Ik zag hem lopen op weg naar het bos. Mijn leeftijd, ergens in de dertig. Zijn dochtertje dartelde voor hem uit. Hij duwde de kinderwagen voort met één hand, in de andere een opengeslagen boek. Ik liep langs hem en herkende het meteen: hét productiviteitsboek van Rick Pastoor.

Ik had gesmuld van Grip, zoals van alle boeken die je helpen je time beter te managen. Door Grip was ik Things gaan gebruiken, handige software voor je taken. Naast Done voor mijn doelen, Evernote voor mijn aantekeningen, en Pomofocus om gefocust te werken en op tijd pauze te nemen.

Mijn naam is Sanne en ik ben een productiviteitsnerd. En zoals die man achter de kinderwagen verlies ook ik soms uit het oog waar het echt om draait.

Ik plande nooit voor het onverwachte

Sinds mijn vader me het concept van plannen uitlegde (toen ik weer eens de avond van tevoren begon te leren voor een proefwerk), was ik verslaafd. Het idee dat je alles kunt doen wat je wilt, als je je tijd maar goed genoeg organiseert, vond ik magisch. Dat gevoel van controle, heerlijk.

Ik heb gelukzalige periodes gekend, waarin ik me een efficiënte machine voelde. Wat ik bedacht, dat deed ik ook. Maar waar ik nooit op plande, was het onverwachte. Dat ik wakker werd met een kater, dat ik smoorverliefd werd, dat mijn moeder een kankerdiagnose kreeg. Met andere woorden: het leven.

Altijd kwam weer het moment dat mijn systeempjes verstopt raakten met to do’s die me steeds moedelozer maakten. Niet alleen omdat het veel was, maar ook omdat het bijna nooit de taken waren die ik zelf wilde doen. Nee, pas als mijn inbox leeg was, mijn administratie bijgewerkt, dán zou ik gaan doen wat ik echt wilde. Mijn dieptepunt was het moment dat ik me afvroeg wat eigenlijk het nut was van met vrienden afspreken.

Weer een boek en weer een tool

Zoals elk zichzelf respecterend lid van de prestatiesamenleving gaf ik mezelf de schuld als het me op een gegeven moment niet meer lukte. Als ik maar beter zou organiseren, dan zou het allemaal goed komen. Dus, hop, weer een boek en weer een tool en ik was weer een paar weken zoet. Tot de hele cyclus weer opnieuw begon.

Wat ik niet wilde zien, was dat het me nooit zou gaan lukken. Dat die gelukzaligheid hooguit maar even zou duren, totdat het leven me weer insloot. Dat ik mijn leven nooit op orde zou gaan krijgen. Pas toen ik van Oliver Burkeman las (jup, weer een boek), begreep ik dat ik een onmogelijk ideaal nastreefde.

Burkeman schreef jarenlang voor The Guardian, waarin hij allerlei lifehacks besprak. Net als ik experimenteerde hij eindeloos met manieren om zijn leven beter op orde te krijgen. Tot hij in 2014 op een bankje zat in de buurt van zijn huis en zich realiseerde ‘dat dit allemaal nooit zou werken’.

Dat besef maakte hem niet gestrester, maar gaf hem juist de rust waar hij al die tijd naar had verlangd. Want als hij inderdaad iets onmogelijks nastreefde, waarom zou hij zich er dan door laten opnaaien dat hij zijn doel niet haalde?

Vierduizend weken

Pas later begreep hij de kern van het probleem: sterfelijkheid. Zijn boek heet niet voor niets 4000 weken, min of meer de duur van een mensenleven. Schrikbarend kort. Je hebt dus geen tijd om alles te doen wat je wilt of wat anderen van je verlangen, wil hij maar zeggen.

Timemanagementtrucs helpen je om dat vervelende gegeven te vergeten. Om geen moeilijke keuzes te hoeven maken over je beperkte tijd, maar om gewoon harder je best te doen om alles erin te proppen. Om jezelf de baas te voelen in een wereld die in werkelijkheid vol zit met onzekerheden en beperkingen.

Maar het werkt niet, door – wat Burkeman noemt – de beperkingsparadox: ‘hoe meer je probeert je tijd goed in te delen om zo het idee te krijgen dat je alles onder controle hebt, hoe meer gestrest, leeg en frustrerend het leven wordt.’

Er is één techniek, stelt Burkeman, die effectiever is dan alle andere. Het heet: de realiteit onder ogen zien.

Gezond uitstelgedrag

Concreet betekent Burkemans advies dat je je dagen niet moet plannen met het idee dat je alles kunt. En dat is dus niet omdat je zwak bent, maar omdat je een mens bent. Keuzes maak je toch wel (door bijvoorbeeld je vriendschappen te verwaarlozen of nooit te beginnen aan dat ene project waar je al jaren van droomt), dus je kunt ze maar beter bewust maken.

Keuzes maak je toch wel, dus je kunt ze maar beter bewust maken

Burkeman pleit voor gezond uitstelgedrag. Echt goed timemanagement is niet alles willen doen, maar de juiste dingen verwaarlozen. Ik heb al duizend keer gehoord (en terecht) dat ik ‘nee’ moet leren zeggen, maar dat ging vaak over dingen die ik toch al niet wilde doen. Het ligt ingewikkelder, leerde ik van Burkeman: je moet ook nee zeggen tegen heel veel dingen die je wél wilt doen.

4000 weken zit vol met andere wijsheden, waar ik persoonlijk veel aan heb. Het boek bevraagt een ideologie die iets onmogelijks verwacht, maar uiteindelijk behoort het in het genre dat het bekritiseert. Ook dit is een zelfhulpboek. Het eindigt niet voor niets met een checklist met ‘tien middelen om je eindigheid volledig te aanvaarden’.

Dat vind ik fijn, want toen ik vorige week een van mijn vierduizend weken besteedde aan het maken van plannen voor de komende tijd, hielpen Burkemans lessen me om moeilijke keuzes te maken. 4000 weken helpt dus, maar het doel is nog steeds een zo goed mogelijk leven.

Wil je nog meer fuck the system, dan raad ik van aan. Een verfrissende ode aan zuipen, lelijk zijn en al het andere wat niet mag in een samenleving die gericht is op productiviteit en perfectie. Niet omdat het je een beter mens maakt, maar om een dikke vinger te geven aan ‘een systeem dat ons allemaal naar beneden haalt’.

Op de terugweg uit het bos kwam ik dezelfde man met de kinderwagen tegen. Zijn dochter stond nu achterstevoren op de wagen, hij glimlachte. Ik denk niet dat hij het boek al uitgelezen had, hij had waarschijnlijk wat beters te doen.

Tot slot...

...verscheen deze nieuwsbrief sporadisch de afgelopen tijd, maar kun je ’m vanaf nu weer elke twee weken in je inbox verwachten!