25.03.22 Aanbeveling 5-75 min

Oorlogsjournalisten zijn onmisbaar (en nog 4 verhalen die context bieden bij de oorlog in Oekraïne)

Algemeen redacteur

Elke dag delen onze correspondenten en medewerkers journalistieke producties die je helpen de oorlog in Oekraïne beter te begrijpen. Hieronder de tips van afgelopen week: dat deze oorlog al lang in de maak was, en Poetin geen irrationele gek is.

Hoe Poetins oorlog de wereld zoals we die kennen kan veranderen

In een rijk geïllustreerd stuk schetst columnist Martin Wolf de combinatie van onzekerheden die de wereld te wachten staan – economisch, militair, democratisch. Hij begint met de schuldvraag. De NAVO is niet verantwoordelijk voor de huidige oorlog, maar had in 2008 wel duidelijker moeten zijn: Oekraïne wordt lid of wordt geen lid. Vladimir Poetin maakt gebruik van de tweeslachtigheid van het Westen, dat daar een hoge prijs voor betaalt. Economisch kan het Westen Rusland wel aan, beredeneert Wolf. Poetins Rusland is een economisch ‘failed regime’. Alleen olie en gas geven hem macht. China is daarentegen meer dan serieuze concurrentie. Militair zou samenwerking van die twee autoritaire regimes levensgevaarlijk zijn voor het Westen. En dat met een reëel vooruitzicht van stagflatie: economische stagnatie én inflatie. Terwijl een kernoorlog voor het eerst sinds decennia ook nog eens denkbaar is. ‘Bid voor een wonder in Moskou’, besluit Wolf. ‘Anders zal de weg lang en moeilijk zijn.’ (Marc Chavannes, correspondent Politiek)

Financial Times: ‘Russia’s war will remake the world’ (Leestijd: 5 minuten)

Luistertip: Poetin is niet gek, hij wil andere dingen dan wij

Sinds het begin van de invasie van Oekraïne is de verleiding groot om te praten over Vladimir Poetin als een losgeslagen oligarch die misschien niet meer helemaal compos mentis is. De vooraanstaande Yale-historicus Timothy Snyder vindt dat niet verstandig. In een aflevering van The Ezra Klein Show doet Snyder uit de doeken welke waarden Poetin drijven, en waarom het Westen zich daar totaal niet in kan verplaatsen. De huidige oorlog in Oekraïne is een koolwaterstoffenoorlog, zegt Snyder: hij is mogelijk gemaakt door de verkoop van olie, gas en kolen, en door de exorbitante macht die Poetin kon vergaren door de opbrengsten daarvan. We worden eraan herinnerd dat we een toekomst nodig hebben zonder die brandstoffen. Democratische samenlevingen zouden dit moment moeten aangrijpen om, in navolging van de bevolking van Oekraïne, groter te denken over waar we naartoe willen en waarom. (Jelmer Mommers, correspondent Democratie & Klimaat)

The Ezra Klein Show: ‘Timothy Snyder on the Myths That Blinded the West to Putin’s Plans’ (Luistertijd: 1 uur en 15 minuten)

Waarom krijgen Oekraïense vluchtelingen meer hulp dan Syrische of Afghaanse?

Waarom behandelen Europeanen de ene vluchteling anders dan de andere? Waarom staan mensen in de rij om Oekraïners op te halen van het station, terwijl Afghanen die tijdens de oorlog daar voor Nederland hebben gewerkt lang niet allemaal hierheen konden komen? De vraag is moeilijk omdat hij ongepast voelt. Maar dat maakt hem niet minder relevant. Schrijver Emy Koopman, die eerder promoveerde op een onderzoek naar empathie, gaat in de Volkskrant op zoek naar een antwoord. Het kan er niet aan liggen dat Oekraïners op ons lijken, of dat het land relatief dichtbij is, schrijft ze. Wat mensen wél in beweging brengt, is de ‘wensidentificatie’ die we ervaren als we kijken naar de beelden van de Oekraïense president Zelensky die zijn volk toespreekt vanuit een belegerde stad en van Miss Oekraïne in gevechtstenue. Ze lijken niet op ons, ze zijn beter dan wij. En als wij ze ondersteunen, straalt hun heldendom op ons af. Koopman waarschuwt de lezer ook. Want zodra er scheurtjes komen in het verhaal van David tegen Goliath, kan de steun snel afnemen. (Josta van Bockxmeer, correspondent Wonen)

De Volkskrant: ‘Medelijden is een onbetrouwbare emotie: waarom de ene vluchteling de andere niet lijkt’ (Leestijd: 10 minuten)

Journalisten kunnen diepere kraters slaan dan welke bom dan ook

De verhalen van de twee laatste internationale journalisten in Marioepol – de Oekraïense verslaggever Mstyslav Tsjernov en fotograaf Jevgeni Maloletka – zijn de hele wereld over gegaan. Van hun hand komen ook de foto’s die op miljoenen netvliezen gegrift staan: van bijna bevallende vrouwen met bloed in hun gezicht, afdalend van een trap, of liggend op een brancard tussen het puin. Dat de ene vrouw nog leeft en de andere dood is, weten we ook dankzij deze twee journalisten. Omdat zij artillerievuur trotseerden om dat te gaan navragen in ziekenhuizen aan de frontlinie. Hoe belangrijk hun werk is beschrijven ze nu zelf, in hun ijzingwekkende vluchtverhaal, waarin Oekraïense soldaten hen naar veiliger gebied smokkelen om te voorkomen dat ze in handen van de Russen vallen – en gedwongen zouden worden om valse verklaringen te geven over de herkomst van hun foto’s. (Thomas Oudman, correspondent Voedsel)

Associated Press: ‘20 days in Mariupol: The team that documented city’s agony’ (Leestijd: 10 minuten)

Vladimir Poetin maakte nooit een geheim van zijn plannen voor Oekraïne

‘Het is oorlog in Europa. Die oorlog wordt uitgevochten in Oekraïne. Aan de ene kant staat een Europa dat wil geloven in de toekomst van de rechtsstaat. Aan de andere kant staat een Rusland dat terug wil naar de negentiende eeuw. Rusland heeft daarbij het initiatief en neemt zo wraak op de geschiedenis’, schreef Hubert Smeets in 2015 in zijn boek De wraak van Poetin. Het boek werd direct na de invasie van Rusland opnieuw uitgegeven. Het is schrikwekkend actueel. Smeets laat zien hoe de Russische leider terugverlangt naar het Russische rijk uit de negentiende eeuw en hoe Poetin er sinds 1999 in is geslaagd bijna alle sociale lagen van de Russische bevolking te winnen voor zijn project ‘dat de oude grootmacht in oude glorie moet herstellen’. In de ogen van Poetin bestaat Oekraïne niet als serieuze staat, zoals hij in zijn toespraak na de Russische inval in de Krim in 2014 al liet doorschemeren. Wie dit boek leest, begrijpt een stuk beter hoe na het ineenstorten van de Sovjet-Unie de bizarre staat die Rusland nu is kon ontstaan, en snapt niet meer hoe zovelen van ons níét hebben kunnen voorzien wat Poetin nu doet. (Anna Vossers, eindredacteur)

Hubert Smeets: ‘De wraak van Poetin’ (Prometheus, 2015, 264 pagina’s)

Meer lezen?

Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.

Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.

Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!

Meer lezen?

Een avond over het mbo