Het regeerakkoord leest als een kroniek van boze buurtbewoners die asielzoekerscentra in de fik steken

Er staat een woord in het regeerakkoord^* waar ik op bleef haken. Het stond er ook nogal vaak – zes keer in één hoofdstukje – dus het was eigenlijk niet te missen. ‘Overlast’. Of: ‘overlastgevende asielzoekers’.

Wat de coalitie daarmee precies bedoelt, wordt uit het akkoord niet duidelijk. Er staat nergens een definitie. Is rondhangen op een plein omdat je niet mag werken ‘overlast’? Zijn buitenlandse kookluchtjes ‘overlast’? Is een hoofddoekje dragen in het ov ‘overlast’? 

Voor sommige Nederlanders: vast. 

En juist daarom schrok ik dat de coalitie dit woord zo klakkeloos opschrijft. Dat levert namelijk een tekst op die riekt naar boze buurtbewoners die asielzoekerscentra in de fik zetten. De ondertoon is: deze mensen schoppen alleen maar heisa en maken het leven voor Nederlanders moeilijk. Hun aanwezigheid an sich, dát is de overlast. 

Overlast geven, dat doen ‘echte vluchtelingen’ niet

Neem dit stukje uit het akkoord: ‘Overlastgevende asielzoekers, veelal veiligelanders, zetten het draagvlak voor opvang van echte vluchtelingen en de leefbaarheid voor omwonenden onder druk.’

Allereerst: ik betwijfel sterk dat de coalitie cijfers heeft om te onderbouwen dat overlastgevende asielzoekers vaker uit ‘veilige landen’ komen. Maar zelfs áls die cijfers er zijn: wat maakt het in vredesnaam uit of een asielzoeker uit Senegal ‘overlast’ veroorzaakt, of een asielzoeker uit Syrië? Zolang een asielzoeker een asielzoeker is kun je niet zeggen of iemand wel of niet een ‘echte vluchteling’ is. Dat moet namelijk nog beoordeeld worden – daarom zit deze persoon überhaupt te wachten in een asielzoekerscentrum. Dat je uit een ‘veilig land’ komt, betekent niet dat jíj veilig bent in dat land.

Nog voor ze hun procedure hebben doorlopen, worden asielzoekers hier door de coalitie weggezet alsof ze geen recht hebben om hier te zijn

Nog voor ze hun procedure hebben doorlopen, worden asielzoekers hier door de coalitie weggezet alsof ze geen recht hebben om hier te zijn. Terwijl deze zelfde mensen, na hun procedure, misschien wel ‘echte vluchtelingen’ blijken te zijn. 

Voor die ‘echte vluchtelingen’ is in Nederland volgens de coalitie ‘altijd ruimte’. Typisch gevalletje wassen-neus-statement, want lees even mee met de volgende zin in het akkoord: ‘In het geval van een humanitaire crisis of een fors hogere instroom van mensen die in Nederland asiel aanvragen’ – lees: wanneer de nood voor ‘echte vluchtelingen’ aan de man is – ‘werken we samen met gelijkgezinde en ons omringende landen op het gebied van bewaken van de grenzen, relocatie en verdere operationele samenwerking.’

Oftewel: zó veel ruimte is er in Nederland nu ook weer niet. 

Ongewenstverklaring

Even voor de goede orde: ik kan me best voorstellen dat mensen die niet mogen werken, getraumatiseerd zijn, geen Nederlands spreken, niet vrij mogen reizen en zich dood vervelen dingen kunnen gaan doen die door omwonenden als ‘overlast’ worden ervaren. En natuurlijk, daar moet iets aan worden gedaan – ik ben niet tegen het leefbaar houden van woonwijken rondom asielzoekerscentra.

Mijn probleem is dat de coalitie het woord ‘overlast’ niet definieert, het bovendien nergens heeft over de oorzaken van die overlast, maar wel keiharde maatregelen voorstelt.

Welke overlast is erg genoeg om op één hoop te worden gegooid met verkrachters? 

Want niet alleen wil de coalitie de huidige methode^* om ‘overlastgevers’ ‘aan te pakken’ ‘intensiveren’ – ze wil er ook de wet voor aanpassen. Pleeg je als asielzoeker nu een ernstig misdrijf, dan kun je een ‘ongewenstverklaring’ krijgen. Dat wil zeggen: je mag door de Nederlandse staat de grens over worden gezet (of de gevangenis in worden gegooid) en je mag nooit meer terugkeren. Dit geldt op dit moment alleen voor de kleine groep die echt excessen begaat – steekpartijen, berovingen, you name it.

De nieuwe coalitie wil dat dit óók gaat gelden voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Quote: ‘En daarbij richten we ons in het bijzonder op diegenen die overlast veroorzaken.’ 

Ik vertelde dit aan mijn man: ‘overlastgevende uitgeprocedeerden’ gooien we straks in de gevangenis of het land uit.

‘Bedoelen ze dan verkrachters?’ vroeg hij. 

Het was een halve grap, maar dat is natuurlijk precies de associatie. Maar verkrachters, daarvoor hoeft de wet niet te worden gewijzigd – die krijgen nu al een ongewenstverklaring.

De vraag is dus eigenlijk: welke overlast is erg genoeg om op één hoop gegooid te worden met verkrachters? Kinderen die ’s avonds laat buiten op straat rennen? Voetballende jongeren in een voetbalkooi? Harde stemmen vanaf balkons? Jongens die met capuchon op door de buurt lopen? Geen grap: dit is de ‘overlast’ waarover het bijvoorbeeld bij het azc in Winterswijk gaat.^*

Arbeidsoverlast

Kijkend naar de rest van het migratiehoofdstuk in het coalitieakkoord is de focus op overlast nóg verontrustender. Daarin is namelijk te lezen dat de coalitie wil inzetten op meer (tijdelijke) arbeidsmigratie. 

Ik deed een kleine vreugdedans toen ik dit las – oprecht een geweldig plan. Door experts en adviescommissies wordt het als dé oplossing gezien om ongecontroleerde migratiestromen en misbruik van het asielsysteem te verminderen. En, zoals in het regeerakkoord ook wordt geschreven: ‘verschillende bedrijven en sectoren hebben deze mensen hard nodig’.

Met andere woorden: in die sectoren ondervindt men nu overlast van een gebrek aan werknemers. De overlast van te weinig zorgpersoneel, de overlast van te weinig loodgieters, elektriciens en bouwvakkers, de overlast van te weinig bollenpellers. 

Misschien dat ik hier semantisch doordraaf, maar mijn vraag is oprecht: hoe denkt de coalitie deze mensen te gaan ontvangen? Als mensen die overlast wegnemen, of overlast veroorzaken?

Als iemand straks klaagt over de naburige arbeidsmigrant die te hard muziek draait, te hard stampt, te veel voetbalt in de voetbalkooi? Wat doet de coalitie dan? Ongewenst verklaren? Of kunnen ze dan wel erkennen dat samenleven soms gepaard gaat met overlast – ongeacht je verblijfsstatus?

Lees ook: