Ruzie of geen ruzie, de gashandel met Rusland gaat gewoon door

In het Fletcher Hotel de Kalkovens, met uitzicht op de pittoreske jachthaven van Huizen, kwamen maandagavond achttien topbestuurders uit de Nederlandse gassector bijeen. Thema van de avond: de Nederlandse gasbanden met Rusland. Een actuelere aanleiding voor het organiseren van dit diner kan dan ook bijna niet.

Eerder die dag, om acht uur ’s ochtends, maakte Rusland bekend dat het de gaskraan naar Oekraïne had dichtgedraaid. De onderhandelingen over een nieuwe gasprijs en de betaling van bijna 4,5 miljard dollar aan achterstallige schulden zijn op niets uitgelopen.

Maar van paniek is geen sprake bij de Nederlandse gasbestuurders. Tijdens het diner loopt de voorlichter van het gashandelsbedrijf GasTerra mopperend weg omdat hij weer wordt opgebeld door journalisten die graag ‘een paniekerige quote willen scoren.’

Met gasdeals je buren onder druk zetten

Twee maanden geleden schreven we in een explainer dat de steeds terugkerende gasruzies tussen Rusland en Oekraïne niet alleen over de gasprijs gaan. Sinds de onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991, gebruiken de Russen de gasdeals ook om hun buurland onder druk te zetten.

Sinds de onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991, gebruiken de Russen de gasdeals ook om hun buurland onder druk te zetten

Dat was vooral zichtbaar in de nasleep van de gasruzie van 2009. Toen sloot de toenmalige Oekraïense premier Joelia Timosjenko een zeer ongunstige gasdeal met Rusland. Het is nog steeds onduidelijk of zij hiervan heeft geprofiteerd of dat ze alleen heeft geprobeerd om een langdurend gasconflict met Rusland te voorkomen.

Het bood de Russen wel de kans om een jaar later een nieuwe eis op tafel te leggen. Het Russische staatsbedrijf Gazprom wilde wel de gasprijs met 30 procent verlagen, maar alleen in ruil voor 25 jaar verlenging van de Russische marinebasis in Sebastopol op de Oekraïense Krim.

De stoottroepen van Gazprom

Gazprom functioneerde ook in december vorig jaar als vooruitgeschoven post van het Russische buitenlandbeleid. Want tijdens de grootschalige demonstraties tegen de toenmalige Oekraïense president Viktor Janoekovitsj, kwam het Russische staatsbedrijf nog eens met een verlaging van één derde van de gasprijs: van 400 dollar naar 268,5 dollar per duizend kubieke meter gas. Ook kochten de Russen voor 11 miljard dollar aan Oekraïense staatsleningen.

Alleen duurde deze vriendendienst niet heel lang, want na het afzetten van Janoekovitsj in februari dit jaar verhoogde het Russische staatsbedrijf Gazprom de gasprijs naar 485 dollar. Niet verwonderlijk dat de schulden van Oekraïne snel oplopen en Oekraïne weigert deze hoge gasprijs te betalen.

Ondertussen heeft Gazprom de gasprijs al wel verlaagd naar 385 dollar. Niet slecht, want veel Oost-Europese landen zoals Polen, Tsjechië en Bulgarije betalen meer dan 500 dollar voor duizend kubieke meter Russisch gas.

De Oekraïners willen niet meer dan 326 dollar neerleggen en moeten tandenknarsend toezien dat de Russen niet langer betalen voor de aanwezigheid van de marinebasis in Sebastopol, omdat ze de Krim hebben ingelijfd. Door de aanhoudende gevechten in Oost-Oekraïne is een einde van het gasconflict niet snel in zicht. Zeker niet wanneer er bomaanslagen plaatsvinden op de pijpleidingen naar Europa.

Maar Europa raakt niet in paniek

Toch leidt de gasruzie niet tot paniek bij de bestuurders uit de Nederlandse gassector. De hoofdspreker tijdens het diner, Ben Bot, lobbyist bij Meines en Partners en voormalig minister van Buitenlandse Zaken, denkt ook niet dat Oekraïne het Russische gas - bedoeld voor de Europese markt - voor zichzelf gaat houden. Zoals wel tijdens de gasconflicten in 2006 en in 2009 gebeurde.

Toen was het hartje winter, terwijl nu de vraag naar gas veel minder hoog is. De Oekraïense gasvoorraden zijn nog behoorlijk vol. Daarnaast maakten Europese gasleveranciers al eerder bekend dat ze overtollig Russisch gas kunnen leveren aan Oekraïne wanneer de nood hoog is.

Ook het lege gasveld in het Noord-Hollandse Bergen is inmiddels volgepompt met Russisch aardgas. Dit is vooral bedoeld voor de Engelse markt.

GasTerra ziet voor zichzelf ook geen rol weggelegd om extra gas aan Oost-Europa te leveren. Het gashandelsbedrijf zit vast aan de langetermijncontracten en vanwege de aardbevingen in Groningen kan er een beperkte hoeveelheid Nederlands gas worden geproduceerd.

De Nederlandse gastop vindt het wel best

De teneur tijdens de avond is vooral dat Rusland afhankelijker is van Europa dan andersom. De Russische export draait voor 70 procent op inkomsten uit fossiele brandstoffen en kan Europa als belangrijkste exportmarkt niet missen.

De topfiguren uit de gassector zien de relatie met Rusland liever niet verzwakken. Juist omdat Nederland in de afgelopen twintig jaar een zeer goede verstandhouding heeft opgebouwd met Rusland. Met resultaat. De Russen investeren steeds meer in de Nederlandse energiemarkt. Zo zijn ze mede-eigenaar van de gasopslag in Bergen, hebben een vijftigprocentsaandeel in olie- en gasproductiebedrijf Wintershall Noordzee en ook dochterbedrijf Gazprom Benelux is sinds drie jaar actief op de zakelijke energiemarkt met gascontracten voor het midden- en kleinbedrijf.

Hoe graag journalisten ook paniekerige quotes willen horen over een nieuwe gascrisis, tijdens het diner in Huizen overheerst vooral het beeld van wederzijdse afhankelijkheid. En de top van het Nederlandse gassector vindt dat wel best.