tenminste in zijn eigen optiek – misdadig zijn. Was premier Mark Rutte maar zo open en volledig over zijn visie op de overheid. Dan kwamen we echt verder.

Veel leesplezier gewenst, en maak er een mooi jaar van!