Denken over onze toekomst op een steeds warmere aarde is een evenwichtsoefening in wegen wat er nu de goede en wat er de slechte kant opgaat. Veel mensen die zich over klimaatverandering zorgen maken, zijn geneigd de nadruk te leggen op wat er misgaat, en komen dan tot de conclusie dat het vol-le-dig

Maar dat het slecht gaat is niet het hele verhaal. Er is de afgelopen jaren óók een wereldwijde transitie op gang gekomen van een vervuilende naar een duurzame economie. Miljoenen mensen zijn dagelijks bezig een Als je de duurzame ontwikkelingen van dit moment extrapoleert, dan ziet de toekomst er helemaal niet zo duister uit – en

Toen ik de staat van het klimaat analyseerde voor de geactualiseerde uitgave van mijn boek kwamen er drie ontwikkelingen bovendrijven die ons de afgelopen drie jaar – sinds de publicatie van mijn boek – dieper het klimaatdrama insleuren, en drie ontwikkelingen die juist de goede kant op wijzen. Hier schets ik ze in sneltreinvaart voor je.

Drie dingen die slechter gaan

1. Er gaat nog veel te veel geld naar olie, gas en kolen

Sinds 2019 is er wereldwijd jaarlijks zo’n 900 miljard dollar geïnvesteerd in nieuwe boorputten voor olie en gas, in pijpleidingen en olietankers, raffinaderijen De zestig grootste banken ter wereld – waaronder ING en Rabobank – waren niet te beroerd om in vijf jaar tijd (2016-2020) voor Dat deden ze nádat het klimaatakkoord van Parijs werd getekend en mét hulp van overheden. Alleen al de negentien rijkste landen en de EU – de ‘Groep van Twintig’, of G20 – subsidiëren de productie van nieuwe olie- en gasreserves met

Het jammere van deze investeringen is dat mensen ze willen terugverdienen. Als je een euro pompt in de bouw van een pijpleiding, dan wil je minstens een euro verdienen aan olie die erdoor stroomt, nog liever twee. Daarom bepalen vandaag gedane investeringen in hoge mate de uitstoot van morgen. Ze ketenen ons aan een warmere toekomst.

Extra slecht nieuws: de coronacrisis zorgde voor een opleving in het gebruik van steenkool, voor het klimaat de schadelijkste fossiele brandstof. Een paar jaar geleden werd nog gespeculeerd over een en velen waren blij over het feit dat steeds meer bouwplannen voor kolencentrales

Maar toen kwam de pandemie en viel met name China terug op steenkool om zijn economie Terwijl er in Europa en de VS in 2020 een recordaantal kolencentrales werd gesloten, bouwde China eigenhandig juist méér nieuwe centrales – en In 2021 Saillant detail: er ging sinds het begin van de coronacrisis ook

Tot overmaat van ramp heeft de invasie van Oekraïne door Rusland de gasprijzen zo ver opgedreven dat steenkool ook nu weer We zijn dus nog steeds niet van de smerigste fossiele brandstof af.

2. Het klimaatdoel van maximaal 1,5 graad opwarming is nu al (bijna) onhaalbaar

Wat de nieuwe investeringen in olie, gas en kolen een tikkeltje bizar maakt: we weten dat we bestaande fossiele infrastructuur versneld zouden moeten afschrijven om het klimaatdoel van maximaal 1,5 graad opwarming Het nog decennialang ‘opgebruiken’ van deze bestaande boortorens en centrales alleen al zou namelijk

Het feit dat er nog steeds nieuwe fossiele reserves worden aangeboord, is dus een voorbode voor het voorbijstreven van de 1,5 graad. Dat we dat doel waarschijnlijk niet gaan halen, blijkt ook als je gaat rekenen. Voor een redelijke kans om de opwarming tot 1,5 graad te beperken, konden we vanaf 1 januari 2022 Blijven we wereldwijd evenveel uitstoten als we nu doen, dan is de rest van dit ‘koolstofbudget’ over acht jaar op en is de 1,5 graad opwarming

Willen we het meest ambitieuze klimaatdoel nog halen, dan moet de CO2-uitstoot vanaf nu in een rechte lijn naar nul in 2038. Als je weet hoeveel investeringen er nog in fossiel gedaan worden, dan weet je ook: dat gaat waarschijnlijk niet gebeuren.

3. Rijke landen leggen een steeds groter beslag op het land van minderbedeelden

De enige manier om het CO2-budget op te rekken en meer tijd te kopen, is door nu alvast uitstootcompensatie (‘negatieve emissies’) Het idee is dat we later deze eeuw op grote schaal bossen en biomassaplantages gaan aanleggen, en dat we de CO2 die we daarmee vastleggen deels Zo kunnen we netto CO2 uit de lucht halen en de uitstoot van vandaag later alsnog ongedaan maken.

Een erg fraai idee is dit niet. Het betekent in feite dat rijke landen nu al de tijd en Want zíj moeten die biomassaplantages gaan aanleggen – dat gebeurt nu ook al in relatief arme landen – en zíj moeten ervoor zorgen dat die CO2 uit de lucht blijft. Ondertussen blijven de rijkste consumenten

Drie jaar geleden maakten plannen voor grootschalige uitstootcompensatie al deel uit van de gangbare klimaatmodellen. Sindsdien hebben steeds meer landen en bedrijven ‘netto nul CO2’-doelstellingen aangekondigd, waarmee ze in feite zeggen: wij stoten nog een tijdje uit, maar daarna Wie dat moet doen, en hoe precies, dat is eh…

Drie dingen die beter gaan

1. Nieuwe wetenschappelijke kennis over het klimaat toont: het is nog niet te laat

De publicatie van ieder nieuw rapport van VN-klimaatbureau IPCC gaat gepaard met een rituele aanmoediging tot klimaatdepressie. Ach en wee, roepen media in koor,

Maar wat mij opviel aan een van de recentste IPCC-rapporten, uit augustus 2021, is juist dat er Het IPCC stelde toen bijvoorbeeld onomwonden dat er een ‘bijna lineair verband’ is tussen onze uitstoot Het is ‘vrijwel zeker’ dat we de opwarming met stevig ingrijpen nog kunnen stoppen,

De kans bestaat wel dat we op een dag ‘kantelpunten’ passeren waardoor de opwarming Maar zover is het nog niet. Dat er nu bijvoorbeeld permafrost – permanent bevroren grond in de toendra – betekent wél dat de broeikasgassen die daarin zitten opgeslagen vrijkomen en de aarde verder zullen opwarmen. Maar het betekent níét, zo stelt het IPCC, dat de opwarming Ook het volledig afsmelten van de ijskappen op Groenland en West-Antarctica is

Nog een hoopvol, recent geluid? Klimaatwetenschappers waarschuwden tot voor kort dat de opwarming sowieso óók als we de uitstoot Maar die conclusie lijkt nu achterhaald. Zodra we de uitstoot stoppen, Dat is goed nieuws: er zit minder vertraging in de opwarming dan we eerder dachten.

2. De politiek is opgeschoven en neemt het klimaat serieuzer

Tot voor kort was Mark Rutte de personificatie van wat je de klimaatsusser zou kunnen noemen: iemand die bij elke gelegenheid de kans aangreep om Maar in september 2021 zei Rutte dat hij ‘bang’ is voor de gevolgen van klimaatverandering en dat Nederland ‘verloren’ zou zijn als de slechtste scenario’s uitkomen. Het snel beperken van de uitstoot is daarom noodzakelijk,

Zijn verschuiving is kenmerkend voor de verschuiving van de hele politiek, in Nederland en daarbuiten. De groene flank – van politieke partijen als de Partij voor de Dieren en GroenLinks – heeft het conservatieve midden voor een belangrijk deel meegekregen (en is zelf nog weer verder opgeschoven in de richting van radicale klimaatactie). Dit is bijna onopgemerkt gebleven, maar er zijn belangrijke ijkmomenten:

Toen ik mijn boek schreef, zou het uitvoeren van al het voorgenomen klimaatbeleid van dat moment ons leiden naar een wereld die 3 à 4 graden warmer was in 2100. Inmiddels brengt het voorgenomen beleid ons naar mínder dan 3 graden opwarming Dat is nog te veel en ‘voorgenomen beleid’ maar er is wel beweging.

Tijdens de klimaattop in Glasgow in november 2021 beloofden 33 landen, waaronder de VS, het VK en Nederland, vanaf eind dit jaar geen nieuwe fossiele energie-initiatieven In Belize, Costa Rica, Denemarken, Ierland en Nieuw-Zeeland is het inmiddels gedeeltelijk of geheel verboden nog te boren naar nieuwe reserves van fossiele brandstoffen. 45 landen hebben een Wat ik je brom: beweging.

3. De revolutie van zon, wind, batterijen en waterstof zet door

Begin 2019 was er wereldwijd 480 gigawatt aan geïnstalleerd vermogen van zonnepanelen. Begin 2022 is dat bijna twee keer zo veel: Zelfs in coronajaar 2020 werd er een In 2021 zette China in zijn eentje meer nieuwe windmolens neer

90 procent van alle nieuwe stroomproductie op aarde komt al van duurzame bronnen die almaar goedkoper worden naarmate we er meer gebruik van maken (omdat we de techniek En die bovendien een enorm potentieel hebben: we hoeven maar 0,3 procent van het mondiale landoppervlak vol te leggen met zonnepanelen Er moeten nog een en voor een volledig duurzame energievoorziening zijn nog enorme investeringen nodig, maar de belofte is er.

Nieuwe technologische mogelijkheden zijn misschien wel de beste reden om niet te wanhopen over de klimaattoekomst. Drie jaar geleden was al duidelijk dat we ons hele energiesysteem kunnen opschonen door in te zetten op duurzame stroom van zonnepanelen en windmolens, plus Door daarnaast te investeren in nieuwe stroomverbindingen tussen regio’s en zouden we ook in de toekomst verzekerd zijn van een betrouwbare energievoorziening.

Maar in 2019 geloofde nog niet iedereen dat. Een volledig duurzaam energiesysteem was Er moest toch zeker een beetje vervuilende energie bij – een gascentrale hier of daar –,

Sindsdien is nog duidelijker geworden dat Nieuwe en laten zelfs zien dat we dankzij de exponentiële groei van zon, wind, batterijen en al rond 2045 een Daarvoor moeten de investeringen in duurzame energie

Dus?

Ik denk zelf dat deze positieve ontwikkelingen het vermogen hebben om de negatieve te gaan overstemmen. De 1,5 graad gaan we vermoedelijk voorbij, maar minder dan 2 graden opwarming De opkomst van duurzame energie kan een hoop gedane fossiele investeringen – uit de eerste zorgwekkende ontwikkeling hierboven – onrendabel maken. Investeerders verliezen dan hun inleg en dat is Maar de wereldeconomie als geheel

Wat me hoop geeft, is dat de voordelen van een groene energierevolutie in de landen met het en – nu nog – de smerigste lucht. De gemiddelde inwoner van Delhi leeft bijna tien jaar korter door luchtvervuiling. Alleen al door de gezondheidsvoordelen van duurzame energie betaalt de transitie naar een klimaatneutraal energiesysteem

Niet de fossiele status quo, maar het duurzame alternatief is aan de winnende hand. Wat weer niet betekent dat we nu achterover kunnen leunen, omdat alles ‘vanzelf’ goed komt. In mijn boek Hoe gaan we dit uitleggen laat ik zien dat iedereen een rol kan spelen in de omwenteling naar duurzaamheid. Oude én nieuwe krachten zijn bezig de toekomst te vormen, en de vraag is welke krachten we aanjagen.

Meer lezen?

Goed nieuws over het klimaat Veel mensen denken dat de mensheid gedoemd is. De publicatie van ieder nieuw klimaatrapport wakkert de wanhoop aan. Maar je hoeft maar een paar jaar terug te blikken om te zien dat groene vooruitgang heel snel kan gaan. Lees het verhaal hier