Beste,

Ik heb iets geschreven en ik weet niet of het voor De Speld of De Correspondent is.

Het stukje kreeg vorm toen ik het recent verschenen boek Rood in Wassenaar las, van PvdA-lijsttrekker in Amsterdam en gelijkekansenstrijder Marjolein Moorman – ook bekend van de serie Klassen. 

In een van de laatste hoofdstukken hekelt ze het opdelen van mensen in ‘lager’- en ‘hoger’-opgeleid, in ‘dubbeltjes’ en ‘kwartjes’, oftewel: het rangschikken van mensen in een hiërarchie. Ze vraagt zich af of we niet af zouden moeten van die termen. Want: ‘Door de hiërarchische manier waarop wij over onderwijs praten benadrukken we steeds wat we als samenleving goed en minder goed vinden.’ Ik krijg van lezers ook geregeld de vraag waarom ik over ‘hoger- en lageropgeleid’ schrijf, en bijvoorbeeld niet over ‘theoretisch en praktisch’ geschoolden.

Daarover in deze nieuwsbrief een gedachte, mits ik bij m’n laptop kan.

Moeten we wel spreken over ‘hoger’- en ‘lager’-opgeleid?

Dat we in hiërarchische termen over onderwijs praten, komt natuurlijk doordat het onderwijs hiërarchisch ís – dat is niet te ontkennen. Het is van ‘laag’ naar ‘hoog’ opgebouwd naar cognitieve capaciteiten. Die hiërarchische realiteit zit ‘m niet alleen in die twee woorden, ‘lager’ en ‘hoger’, maar in iedere gedachte, ieder gesprek over onderwijs.

Moorman komt in haar boek dan ook niet tot een oplossing. Ze schrijft dat het haar verstandig lijkt te zoeken naar woorden die niet hiërarchisch bepaald zijn, maar is in haar jarenlange zoektocht nog geen echt goed alternatief tegengekomen.

Moorman: ‘Je zou kunnen spreken van praktisch en theoretisch, wat inderdaad voor veel opleidingen toepasbaar is, maar niet voor alle richtingen en studies. Niet voor niets staat de t in vmbo-t voor theoretisch. En geneeskunde kun je net zo goed een praktische als een theoretische studie noemen.’ 

Het is een poging de naampjes aan te passen, zonder iets te veranderen aan de hiërarchie die er nu eenmaal is. Wie niet-hiërarchisch denkt zou het geen probleem vinden dat de t in vmbo-t voor theoretisch staat, en dat geneeskunde zowel een praktische als een theoretische studie is. Net als alle studies overigens, ook in het mbo en hbo, want bij ieder beroep komt theorie kijken.

Wie woorden verandert zonder structuren te veranderen, verbloemt een ongemakkelijke realiteit. Gaat het over ‘gelijke kansen’ in het onderwijs, dan gaat het vaak over de kans op het hoogste diploma.

Zou onderwijs niet-hiërarchisch kunnen zijn?

Dan zouden we ook oog moeten hebben voor kinderen die het goed doen op school, maar daarmee hun kans op sommige meer praktische beroepen verspelen. Voor kinderen die wel naar de universiteit zouden kunnen, maar die misschien liever al eerder een vak leren.

Daarom schreef ik dus dit stukje:

Boudewijn (17) krijgt bijles en heeft nu een kleinere kans om timmerman te worden

‘Oneerlijk’, vindt Boudewijn van Poelgeest (17) de 300 euro per maand die zijn ouders aan bijles betalen om hem op het gymnasium te houden. Terwijl hij vrienden langzaamaan op hun plek terecht ziet komen, moet hij rijtjes -o, -s, -t, -mus, -tis, -nt stampen in de bibliotheek van zijn ouderlijk huis.

Hij vreest dat al die bijlessen hem een enorme achterstand op zullen leveren. ‘Ik heb vrienden die nu al iets doen wat ze leuk vinden. Als het een beetje tegenzit moet ik straks nog vijf jaar naar een universiteit, vier jaar promoveren – en dán moet ik nog twee jaar studeren om timmerman te worden. Dat lijkt me een mooi vak.’

Zeg het maar. De Speld of De Correspondent?

Tweewekelijkse Tip van de Week

Ik ben ook benieuwd naar jullie gedachten bij het boek van Marjolein Moorman. Je kunt het bestellen.

Tot slot nog een wc-eend-tip. Ik schreef vorige week een column naar aanleiding van de serie Sander en de kloof, waarin de niet geheel kansarme ondernemer Sander Schimmelpenninck allerlei vormen van ongelijkheid in Nederland aan de kaak stelt. Aflevering drie ging over gelijke kansen in het onderwijs.

In m’n column betoog ik dat kansengelijkheid niet begint in het onderwijs, maar bij een gelijkere verdeling van welvaart.

Privéonderwijs aanpakken? Begin bij de portemonnee van de ouders Column. Leestijd: 5-6 minuten

Oh, en de aflevering van Sander en de kloof over onderwijs kun je terugkijken.

Tot zover, met groet!

Johannes

P.S. moest ik heel hard om lachen.

Meer van mij lezen? Eens in de twee weken stuur ik een mailtje waarin ik je op de hoogte houd van mijn journalistieke zoektocht. Wil je mijn verhalen in je inbox ontvangen en een kijkje nemen achter de schermen? Schrijf je hier in voor deze nieuwsbrief!