Deze maand: hoe we met een oog voor oplossingen naar de verkiezingen keken

KABBBOEM! 

Dat was de voorpagina van De Telegraaf, een dag na de Provinciale Statenverkiezingen.

De BoerBurgerBeweging werd inderdaad in één klap de grootste. Maar de partij blijft een flink uit de kluiten gewassen dwergje, zoals bijna elke grote winnaar van verkiezingen in Nederland.

BBB: minder TNT, meer een rotje, hoe jammer dat ook is voor creatieve krantenkoppen.

Een andere manier om hetzelfde te zeggen: een ruime meerderheid stemde vóór het stikstofbeleid. En dus, constateert columnist Simon van Teutem, zal BBB, hoe groot de partij ook is geworden, stikstof niet onder het tapijt kunnen vegen. Ze zal beleid rondom stikstof moeten maken – of toekijken hoe anderen dat doen.

Oog voor oplossingen

Na de polariserende campagne zal in de provinciale achterkamertjes depolariserend moeten worden gedacht. Praktisch, met een simpeler woord. In onze journalistiek hebben we in aanloop naar de verkiezingen geprobeerd ons te richten op zulke werkbare, praktische, gedepolariseerde toekomsten.

Want de nadruk op de tegenstellingen in de politiek en media – tussen boer en boswachter, burger en Binnenhof, Randstad en de rest – vernauwt de ruimte voor een gezamenlijke weg vooruit. Bij De Correspondent kiezen we daarom voor journalistiek die niet alleen oog heeft voor de problemen, maar ook voor mogelijke oplossingen.

Zo wees correspondent Thomas Oudman erop dat ook – je kon het zomaar vergeten – ándere politieke partijen dan BBB er voor de boeren zijn. De overwinning van BBB is voor hen een waarschuwing, maar toch: de toekomst van de boeren ligt bij hen, die onmodieuze losers die zo’n 70 procent van het land achter zich kregen.

Al eerder schetste Thomas dat de ‘voor-of-tegen-de-boeren’- of ‘voor-of-tegen-de-natuur’-frames die in de campagne ontstonden – campagnes zijn altijd dommer dan het electoraat – misleidend zijn. ‘Een koeienvlaai in het weiland is een bron van leven voor talloze insecten. Landbouw – ook het houden van koeien – staat dus niet per definitie tegenover natuur.’

De overheid maakt – onbedoeld – de problemen van veel mensen groter in plaats van kleiner

Correspondent Vera Mulder en journalist Karel Smouter hanteerden een fysiekere vorm van depolarisatie, door een boer en boswachter met elkaar in gesprek te brengen en daarover te schrijven. De les: er was meer gemeenschappelijke grond dan je op basis van de verhitte debatten zou denken. Een hoopvol uitgangspunt voor wat er straks in de provinciehuizen moet gebeuren.

En een gesprek over wat we willen als samenleving is noodzakelijk, constateert correspondent Jelmer Mommers. De les van de BBB-zege, zo schrijft Jelmer, is dat de kiezer klaar is met de technocratische politiek van het móéten.

Dezelfde benadering – niet alleen problemen uitvergroten, maar ook kijken naar ‘hoe dan wel’ – is terug te vinden in het bijzondere stuk van ‘bureaucratiebuster’ Albert Jan Kruiter en correspondent Tim ‘S Jongers. De toeslagenaffaire leerde dat one size fits all-beleid op papier rechtvaardig, consistent en goedbedoeld is, maar in de praktijk omgekeerd kan uitpakken. De overheid maakt – onbedoeld – de problemen van veel mensen groter in plaats van kleiner.

Twintig procent van de bevolking, schrijven Tim en Albert Jan, ‘krijgt overheidsbrieven waar je zonder een masterdiploma amper doorheen komt en heeft meer dan een dagtaak aan het (digitaal) managen van toeslagen, verantwoordingen en bewijsformulieren. (...) Hoe meer je te maken krijgt met de overheid, hoe meer risico dat je een foutje maakt.’

Zij pleiten in hun stuk voor een Bijzondere Overheid, ‘een apart overheidsonderdeel dat voor de meest kwetsbaren onder ons iets heel bijzonders gaat doen: persoonlijke begeleiding en hulp op maat.’ Als het klopt dat de kwaliteit van wetten achteruitloopt, omdat politici drukker zijn met scoren dan met denken, zal de noodzaak alleen maar toenemen voor een dergelijk ministerie voor Maatwerk – een gedepolariseerd en depolariserend idee.

Is dit haalbaar? We zullen het idee de komende tijd volgen.

De ledenvraag van de maand

‘Waarom schrijven jullie niet meer over de oorlog in Oekraïne?’ Of: ‘Waarom schrijven jullie niet over migratie als gevolg van klimaatverandering?’

In onze inbox krijgen we elke dag goede suggesties van leden voor thema’s die onze aandacht behoeven. 

Vind je dat we iets missen, dan is de kans groot dat wij dat zelf ook vinden. Met een kleine groep correspondenten onderzoeken we al een flink aantal belangrijke ontwikkelingen – van klimaatverandering tot de druk op de zorg, van ons landbouwsysteem tot de obsessie met cijfers in het onderwijs. 

Maar er zijn altijd onderwerpen waar we níet aan toekomen. Bijvoorbeeld omdat de correspondent die dat zou kunnen nét met verlof is, een podcast aan het maken is, of simpelweg omdat we de expertise nog niet in huis hebben.

Daarom zijn we op zoek naar nieuwe (freelance) auteurs met een fascinatie voor en expertise in de volgende thema’s: 

1. Nieuwe wereldmachten – over de zichtbare en onzichtbare invloed van wereldmachten als de Europese Unie en China, de grondstoffen die daarvoor nodig zijn en over de plekken waar geopolitiek – toch vaak abstract – concreet wordt. Wie voelt het, als er op hoog niveau aan knoppen wordt gedraaid?
2. Ouder worden – over wat het betekent dat Nederland, maar ook de wereld, steeds ouder wordt. Hoe geven we deze demografische transitie vorm?
3. Geld – over rechtvaardige en onrechtvaardige belastingen, geheime en minder geheime subsidiestromen, over de multinationals die hiervan profiteren.

De komende maanden zullen we ook op andere thema’s gerichter gaan zoeken. Ken of ben jij een auteur met een fascinatie voor en expertise in een van deze thema’s, solliciteer dan meteen!

Waar we achter de schermen ook aan werkten

Wat hebben bananen, fietsventielen en usb-kabels gemeen? Ze hebben allemaal in een container gezeten. De container is dan ook de werkelijke motor achter de wereldeconomie van nu. Bijna al je spullen zijn in zo’n stalen doos de wereld over vervoerd.

Hoe de container de moderne consumptiemaatschappij mogelijk maakte, daarover gaat onze gloednieuwe podcastserie Containerbegrip! Beluister hier de eerste aflevering.

Nog niet klaar met luisteren? Ook onze podcast Tigri Tories, over toonaangevende Surinaamse schrijvers die een plek verdienen in ieders boekenkast, kwam deze maand uit.

Tot de volgende!

Rob Wijnberg (hoofdredacteur), ook namens Rosan Smits en Maaike Goslinga (adjuncten) en Michiel de Hoog (adjunct ad interim)

Dit is de maandelijkse nieuwsbrief van de hoofdredactie. Hierin geven we een kijkje in de redactionele keuken en beantwoorden we een veelgestelde vraag van onze leden. Klik hier om deze nieuwsbrief direct in je mailbox te ontvangen.