Al een tijdje schrijf ik nu over ‘internationaal maritiem transport’, zoals mijn collega Jesse Frederik het graag noemt (want: clickbait). Misschien is het daarom niet zo gek dat ik dit jaar bleef steken toen ik kerstcadeautjes kocht. Free shipping, dat waren de woorden waarop ik bleef hangen.

Cadeautjes die duizenden kilometers verderop worden geproduceerd gratis verschepen. Hoe bestaat dat eigenlijk, vroeg ik me af.

Samen met collega Maaike Goslinga ging ik op zoek naar het antwoord. Spoiler: dat bestaat natuurlijk niet. De prijs voor free shipping wordt door anderen betaald. In de eerste plaats: door zeelieden.

De Indiase Zeevaardersvakbond

Wie me het meeste leerde over het werk van de moderne zeevaarder, is Abdulgani Serang. Hij is de voorzitter van de Indiase Zeevaardersvakbond; in 1896 opgericht door zijn overgrootvader. Huidig ledental: 100.000.

Ik vroeg hem naar de Ever Given – het schip dat het Suezkanaal zes dagen blokkeerde – en dat bestierd werd door een Indiase crew. Serang barstte los. ‘Het gaat in alle nieuwsberichten alleen over financiële verliezen. Terwijl het nooit gaat over de zeelieden. Wij houden de wereldeconomie draaiende, maar krijgen daar nauwelijks erkenning voor.’

De laatste tien jaar is het werk op schepen steeds zwaarder geworden, leer ik van Serang. ‘In de huidige supply chain is de druk steeds groter geworden om heel efficiënt te zijn. Het laden en lossen van een schip moet sneller en sneller, waardoor er minder tijd is om in havens van boord te gaan. Soms mogen zeelieden zelfs helemaal niet van boord. Vaak zijn ze negen maanden aan het werk, en drie maanden thuis. Maar ze krijgen alleen betaald als ze aan boord zijn.’

De scheepslieden worden uit steeds armere landen gehaald, waardoor ze lagere lonen accepteren

Bovendien is er geen minimumloon. De scheepslieden worden gewoon uit steeds armere landen gehaald, waardoor ze lagere lonen accepteren: de Filipijnen, India en Bangladesh zijn grootleveranciers. ‘Of je nu uit India of Oekraïne komt, een zeeman zou voor hetzelfde werk hetzelfde betaald moeten krijgen’, vindt Serang.

Tegelijkertijd ‘leven we nu eenmaal niet in de ideale wereld’, weet hij. Zeeman zijn is, vergeleken met andere banen in India, een relatief goedbetaalde baan die weinig opleiding vereist. ‘Gemiddeld verdient een Indiase zeeman 1.200 dollar per maand. Dat zouden deze mensen in India nooit kunnen verdienen. Dus gezien de situatie in India is dit een goede optie.’

Dit is het dilemma van globalisering in een notendop. Een Indiase zeeman krijgt meer geld op een schip dan hij thuis kan verdienen. ‘Het is een klassieke tactiek van het mondiale kapitalisme’, zegt Laleh Khalili, hoogleraar Internationale Politiek aan de Queen Mary University in Londen. ‘Arbeiders uit rijke landen worden uitgespeeld tegen arbeiders uit armere landen. Als je niet voor minder geld werkt, of onder slechtere omstandigheden, verlies je je baan.’ 

Dit zijn de uitbuitingstactieken die achter free shipping schuilgaan. Hoe dat zo is gekomen, leggen we je uit in

De logistieke crisis in het nieuws

Het is de laatste tijd vaker in het nieuws, en je hebt het misschien gemerkt aan lege schappen: winkels kunnen niet aan producten komen, omdat de containers waarin hun spullen vervoerd moeten worden niet beschikbaar zijn en de schepen waarop ze reizen vertraagd zijn. Ruim zes van de tien containerschepen komen tegenwoordig te laat aan in de haven.

De New Yorker had zelfs een mooie container-kerstplaat op de cover. Wij zetten de beste artikelen over de huidige mondiale logistieke chaos voor je op een rij. Met antwoord op de vragen:

in het kort alle antwoorden, en onze leeslijst.

Dronebeelden van Libische detentiecentra

Op een vreemde manier hebben migratie – nog altijd de titel van mijn correspondentschap – en scheepvaart soms raakvlakken. Als een containerschip een bootje met migranten ramt in het Kanaal bijvoorbeeld. Of als de Libische kustwacht met geld van de EU wordt ingezet om migranten te onderscheppen.

Dat laatste was voor de beste maritiem journalist die er is – Ian Urbina, die het boek schreef – reden om zich te gaan verdiepen in de Libische detentiecentra waarin migranten verdwijnen. Hij wist Libië binnen te komen (héél bijzonder voor een journalist), en met een drone beelden te schieten van de geheime gevangenissen. is onthullend, en laat op een niet eerder vertoonde manier zien hoe de EU migranten van haar kusten weert.

Tot slot...

...was ik te horen in – een relatief nieuwe Nederlandstalige podcast over politiek, cultuur en economie op het Afrikaanse continent (lekker breed, ja). Ik vertelde er over mijn tijd in Nigeria, en hoe ik probeerde het Afrikaanse perspectief op migratie te vatten.

Tot de volgende!