Wat je doet als je overheid niets doet
Het is iets wat wij ons nauwelijks kunnen voorstellen: hoe het is om níét van je overheid op aan te kunnen. Tuurlijk, wij hebben het toeslagenschandaal, klimaatrechtszaken en gemopper over ongereguleerde flitsbezorgers. Maar onder de streep bestaat in Nederland een diepgeworteld vertrouwen dat áls er iets misgaat, áls je niet meer kunt werken, áls iemand je auto in de prak rijdt, áls jou onrecht wordt aangedaan – dat we dan een overheid en een rechtsstaat hebben die er voor jou zijn.
Op heel veel plekken in de wereld is dat totaal anders. In Lagos bijvoorbeeld, de grootste stad van Nigeria. Een stad waar ik zelf twee jaar woonde, en waar het de overheid niet lukt om zelfs de meest basale levensbehoeften (elektriciteit, water, eigendomspapieren) goed te regelen voor haar inwoners.
Maar Nigerianen gaan daarover niet bij de pakken neerzitten. Ze lossen het zelf wel op. Want bij gebrek aan overheid gaan burgers zichzelf organiseren. Of in elk geval: vóór zichzelf iets organiseren. Ze nemen een watertank op het dak, die ze laten bijvullen door een watertankwagen. Ze nemen dieselgeneratoren om elektriciteit op te wekken. Ze bouwen een hek om hun straat ’s nachts te kunnen beveiligen tegen dieven.
Geen Nederlander heeft beter zicht op deze levenshouding dan journalist Femke van Zeijl, die al meer dan een decennium in Lagos woont. Niet op een van de rijke compounds, maar tussen de ‘gewone’ Lagosianen, in een ‘gewone’ volkswijk. Ze schreef er een boek over, De doe-het-zelfmaatschappij, dat zeker een aanrader is voor op vakantie.
In het boek pelt Van Zeijl de laagjes af waaruit een samenleving zonder functionerende overheid is opgebouwd. Dat is soms hilarisch, soms tragisch, maar altijd mateloos fascinerend en: leerzaam. Want er zijn zo veel lessen te leren over zelfredzaamheid, waar wij in Nederland ook best iets aan zouden kunnen hebben.
Het boek bejubelt de situatie in Lagos trouwens allerminst – natuurlijk willen Nigerianen niets liever dan een beter sociaal vangnet, een werkend rechtssysteem, eerlijke belastingen – maar het zet wel ons denken over ‘falende staten’ volledig op z’n kop. Want de inwoners van die staten, die falen allerminst.
Mijn collega Lex Bohlmeijer ging in gesprek met Femke van Zeijl, over haar leven in Lagos, en wat we daarvan kunnen leren. Dat is een prachtig gesprek, dat je hier kunt terugluisteren.
Volg jij Oekraïne ook niet meer?
De oorlog in Oekraïne is nu zo’n vijf maanden bezig, en ik merk bij mezelf en bij vrienden dat de koortsachtige interesse van de eerste maanden begint af te zwakken. Het is oorlog in Europa, en kennelijk wennen we daar ook gewoon aan.
Toch is het juist nu zaak om op de hoogte te blijven van de oorlog en zijn gevolgen – omdat die steeds verstrekkender en globaler worden. Met dat doel zette ik, samen met collega’s Riffy Bol en Maaike Goslinga, vijftien vragen en antwoorden over de oorlog op een rij. Om je bij te praten, en je te wijzen op belangrijke journalistiek om de oorlog beter te begrijpen.
Heb je zelf nog heel goede journalistiek gelezen, gehoord of gezien over de gevolgen van de oorlog? Deel die dan in de bijdragen onder het artikel.
Bij het artikel publiceerden we werk van de Oekraïense fotograaf Pavlo Pakhomenko: hij legde de afgelopen maanden de sterrenhemel boven zijn stad Charkiv vast. Een bijzonder beeld van een stad in oorlogstijd.
Tot slot...
...werk ik gestaag door aan mijn podcast over containervaart – en daarbij leer ik allerlei nieuwe skills van onze montagegoeroe Jacco Prantl. Ik heb namelijk nog nooit zelf gemonteerd, maar tegenwoordig ziet mijn scherm er ongeveer zo uit. Live and learn...
Tot de volgende!