Zelfredzaamheid is een hels karwei

Ouderen moeten zo lang mogelijk thuis blijven wonen. ‘Zelf als het kan, thuis als het kan en digitaal als het kan’ is het nieuwste motto. ‘Zelfredzaamheid’ is het devies, en de overheid zal ons daarbij ondersteunen met een keur aan wetten, potjes en programma’s.

Tenzij de overheid ons daarbij in de weg zit met diezelfde wetten, potjes en programma’s, die samen optellen tot een bureaucratisch moeras waar zelfs de meest vastberaden zelfredzame onherroepelijk in verzandt.

Wanneer zijn alleenstaande, licht verstandelijk beperkte oom hulpbehoevender wordt, gaat NRC-redacteur Jeroen Wester monter aan de slag. Hij regelt dat de vrouw die eens per week bij zijn oom schoonmaakt hier via de juiste regeling voor wordt betaald. Wanneer zijn oom dementie begint te krijgen, regelt hij zorg aan huis. En wanneer zijn oom zó hulpbehoevend wordt dat hij 24 uur per dag zorg nodig heeft, regelt hij de daarvoor benodigde ‘indicatie’.

Al dat geregel gaat niet vanzelf. De stapel formulieren, brieven en plannen groeit en groeit. Voor hij het weet heeft Wester met vier verschillende instanties van doen, die voortdurend naar elkaar verwijzen en elkaar van gebrekkige informatie voorzien. Onder meer omdat oom een nul in zijn burgerservicenummer heeft, waardoor de computer van het administratiekantoor en de computer van de gemeente niet goed met elkaar kunnen communiceren.

Wester laat zien dat ‘zo lang mogelijk thuis wonen’ een hels karwei is – niet alleen voor de oudere in kwestie, maar ook voor diens omgeving. Dat de grenzen van ‘zelf als het kan’ vaak veel eerder zijn bereikt dan de overheid en mensen zelf lijken te geloven. Wanneer zijn oom eindelijk in een instelling terechtkan, daalt de rust ‘als sneeuw’ op hem neer: ‘Hij is op een veilige plek aangekomen, er wordt voor hem gezorgd.’