Leestip: Hoe onze trekvogels opnieuw achter een gordijn verdwijnen

Het is allemaal bijzaak, als je denkt aan al die vernietigde levens in Oekraïne. Maar de oorlog spreidt zijn gruwelijke tentakels naar alle kanten uit, en die zullen we allemaal onder ogen moeten zien.

Een van die gevolgen is dat alle wetenschappelijke samenwerkingen tussen Rusland en het Westen van tafel zijn geveegd. Op allerlei vlakken betekent dat een grote stap terug in de tijd, maar misschien nog wel het meest op het gebied van de effecten van klimaatverandering op de natuur.

Want nergens ter wereld zijn de effecten van klimaatverandering zo sterk als in het Arctische gebied. Rusland beslaat maar liefst een derde ervan, en wel een cruciaal deel met veel land. Het smelten van permafrost, toenemende methaanuitstoot in moerassen, onafzienbare branden op de taiga, olierampen door verzakkende fabrieken, in Rusland vind je het allemaal.

En dat is niet een zaak van Rusland alleen. Want in de natuur – cliché-alert – is alles met elkaar verbonden. Zo zijn Rusland en Europa direct aan elkaar gelinkt via vele miljoenen trekvogels die elk jaar op en neer vliegen. Juist deze trekvogels zijn een belangrijke thermometer van de gevolgen van klimaatverandering, omdat die het seizoensritme van hun voedsel in de war stuurt. De vraag is: hoe passen zij zich aan?

Pas na de val van de Sovjet-Unie in 1991 kwam het onderzoek naar de Europees-Russische trekweg op gang. Nederlandse en Russische wetenschappers brachten sindsdien een golf van nieuwe kennis over de broedgebieden van de water-, weide- en wadvogels die een cruciaal onderdeel van de Nederlandse natuur vormen.

En pas recent komt er écht schot in de zaak, omdat de technologie het nu mogelijk maakt om individuele vogels te volgen via de satelliet. En de grote nieuwe belofte was de Icarus-satelliet, die voortkomt uit een Russisch-Europese samenwerking en speciaal is gebouwd om trekkende dieren te volgen.

Ook uit de Icarus-satelliet is nietsontziend de stekker getrokken. In één klap is dit waanzinnige perspectief de kop ingedrukt. Wat dit betekent voor onze kennis over onze trekvogels, lees je in dit stuk in Trouw.