De Afsluitdijk was een technisch wonder, maar een ecologische nachtmerrie

Beetje gek om iets te tippen wat ik zelf niet heb gezien, maar ik doe het toch. Namelijk Het verdriet van de Zuiderzee, een voorstelling van theatergezelschap Orkater. Men speelt op locatie, tussen de meeuwen en de sterns op het Oudemirdumerklif in Friesland. Met uitzicht op de voormalige Zuiderzee – nu het IJsselmeer.

Ik tip het dan ook niet omdat de voorstelling zo goed is (al is me dat van verschillende kanten verteld). Het is vanwege het onderwerp: het verlies dat gepaard is gegaan met de bouw van de Afsluitdijk.

De Afsluitdijk wordt tot op de dag van vandaag bejubeld als een van de grootste staaltjes technisch vernuft in de Nederlandse geschiedenis. En dat is hij ook: hij bracht vooruitgang, een nieuwe provincie en bescherming tegen de zee.

De keerzijde van die vooruitgang wordt doorgaans verzwegen: de Afsluitdijk veroorzaakte een van de grootste ecologische rampen in de Europese geschiedenis.

De Zuiderzee was een enorme binnenzee. Het kloppende hart van Nederland. Als ecosysteem vormde het een spil in het leven van vele miljoenen trekkende zoogdieren, vissen en vogels vanuit het hele Atlantische gebied. De vele relatief geïsoleerde dorpen aan haar kust, van Wieringen tot Marken en van Urk tot Stavoren, hadden unieke, eeuwenoude culturen die waren vervlochten met het leven in de Zuiderzee.

Met de afsluiting ervan doofde het getij uit. De zoute zee werd zoet, en al het leven stierf. Dode dolfijnen spoelden aan, het water stonk jarenlang naar rotting. De kustdorpen waren plotsklaps culturen in uitzichtloos ballingschap.

Het verdriet van de Zuiderzee gaat over een pijnlijke, verzwegen geschiedenis. Maar ook over een thema dat actueler is dan ooit: de verstrekkende gevolgen van ecologisch verlies. Ga vooral zelf kijken, om te zien hoe goed Orkater dat verhaal vertelt.