Wat progressief Nederland kan leren van BBB: boeren zijn de basis

Het gaat al een tijdje niet meer over stikstof. Dat krijg je, als een kabinet valt over migratie.

Het zou best eens opzet van de VVD kunnen zijn geweest, want het komt de partij verdomd goed uit. De afgelopen maanden hebben uitgewezen dat er maar één partij de baas is op het stikstofdossier, en dat is de BoerBurgerBeweging (BBB). Omdat de gevallen coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie dat debat nauwelijks meer kunnen winnen, is het niet waarschijnlijk dat ze er een belangrijk thema van zullen maken bij de komende verkiezingen.

Maar daarmee is het stikstofprobleem niet weg. Integendeel: door het naar de zijlijn te schuiven, dreigt echte verandering van de veeteelt wéér op de lange baan te worden geschoven. Nederland heeft daarom partijen nodig die het op durven te nemen tegen BBB.

Maar hoe?

De les van BBB

In de wereld van BBB vormt veeteelt de basis van de Nederlandse cultuur. Daarmee maakt BBB van het stikstofprobleem niet alleen een probleem voor boeren die stikstof uitstoten, maar een bedreiging voor heel Nederland. De regering, is dan de boodschap, wil onze boeren, onze cultuur kapotmaken. Zo kwam het dat 18,4 procent van Nederland op BBB stemde bij de Provinciale Statenverkiezingen.^* Heel wat meer dan de 2,1 procent die in de landbouw werkt.^*

Waarom spreekt de boodschap van BBB dat boeren de basis zijn zo aan?

Omdat het waar is.

Heel simpel: om genoeg eten te hebben voor alle mensen op aarde, kom je er niet met jagen en verzamelen. Daar is landbouw voor nodig. In grote delen van Nederland hebben we dat van oudsher gedaan met een specifieke vorm van landbouw: veeteelt. Met de mest van schapen, en later paarden en koeien, maakten boeren arme grond tot vruchtbare akkers. En al vanaf de middeleeuwen exporteert Nederland kaas en boter in ruil voor hout en graan. Zo maken Nederlanders al eeuwen hun eigen leven mogelijk. Veehouderij is de zon waar de Nederlandse cultuur van molens, klompen en kaas om draait.

Progressieve partijen kunnen schermen wat ze willen met rapporten over de staat van de natuur, onze enorme import en export van voedsel, en de warme banden tussen BBB en de vee-industrie,^* maar die ene waarheid is voor veel mensen sterker. Geen boeren, geen eten.

Wil progressief Nederland een overtuigend antwoord bieden op de BoerBurgerBeweging, dan kan dat maar op één manier. Door, net als de BBB, te erkennen dat boeren de basis zijn van onze samenleving.

Eerst landbouw, dán samenleving

De meeste progressieve partijen, van D66 tot SP (en met uitzondering van de Partij voor de Dieren), erkennen dat níét. Ze zeggen wel dat voedsel belangrijk is, maar als puntje bij paaltje komt, behandelen ze de landbouw als een willekeurige bedrijfssector. Een sector die producten maakt en daarbij de natuur niet mag schaden. Doet een boer dat wel? Dan is stoppen een goede oplossing.

Maar niet heus. Het is mooi dat die boer niet meer vervuilt, maar daarmee gooi je de baby met het badwater weg. Ongerepte natuur is prachtig, maar als we er geen voedsel meer uit halen zijn we daarvoor aangewezen op de resterende landbouw, en die wordt daarvan niet duurzamer.

Door die waarheid te ontkennen, zullen politieke partijen BBB niet verslaan op het stikstofdossier. En progressieve partijen hóéven die ook niet te ontkennen. Sterker nog, diezelfde waarheid is nodig voor een progressieve visie op landbouw waarmee BBB verslagen kan worden op eigen terrein.

Erop en erover

Want de BoerBurgerBeweging erkent weliswaar dat boeren de basis zijn van onze samenleving, maar vergeet dat landbouw geheel afhankelijk is van een goed functionerend ecosysteem.

Die kortzichtige kijk op landbouw heeft het stikstofprobleem juist veroorzaakt. Het is de reden dat landbouw zich volledig is gaan richten op het verhogen van de opbrengsten, ten koste van de natuur. De productiviteit van het ondergrondse ecosysteem, het bodemleven, is zo veel mogelijk vervangen door kunstmest, bestrijdingsmiddelen en een enorme import van krachtvoer – geproduceerd door boeren in andere landen. Het resultaat is zo’n berg mest en zo veel gif dat onze eigen natuur voor het grootste deel is verdwenen, waardoor Nederland steeds afhankelijker is geworden van ecosystemen in andere landen.

De strategie van BBB is om deze problemen te bagatelliseren. Maar zelfs als je gelooft dat het allemaal zo erg niet is, biedt dat geen perspectief op een toekomst waarin we weer in net zo’n gezond, mooi en gevarieerd landschap leven als onze voorouders, en waarin we toch met net zo veel mensen kunnen leven als nu.

Landbouw is de basis

Een progressieve visie die landbouw centraal stelt, biedt die toekomst wél. Niet door alleen maar te roepen dat de veeteelt moet halveren, maar door boeren serieus te nemen. Niet door te investeren in krimp van de landbouw, maar door te investeren in betere landbouw, die voedsel produceert zonder het ecosysteem te verwaarlozen.

Dat kan, ook in Nederland. Maar het is niet een taak die je boeren simpelweg kan opleggen, terwijl de rest van de samenleving haar eigen gang gaat. Het kan alleen als we erkennen dat boeren de basis zijn.

De partij die daarop haar progressieve programma bouwt, kan rekenen op mijn stem.