Shell besteedt recordwinst aan klimaatverandering

Oud-Shell-topman Jeroen van der Veer zat een beetje te wenen in de krant. Hij baalde van het feit dat Shellers steeds minder vaak uitgenodigd worden voor netwerkborrels. Het begon te voelen ‘alsof het erg is als je voor Shell werkt’.

De interviewers zeiden niet dat je dat nou eenmaal krijgt als je werkt voor een bedrijf dat midden in de klimaatcrisis zo’n 35 miljard euro winst maakt met de verkoop van olie en gas, waar huishoudens krom voor liggen en waar je goed aan verdiende omdat het oorlog is in Europa.

NRC interviewde Van der Veer naar aanleiding van zijn boek over leiderschap, Van A naar B. Ik bladerde het door en las dat Van der Veer in 2005, een jaar nadat hij de hoogste baas van het concern was geworden, een toespraak hield voor de vierhonderd managers uit de hoogste regionen van Shell. Hij presenteerde daar naar eigen zeggen ‘de basis voor succes’. Dat deed hij ‘aan de hand van een handgeschreven slide, waar vier kaders op stonden’:

Zou iemand een hand hebben opgestoken? 

‘Ehh… meneer Van der Veer? Die eerste twee overtuigingen? In welke van die twee moeten we nou geloven?’

Kun je zeggen dat je gelooft in de groei van olie en gas én dat CO2 een ‘issue’ is? 

En vind je CO2 echt een ‘issue’ als je – verderop, in de derde kolom – stelt dat je méér gaat investeren in onconventionele oliewinning en steenkool? Shell deed dat jarenlang, met desastreuze gevolgen voor milieu en klimaat.

Zo opereert het bedrijf al lang niet meer, is tegenwoordig het verhaal. Die teerzanden zijn verkocht en met steenkool doet het niets meer. En er is in 2022 meer dan ooit in de ‘groene’ bedrijfstak geïnvesteerd: zo’n 3,2 miljard euro.

Shell is in Nederland de grootste investeerder in de energietransitie:^* het bedrijf ziet ons land als een proeftuin voor de wereldwijde overschakeling naar groene energie. En wat ook mooi is: alle beursgenoteerde oliebedrijven zijn meer gaan investeren in zon en wind.

Maar om ze nou groen te noemen…

Toch gaat zo’n 90 procent van Shells investeringen nog altijd naar olie en gas. Hoeveel precies, dat houdt het concern bewust vaag. Wat we wel weten: Shell besteedt meer dan twee keer zoveel aan het zoeken naar en ontginning van nieuwe olie- en gasreserves dan aan groene energie.^*

En in weerwil van een recordwinst kiest Shell er niet voor nu door te stomen op het schone spoor. De investeringen in de groene tak van het concern blijven komend jaar gelijk.

Waarom? Omdat winst voor de olie- en gasgigant nog altijd het belangrijkste is. Shell, zo zei de financiële topman deze week,^* zal ervoor zorgen dat zijn investeringen gaan naar ‘die gebieden waar we zicht hebben op aantrekkelijke rendementen om onze aandeelhouders te kunnen belonen.’

Je kunt het een bedrijf niet kwalijk nemen dat het winst wil maken voor zijn aandeelhouders. Je kunt het ‘t niet kwalijk nemen dat het olie en gas levert aan een wereldeconomie die voor een aanzienlijk deel op olie en gas draait. Je kunt het de nieuwe topman ook niet kwalijk nemen te waarschuwen voor ‘ontmanteling van ons huidige energiesysteem, voordat het nieuwe klaar is’.^*

Fair enough. Maar laat die groene praatjes dan achterwege. Al die abri’s die voorbijgangers telkens opnieuw inprenten dat Shell een vriend van de toekomst is: stop daar dan mee.

En zit niet te grienen over het feit dat oliemensen aan legitimiteit inboeten.

Shell gelooft dat olie en gas nodig zijn én het gelooft dat CO2 een ‘issue’ is. Deze tegenstrijdige overtuiging, bijna twintig jaar geleden op een slide gepend door de toenmalige topman, komt nog altijd tot uiting in het investeringsbeleid van het bedrijf: heel veel naar fossiel, een klein beetje naar groen, en de rest naar marketing en naar ‘compensatie’ van de uitstoot die het bedrijf nu mede veroorzaakt – compensatie die in de praktijk vaak nauwelijks werkt.^*

Er zijn zalen met vierhonderd mensen bij wie je daarmee wegkomt. Er zijn boeken waarin je daarover kunt opscheppen. Het is een heel goed teken dat de mensen uit die zalen, en de schrijvers van zulke boeken, niet meer worden uitgenodigd voor netwerkborrels.

Meer lezen?