Het parlementair en Europees geheugen van Nederland dreigt verloren te gaan

Wanneer was het tweede kabinet-Van Agt? Wie was Pieter Jelles Troelstra? Hoe komt een Europese richtlijn tot stand? Wat staat er in het elfde EU-sanctiepakket jegens Rusland?

Toen Rusland in februari 2022 Oekraïne was binnengevallen, gingen 40.000 mensen naar de website europa-nu.nl om te kijken wat de rol van de Europese Unie was. In heel 2022 zochten 2,6 miljoen bezoekers er feiten over de EU.

In het Nederlandse verkiezingsjaar 2021 werd door scholieren, studenten, wetenschappers, journalisten en andere burgers 4,7 miljoen keer naar informatie gezocht op parlement.com. Betrouwbaar en beknopt.

Niemand die zich afvroeg hoe die prettige en praktische websites konden bestaan. Dat wordt hoog tijd.

Deze onpartijdige vraagbaken en geheugens van democratie en rechtsstaat in Nederland en Europa dreigen te verdwijnen. Dat gebeurt als het Montesquieu Instituut (MI), de moeder van beide sites, binnenkort sluit bij gebrek aan financiële middelen.

Het MI is een van de minst bezongen wonderen van Den Haag. Het is een idealistisch project dat al meer dan vijftien jaar is gedragen door de commerciële data-architect PDC. De naam geeft aan dat het bedrijf voortkomt uit het Parlementair Documentatie Centrum van de Universiteit Leiden. Het systematisch heldere werk van PDC is onder meer zichtbaar in de website van de Eerste Kamer, nogal wat overzichtelijker dan die van de Tweede Kamer.

Met web- en organisatorische steun van PDC heeft het Montesquieu Instituut als samenwerkingsverband van de universiteiten van Leiden, Groningen, Maastricht en Nijmegen zich gericht op het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek naar en het verzamelen en toegankelijk maken van kennis omtrent de parlementaire democratie en de democratische rechtsstaat in Nederland en Europa.

Behalve de bloeiende en veel geraadpleegde Europese en Nederlandse politieke websites werd met een ijzeren discipline het biografisch archief van hoofdrolspelers in het Nederlandse staatsbestel bijgehouden en beschikbaar gesteld. Ook dit geheugen van het Nederlandse politieke bestel, dat in 1974 werd opgezet door de Leidse hoogleraren Hans Daalder en Nico Cramer, wordt binnenkort niet meer bijgehouden als subsidie uitblijft. Daarmee verliest het snel aan betekenis.

Hetzelfde geldt voor de vele activiteiten die het Montesquieu Instituut de laatste vijftien jaar heeft ontplooid om het debat over de Europese en de Nederlandse parlementaire democratie en rechtsstaat te voeden en te voeren.

Met publieke lezingen en discussies en de uitgave van het levendige en relevante online magazine De Hofvijver heeft het MI iets van een politieke debatcultuur vormgegeven, die in Den Haag karig bedeeld is vergeleken met wat er gedebatteerd wordt bij denktanks in regeringscentra als Londen, Parijs, Berlijn en Washington.

Niet lang meer. Toen in 2014 een algemene subsidie van het ministerie van OCW wegviel heeft de stichting PDC voor een appel en een ei, met soms kleine doelsubsidies, de kernfuncties van het MI voortgezet. Dat kan PDC niet langer doen. Daarmee dreigt een belangrijk deel van ons collectieve democratische geheugen weg te vallen.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de laatste subsidieaanvraag geweigerd. Vond europa-nu.nl en actuele informatie over de EU kennelijk niet belangrijk genoeg. Binnenlandse Zaken denkt er nog over na. Welk potje het wordt is niet belangrijk. Wel dat deze steunberen van onze democratische rechtsstaat behouden blijven.