De opkomst van het onderzoekspopulisme

Luisteraars! Onderzoekspopulisme: het is een stijl van politiek die aan populariteit aan het winnen is. Je vuurt een hagelschot aan vragen af, waarbij je appjes, sms’jes, notulen, nota’s, conceptverslagen, en meer uitvraagt. Je wilt antwoord op de kleinste details. Als die informatie dan niet komt, of er vragen openblijven, dan claim je obstructie: ‘Het kabinet wil de Kamer niet informeren, nu is het echt on-mo-ge-lijk om nog de controlerende taken uit te voeren!’

De onderzoekspopulist verhult zijn verdenkingen als vragen. De suggestie is dat er kwalijke zaken worden achtergehouden. De kunst is om zoveel mogelijk vragen open te houden, zodat ze een canvas vormen waarop iedereen zijn wantrouwen kan projecteren: Kamerlid vraagt, regering houdt achter – schande!

Afgelopen week zagen we in de Tweede Kamer een paar mooie voorbeelden van het onderzoekspopulisme. Het debat over #smsgate bijvoorbeeld, waarin Caroline van der Plas (BBB) op een goed moment zelfs de telefoonrekening van Rutte wilde uitvragen. Het vertrekpunt van het debat – dat Rutte zijn boekje te buiten was gegaan – was echter hoogst dubieus.

Verder: een bespreking van het debat over uithuisplaatsingen bij ouders van de toeslagenaffaire. Een debat waarbij antwoorden worden ingevuld, terwijl de vragen nog niet zijn beantwoord. Want niet elke uithuisplaatsing is te wijten aan de toeslagenaffaire, en niet elke uithuisplaatsing is onterecht.

Tot slot: de hersteloperatie toeslagen. Nog altijd een puinbak. Het begrip ‘gedupeerde’ is zover opgerekt dat het onduidelijk is wat het nog betekent. Het kan iemand zijn die niks heeft terug moeten betalen, of 80.000 euro heeft terug moeten betalen. Het kan iemand zijn die een administratief foutje maakte of iemand die de boel bewust heeft belazerd. Maar de trein dendert gewoon door, waarbij alsmaar meer compensatie wordt uitgekeerd, terwijl het fundament van de hele operatie wankel is.

Leesvoer bij deze aflevering:

• Mocht je het gemist hebben, lees dan Jesses column over sms-gate terug: #smsgate: het zoveelste wedstrijdje wantrouwen.^* En zijn recente stuk over uithuisplaatsingen: Hoe de Kamer scorebordpolitiek bedrijft met uit huis geplaatste kinderen #staatsontvoeringen. ^*
• Meer weten over de toeslagenaffaire? Lees dan Zo hadden we het niet bedoeld. De tragedie achter de toeslagenaffaire.^*
• We hadden het ook even over de wetenschappelijke factsheet uithuisplaatsingen^* van o.a. Prof. dr. Mariëlle R. Bruning.

En natuurlijk zijn wij zoals altijd te bereiken via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl