Rusland vecht om de macht in Oekraïne. De wereldvoedselmarkt is niet onze eerste zorg: dat zijn de Oekraïners, geopolitieke stabiliteit, en daarna gas. Maar toch, deze oorlog zál gevolgen hebben voor de voedselmarkt. Niet alleen vanwege de wederzijdse sancties tussen Rusland en de EU. En dat is belangrijk. Want elk mens moet eten. Liefst iedere dag.

De Oekraïense zwarte grond of chernozem, rijk aan organische stof, is al eeuwenlang beroemd om zijn vruchtbaarheid – ooit was het de graanschuur van Europa. De voorspelde export voor dit jaar: 12 procent van de mondiale (!) tarwe-, 16 procent van de mais-, 18 procent van de gerst- en 19 procent van de

Graanreserves zijn wereldwijd essentieel om de voedselmarkt te stabiliseren. Rusland en Oekraïne exporteren er grofweg evenveel van. Samen dus een kwart van de wereldmarkt. Oekraïne levert zijn tarwe vooral aan Turkije en Noord-Afrikaanse landen. Maar de wereldwijde tarweprijzen gaan door de invasie al door het dak.

De EU haalt niet veel graan, maar wel heel veel maïs uit Oekraïne. Dat eten niet wij, maar de Nederlandse varkens en kippen. Nederland importeert jaarlijks voor een miljard euro aan mais, waarvan

Wat zijn de gevolgen van een machtswisseling? Ik hoop er binnenkort meer over te kunnen vertellen. Rest mij een samenvatting van waar ik afgelopen maand aan werkte.

Grensconflict met Belarus ook steeds ernstiger

Samen met Maite Vermeulen, correspondent Migratie, schreef ik een stuk over de Daar wordt nu een muur gebouwd, om de vluchtelingen tegen te houden die de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko daar dropte.

Die muur snijdt straks dwars door het Białowieża-woud. Het hakt Europa’s grootste populaties van wisenten, lynxen en beren doormidden. En dat is een groot gevaar. Want juist omdat het bos zo groot en aaneengesloten was, zijn die dieren daar nog. Het is slechts de zoveelste plotwending in de duivelse komedie die de Europese migratiepolitiek is.

De Europese Unie heeft zich nu voor het eerst uitgesproken tegen de acties van Polen aan de grens. Vluchtelingen tegenhouden vonden ze prima, maar wisenten tegenhouden druist in tegen de habitatrichtlijn. Białowieża is een van de belangrijkste Natura-2000-gebieden in Europa. Helaas lijkt het er niet op dat het Polen tegenhoudt.

Stop kinderen te overladen met complimenten

Ik dacht dat ik goed was in opvoeden. Nou, dat denk ik niet meer na het lezen van Jagen, verzamelen, opvoeden. De auteur ervan, Michaeleen Doucleff, heeft wat te stellen met haar dochter Rosy. Altijd ruzie. Maar ze komt op een idee. Ze bezoekt, samen met Rosy, drie van de oudste culturen in de wereld. Hoe komen zij aan die behulpzame, zelfstandige kinderen?

Doucleff leert van een Maya-moeder om haar dochter aan het werk te zetten. Overzichtelijke taakjes, maar zonder constant bij te sturen. Niet spelen, maar oefenen. Van Inuit-ouders leert ze om nooit boos te worden. Kinderen leren hun emoties te controleren door het goede voorbeeld te krijgen, niet om op hun plek gewezen te worden. Tenslotte leert ze van een Hadzabe-vader afstand te nemen. Wel opletten, niet begeleiden. Zo leren kinderen autonomie.

Ik ben onder de indruk. Niet meer duploën, wel samen banden plakken. Minder conflict, meer plezier. Het lijkt wel of mijn dochter ervoor gemaakt is om mij te helpen! Lees mijn aanbeveling van het boek

Een derde van de wereld voor de natuur? Ook nogal westers

De afgelopen maand ben ik vooral bezig geweest met een stuk dat er nog aan komt, in aanloop naar de biodiversiteitstop in Kunming, China. Een van de belangrijkste voorstellen dat er ligt, is het beschermen van maar liefst een derde van de planeet voor de natuur. Dat wil zeggen: geen landbouw, geen visserij, geen jacht en geen mijnbouw.

Klinkt aantrekkelijk voor westerse natuurbeschermers. Maar vanuit andere culturen is er veel kritiek. Want deze aanpak is de fysieke uitwerking van een typisch westerse filosofie: het scheiden van mens en natuur.

Een deel van de wereldbevolking heeft weinig met het concept ‘natuur’. Ze leven tussen de planten en dieren, en zijn er direct van afhankelijk. Ze zijn er biologisch, sociaal en spiritueel mee verbonden. Kunnen we de natuur wel ‘beschermen’, en tegelijk ook de manier van leven van deze mensen respecteren?

Misschien is dat wel de verkeerde vraag. Want juist deze mensen, die de Amazone en alle andere relatief natuurrijke gebieden in de wereld bewonen, bleken in staat om hun omgeving niet te vernielen. Moeten we hen ‘respecteren’? Of zouden we het juist moeten omdraaien, door ons eens naar hún voorbeeld aan te passen? Het scheiden van mens en natuur hoort daar in elk geval niet bij. Wordt vervolgd.

Ondertussen in pluimveeland

We hebben bijna allemaal andere zaken aan ons hoofd, maar ondertussen woekert de vogelgriep pandemie gestaag door. Deze maand zijn er weer elf pluimveebedrijven geruimd, alleen al in Nederland. Er gelden nog steeds vervoersverboden, iedereen moet zijn vogels binnenhouden. Ook hier hoop ik komende maand weer over te schrijven. Een lijst met ruimingen vind je

Lees- en luistertips

Tenslotte nog een selectie van wat ik de afgelopen maand in andere media tegenkwam:

  • In Nederland geven we miljoenen uit aan het redden van de grutto, ook al wil het vooralsnog niet echt lukken. Maar grutto’s zijn alleen in de zomer hier – daarna vliegen ze naar het zuiden. Naar nationaal park Doñana bijvoorbeeld, een rivierdelta aan de zuidkust van Spanje. Een flink deel van onze grutto’s is En het dreigt nu gesloopt te worden, voor ónze smakeloze winteraardbeien.
  • Een paar weken geleden ving een Nederlandse visser op de Noordzee meerdere kabeljauwen van Dat was vroeger heel normaal, maar tegenwoordig een grote uitzondering. Het lijkt misschien mooi nieuws, maar dat is het niet. Want hun grootte betekent ook dat ze oud zijn, en er zwemmen naar schatting nog minder dan honderd van zulke oude joekels in de hele Noordzee. En juist die hele grote dieren produceren veel nakomelingen. Een rib uit het lijf van de Noordzee, dus.
  • Wat gebeurt nu al: een explosie van de graanprijzen door het conflict in Oekraïne. Tot voor kort maakten analisten zich nog niet zo’n zorgen, maar nu Rusland een oorlog is begonnen, is het maar de vraag of ze gelijk krijgen.
  • De dag in het jaar dat Nederland net zo veel heeft geconsumeerd als er qua landoppervlak in eigen land beschikbaar is, is alweer voorbij. En het is nog geen maart. Nederland heeft nu al meer natuurlijk kapitaal gebruikt dan ons land in een jaar kan regenereren. Niet echt duurzaam is een understatement. Hoe dit berekend is? Dat (en meer) vind je op de website van het

Dank voor je aandacht, en tot de volgende.