Zonder container geen moderne wereld. Luister vanaf donderdag naar onze podcast Containerbegrip

Donderdag is het precies twee jaar geleden dat ik een enthousiaste, aan hysterisch grenzende, collega aan de lijn had. ‘Dít is het moment!’ riep ze, of iets in die trant. ‘Maite, ik heb je nodig!’

Het moment waar mijn collega – Maaike Goslinga – het over had, was het vastlopen van het gigantische containerschip Ever Given in het Suezkanaal. Een incident dat een paar dagen overal ter wereld de nieuwscycli beheerste, want ja, de hele wereldhandel lag zo’n beetje in de file tot het schip weer vlotgetrokken was.

Niet eerder was volgens Maaike zo glashelder wat zij eigenlijk al jaren wist: de zeecontainer is állesbepalend. Voor globalisering en de wereldhandel, voor het kapitalisme en de consumptiemaatschappij, voor wereldwijde ongelijkheid en de energietransitie. Die dwarsligger in het Suezkanaal toonde volgens haar de noodzaak aan van een grootschalig onderzoek naar… containers. 

Ik moet bekennen: ik was niet meteen verkocht. Containers? Zo’n saai object, en dan zo veel hoogdravende woorden?

Maar inmiddels weet ik dat Maaike gelijk heeft: de containervaart is onze tijd en aandacht meer dan waard.

Op pad in een gesloten wereld

Eigenlijk was Maaikes favoriete feitje al genoeg om me daarvan te overtuigen: 90 procent van onze spullen komt uit een container. Negentig procent! Vrijwel alles wat je nu om je heen ziet, aanraakt, ruikt of hoort was er niet geweest zonder die metalen dozen. De container bepaalt in grote mate wat wij als vanzelfsprekend ervaren. Bijvoorbeeld dat we in de winter mango’s kunnen eten. Dat een tandenborstel niet meer dan 2 euro kost. Dat viaducten een specifieke hoogte hebben.

Als je het eenmaal ziet, kun je het niet meer niet zien: de container vormt ons leven.

En dus ging ik met Maaike op onderzoek uit. We brachten steeds meer tijd door in de Rotterdamse haven. Op zoek naar een kijkje achter de schermen van de wereld die haast ál onze spullen bij ons krijgt. 

Stukje bij beetje lukte het ons om achter de schermen te komen van de moderne haven

En dat was nog niet zo makkelijk. Zelden trof ik in mijn journalistieke werk een meer gesloten wereld. Zo probeerden Maaike en ik maandenlang toestemming te krijgen om met de crew van een megacontainerschip te praten. We mailden en belden grote rederijen tot we een ons wogen. En kregen de ene na de andere afwijzing. 

‘MSC onthoudt zich van commentaar’, ‘Hapag-Lloyd heeft nu andere redactionele prioriteiten’, ‘CMA CGM kan helaas niet op uw verzoek ingaan’ – we hoorden elk excuus uit het boekje. En dat waren dan nog de vriendelijke reacties. Veel vaker eindigden onze verzoeken in stilte – in een enorme reeks onbeantwoorde mails en voicemails. 

En dus vonden we andere manieren om zeevarenden te ontmoeten. En stukje bij beetje lukte het ons om achter de schermen – of eigenlijk: achter de hekken – te komen van de moderne haven. 

Wat we troffen achter de hekken

We troffen een wereld die ontzagwekkend en indrukwekkend is (ga maar eens onder zo’n grote containerkraan staan!), maar die ook heel veel schaduwkanten kent.

Want achter de geribde wanden van de container schuilt een machtsspel waarin slechts een handvol partijen aan het langste eind trekken. Partijen die jouw hele materiële leven in handen hebben, zonder dat je ze kent. Die een gigantische klimaatimpact hebben. Die nauwelijks belasting betalen. Die álles te maken hebben met de huidige inflatiecijfers. En die de werkomstandigheden van miljoenen mensen bepalen.  

Telkens weer liepen we aan tegen de vraag: wie is verantwoordelijk? 

Want de wetten op zee zijn anders dan die aan land. Wie draait er bijvoorbeeld op voor de uitstoot van een Panamees containerschip, dat gerund wordt door een Zwitsers bedrijf, dat vaart tussen Singapore en Rotterdam? Bij wie moeten zeevarenden gaan klagen over hun werkomstandigheden als ze via een Filipijns uitzendbureau werken bij een Deense rederij, die vaart tussen Los Angeles en Shanghai? De containervaart is zo internationaal, dat ze ook ongrijpbaar is.

Maar er zijn ook mensen die nadenken over oplossingen. Die ons erop wezen dat ons moderne logistieke systeem geen natuurwet is, maar een politieke keuze. En die ons lieten zien dat er een nieuw gesprek nodig is: een gesprek over welke containervaart past bij een eerlijkere en duurzamere wereld. 

De Correspondent presenteert: Containerbegrip

De afgelopen anderhalf jaar schreven Maaike en ik verhalen over containervaart op De Correspondent. Op onze zoektocht ontmoetten we mensen die containers repareren, die in enorme heftrucks rondrijden over kades, die kranen bedienen, schepen vastleggen, of hun hoofd breken over het ontwerp van een container die je kunt inklappen. 

Juist die mensen brachten de wereld van de container voor ons tot leven. En juist die mensen wilden we graag zelf aan het woord laten. 

Daarom kunnen jullie, vanaf aanstaande donderdag 23 maart, luisteren naar onze nieuwe podcastserie Containerbegrip. In vier afleveringen nemen Maaike en ik jullie mee in de wereld van de container. 

Als voorproefje kun je hier alvast luisteren naar de trailer van de serie. 

Abonneer je nu! 

Komende maand kun je elke donderdag een nieuwe aflevering verwachten. Je kunt je alvast abonneren op het Containerbegrip-kanaal in je vertrouwde podcastapp. Of schrijf je in voor mijn nieuwsbrief, waarin ik je elke week op de hoogte breng van nieuwe afleveringen, inclusief wat inkijkjes in hoe de serie tot stand kwam.