Deze megalomane beelden van ‘Nederland Voedselland’ roepen pijnlijke vragen op

Toen ik Tegenlicht-aflevering ‘De voedsel BV’ had gezien, gemaakt door fotograaf Kadir van Lohuizen, had ik niet direct zin om die te tippen. Het gaat over de omvang van de Nederlandse voedselproductie. Te pas en te onpas valt het statistiekje dat Nederland ‘de op één na grootste exporteur en producent van voedsel van de hele wereld’ is.

Nee, dacht ik chagrijnig, níks producent. Want maar liefst 30 procent van al die export bestaat uit producten we eerst hebben geïmporteerd, en vervolgens zonder enige bewerking weer exporteren. En nee, dacht ik, geen voedsel. Want een aanzienlijk deel van die export bestaat uit bloemen,^* en die kan je niet eten.

Daar bleef het niet bij. Nederland produceert ook nog eens níét de helft van het groentezaad op de wereld, maar hooguit de helft van het groentezaad voor de wereldmarkt. Zaden die gezaaid worden in het land waar ze gekweekt zijn, tellen niet mee voor deze statistiek.

Maar nu mijn bloeddruk is gedaald, blijven toch de megalomane beelden hangen die Van Lohuizen maakte. De eindeloze reeks uienbedden, de zeeën van glas die de grote tuinbouwbedrijven zijn, de legers van onzichtbare arbeidsmigranten die in de landbouw werken, de eindeloze rijen dode varkens.

Van Lohuizen mag dan een boel narigheid achterwege laten, en misschien onbedoeld de omvang van onze productie wat verder opblazen dan de feiten zouden toelaten. Tegelijk stuwt hij de urgentie van een belangrijke vraag naar een hoogte die ik met mijn kritiek niet kan bereiken: waar zijn we in Nederland mee bezig?