The Fault in Our Stars is een schaamteloze tranentrekker - and proud of it
Meeleven staat intelligent kijken in de weg, zei een docent ooit tegen mij. Maar bij de verfilming van John Greens boek Een weeffout in onze sterren, die vandaag in Nederland in première gaat, is het een wel heel grote opgave om je niet door gevoelens te laten meeslepen. Daar zit een idee achter. De film verzet zich tegen een door de wereld geharde blik. Met succes.
Een strenge maar rechtvaardige docent romananalyse deelde me ooit met opgeheven vinger mee: ‘Personages zijn geen echte personen en zo hoor je ze ook niet te benaderen.’
Ik knikte gehoorzaam maar dacht ondertussen – deels beschaamd, deels weemoedig – aan al die fictieve mensen voor wie ik allerlei echts heb gevoeld. Daarmee moest het dus uit zijn. Meeleven staat intelligent lezen in de weg, zo luidde de redenering.
De zestienjarige kankerpatiënt Hazel Grace Lancester, verteller van het romantische tienerdrama The Fault in Our Stars, krijgt een vergelijkbaar lesje wanneer ze de schrijver ontmoet van haar favoriete boek over kanker. De man heeft zich als een kluizenaar teruggetrokken in een Amsterdams grachtenpand, drinkt whisky voor het ontbijt en bijt zijn fan ongeduldig toe dat het verhaal dat haar zo raakte slechts fictie is. Alleen kinderen doen daar zo gevoelig over.
De scène (met een goed gecaste Willem Dafoe als de gehavende schrijver) komt op een moment dat het bioscooppubliek al een keer of drie gesnotterd heeft. Vooral om de zeer charmante Hazel Grace ( Shailene Woodley), met haar bruine ogen, hese stem, mild ironische grapjes, permanente zuurstofslangetjes en haar naderende levenseinde. Dafoe met zijn groevenkop lijkt zich even te richten tot dat weke publiek, dat huilt (tegen wil en dank) om mensen die niet bestaan.
Kranig verweer tegen loerend cynisme
Hier wordt gereflecteerd op de sentimentele aard van het verhaal. Dat brengt wat lucht in het emotioneel overladen geheel, maar de sympathie blijft duidelijk bij de tiener, de dromer, de gelover die zich, ook al is ze nog zo kortademig, kranig weert tegen het cynisme dat loert.
Hazel Grace mag dan ook niet echt klagen. Ze heeft oergezellige ouders ( Laura Dern als haar moeder is liever dan ooit tevoren) en ontmoet tijdens een praatgroep voor zieke jongeren een onvoorwaardelijke aanbidder die gelijke hoeveelheden James Dean en ideale schoonzoon combineert. Augustus Waters (Ansel Elgort) mist een been, maar is zo aimabel dat het aanvankelijk grenst aan misselijkmakend. Toch is de chemie tussen de twee meeslepend en maakt het spel van Woodley identificatie met Hazels ontluikende liefde haast onvermijdelijk.
Augustus Waters mist een been, maar is zo aimabel dat het aanvankelijk grenst aan misselijkmakend
De zoete harmonie van deze effectieve tranentrekker staat in schril contrast tot veel andere blockbuster ‘young adult’ -verfilmingen van de laatste jaren, zoals The Hunger Games,Divergence en Twilight, waarin conflict en geweld hoogtij vieren. De overweldigende populariteit van zowel de film als de gelijknamige jeugdroman van John Green (in Nederland verschenen als Een weeffout in onze sterren) wordt daarom ook wel aangegrepen om een verschuiving te signaleren binnen het YA-genre naar een vriendelijker realisme.
Auteur John Green, internetfenomeen en publiekslieveling, is over zijn eigen overwegingen in elk geval glashelder: ‘Wij zij als cultuur superoncomfortabel met oprechtheid,’ zegt hij in een interview. ‘Wat ik juist bewonder in mensen is het vermogen om onironisch enthousiast te zijn, om je vreugde of je pijn niet te hoeven beteugelen met ironie.’
Dat is allerminst een nieuw standpunt – de ‘New Sincerity’ zou je als stroming in de volwassen literatuur al bijna passé kunnen noemen. Greens oprechte kinderboeken en zijn als grapjes verpakte progressief didactische YouTube-filmpjes zijn desondanks een nieuwe hype. TIME Magazine doopte hem de ‘teen whisperer’.
Ook in Nederland trekt The Fault in Our Stars al vóór de officiële datum volle zalen. En waarschijnlijk niet alleen omdat een deel van de film zich in Amsterdam afspeelt. In het afgeladen pijpenlaatje van The Movies, waar ik een voorpremière bijwoonde, steeg de luchtvochtigheid in rap tempo. Er werd hardop gehuild, veel gelachen en ge-aaah’t. En, opvallend, de gemiddelde leeftijd moet boven de twintig hebben gelegen.
Hoewel de film wil afrekenen met clichés over kanker, wordt vol overtuiging een blik met potente clichés over romantische liefde opengetrokken
Ik heb mijn tranen met geweld bedwongen, een keer of vier, vijf (de opgestoken vinger van die hooggeachte docent in mijn achterhoofd). Het hielp om me erop te concentreren hoe ergerlijk het is om een publiek zo vaak, zo dwingend tot huilen te bewegen – want dat is wat The Fault in Our Stars doet, met een zekere trots zelfs. Hoewel de film wil afrekenen met clichés over kanker, wordt vol overtuiging een blik met potente clichés over romantische liefde opengetrokken (enkele daarvan mooi: ‘I fell in love with him like you fall asleep. Slowly, and then all at once’.)
Misschien is die trots wel precies wat de film tot meer maakt dan een degelijk geregisseerde tearjerker. The Fault in Our Stars impliceert een bewustzijn van zijn eigen zachtheid, de zwaktes ervan, maar omarmt die desondanks. Greens verhaal belicht de positiefste kanten van het tienertemperament: geloof, hoop, liefde. Dafoes personage wordt daartegenover gezet als de ultieme volwassene: gedesillusioneerd, en ongetwijfeld niet meer goed in staat om te huilen.
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
