Zo krijgt de gewoonste goeroe van Nederland iedereen aan de zelfhulp

Vooruit. Het is schitterend lenteweer, begin juni, maar ik zit drie dagen lang binnen, in een donkere concertzaal in de Brabanthallen.

Samen met tweeduizend andere Nederlanders en Belgen luister ik van pakweg tien tot tien iedere dag naar de indrukwekkend kalme, lage stem van Michael Pilarczyk. Die stem ken je – net als ik – misschien nog uit de jaren negentig, van Radio 538, maar de voormalig dj is inmiddels bestsellerauteur en een van de succesvolste levenscoaches van het land. 

Wat hopen we de komende dagen te horen, deze tweeduizend vreemden en ik? Wat hopen we dat er gebeurt? In de zaal, weet ik inmiddels, zitten mensen wiens huwelijk aan een zijden draadje hangt; mensen die op het punt staan een bedrijf te starten of te verkopen; mensen die hun kinderen niet meer zien; mensen die niet lang meer te leven hebben; mensen met goede hoop, en mensen bij wie de moed in de schoenen is gezakt. 

Allerlei mensen, kortom, die op z’n minst een beetje geloven in wat dit driedaagse evenement belooft. Tijdens ‘Maximum Potential 2023’, zo vermeldt de website, ga je ‘ontdekken wat je ware potentieel is’. ‘Je krijgt inzicht in wat jou tegenhoudt. Je leert hoe je obstakels kan overwinnen.’ Voor minimaal 549 euro (999 euro voor een Platinum VIP-ticket) leer je ‘de belangrijkste technieken om je denkwijze te veranderen’. Je zult naar huis gaan met een ‘mindset voor succes’. Persoonlijk én zakelijk, want succes is tegenwoordig een holistisch begrip. 

Maar laat ik voor mezelf spreken. Ik ben hier, in de Brabanthallen, omdat ik al tijden een profiel wil schrijven van Michael Pilarczyk, de man, de stem, die al sinds 2016 bijna non-stop in de Bestseller 60 staat met zijn boek Master Your Mindset, over spirituele groei en zakelijk succes. Met ruim 250.000 verkochte exemplaren ontving hij onlangs een Gouden Boek.

Pilarczyk behoort tot het soort charismatische levensleraren dat zich de laatste jaren met name via internet van een geheel eigen gevolg heeft weten te bedienen. Met zijn boeken, podcasts, apps en seminars is hij een typische vertegenwoordiger van een uitdijende ‘positief denken’-cultuur. Hij beweegt zich op het brede spectrum van succesfilosofieën waarin ‘mindset’ centraal staat. Het bijbehorende credo: ‘Je bent zoals je denkt.’ 

Dat spectrum is het terrein van een groeiend aantal coaches, trainers, motivators, consultants en goeroes. Het strekt zich uit van de wetenschappelijk onderbouwde zelfverbeteringsinzichten van de positieve psychologie, tot hoog in de spirituele sferen van het ‘manifesteren’. Daar waar je gedachten het enige obstakel zouden vormen tussen jou en de oneindige rijkdom van het universum. 

In zijn bestseller Master Your Mindset propageert Pilarczyk even makkelijk nuchtere bevindingen uit de wereld van het tijdsmanagement als oude wijsheden van verlichte oosterse denkers. Zijn eclectische stijl is exemplarisch voor een liberale en holistische visie op geluk en geslaagdheid die nog altijd terrein wint, met alle voordelen én valkuilen van dien. 

Youtube plaatst cookies bij het bekijken van deze video Bekijk video op Youtube

Bescheiden jongen op sneakers

Ook aan de telefoon klinkt die stem bijzonder aangenaam, blijkt als Pilarczyk mij een week voor het evenement opbelt vanuit zijn huis op Mallorca. Ik wil een kijkje nemen in de Brabanthallen, heb ik gemaild; ik ben benieuwd naar het geheim van zijn succes. Maar ‘een kijkje’ is niet genoeg, zegt hij. Er zit een zorgvuldige opbouw in het programma, en als ik wil ervaren wat er gebeurt op ‘MaxPot’, moet ik de volle drie dagen meepakken. 

Dus hier ben ik, in Den Bosch, met aan een keycord een Platinum VIP-ticket dat me toegang verschaft tot een aparte lounge met gratis koffie. Ik heb me ingeschreven, heb mijn werkboek ontvangen en krijg van een van de vele breed glimlachende vrijwilligers een linnen tasje met water en low-carb-proteïnerepen van het merk Killerbody (in de smaken salted caramel en cookies & cream) – er zal geen lunchpauze zijn. 

Het is een ervaring op zich om vanuit het VIP-vak vooraan te zien hoe de zaal volloopt. De verlichting en visuals zijn die van een concert; uit de speakers pompt Top 40-muziek. Mijn eerste indruk van het MaxPot-publiek is dat het wel raad weet met die proteïnerepen. Verzorgde types, overwegend niet-grootsteeds, de man-vrouwratio ongeveer gelijk. De gewassen auto’s op het parkeerterrein, de aktetassen en de vele smartwatches verraden dat dit mensen zijn die hun zaakjes op orde hebben. Ik gok dat het praktisch opgeleide electoraat van de VVD oververtegenwoordigd is. 

Voor de buitenstaander werd ‘mindset’ in coronatijden synoniem voor geloven in je ‘eigen waarheid’

Maar goed, ik ben door Pilarczyk nadrukkelijk uitgenodigd om niet op eerste indrukken af te gaan. Mainstream media zijn geneigd gemakzuchtig te oordelen over zijn werk, heeft hij me verteld. De coachingwereld met zijn spirituele rafelranden is een makkelijk doelwit van spot voor verwaande positivisten die liever criticus zijn dan deelnemer. 

Tussen tweeduizend frisgewassen optimisten, die popelen om vanaf vandaag ‘hun mooiste leven te gaan leven’ – zoals Pilarczyk dat noemt – ben je ook al snel een karikatuur van jezelf, met je verwassen T-shirt, je notitieboekje en je scepsis. 

Die scepsis heeft er niet in de laatste plaats mee te maken dat Pilarczyk tijdens de pandemie, net als veel van zijn wellness-collega’s, ‘kritische vragen’ begon te stellen over het coronabeleid. Erg uitgesproken was hij nooit, maar in zijn podcast Leef je mooiste leven nodigde hij toch gasten uit die dat wel waren. Voor de buitenstaander werd ‘mindset’ in die tijd synoniem voor geloven in je ‘eigen waarheid’.

Zijn publiek groeide ondertussen gewoon door. Waar Pilarczyk eerder voor zalen van ongeveer zevenhonderd man sprak, staan er vandaag dus meer dan tweeduizend voor hem te juichen wanneer hij, begeleid door Avicii’s Wake Me Up, voor het eerst het lege podium van de Mainstage betreedt.

‘Welkom’, klinkt het. Zijn voorkomen is al even rustig en helder als zijn stem. Hij is fit voor een vijftiger, zijn volle grijs-blonde haar is netjes geknipt en hij zal drie dagen eenzelfde, sober donkerblauw overhemd dragen met het bovenste knoopje dicht. Daaronder een spijkerbroek en sneakers, want Pilarczyk, zullen we merken, is een bescheiden jongen gebleven. 

Van TMF naar Tao

Michael George Pilarczyk wordt in 1969 geboren in de havenstad Gdynia in Polen. Zijn vader komt uit een arme Poolse boerenfamilie. Zijn Nederlandse moeder kan niet aarden in het grauwe Oostblok en als de kleine net zijn eerste woorden Pools spreekt, verhuist het gezin naar Delft. 

Michael is een gevoelig jongetje, met levendige nachtmerries en een interesse in het bovennatuurlijke. Maar ook materialisme laat hem niet koud; zo valt het hem op dat zijn ouders een Lada voor de deur hebben, terwijl zijn oom Johannes een Daimler Double Six rijdt. Wanneer de juf hem vraagt wat hij wil worden, antwoordt hij: ‘Tovenaar en miljonair.’

De handelsgeest vaart al vroeg in hem. Tijdens de havo doet hij aan atletiek, speelt piano, neemt deel aan de filmclub en draait plaatjes op schoolfeesten. Wanneer het maar kan luistert hij naar de Top 40. Radio is magie, dat wil Michael ook. Hij hosselt apparatuur bij elkaar en begint op de zolder van het ouderlijk rijtjeshuis een illegaal station. Lokale middenstanders weet hij zo gek te krijgen om bij hem te adverteren. 

Met handigheid en charme regelt hij na zijn eindexamen een baantje bij de echte radio, waar hij onder meer een programma over paranormale zaken presenteert. Hij ontmoet zijn voorbeeld, radiobaas Lex Harding, die hem het voordeel van de twijfel geeft en hem in dienst neemt. In 1992 is Pilarczyk betrokken bij de oprichting van Radio 538 en later The Music Factory (TMF). Vanaf dan is hij als presentator voortdurend op radio en tv. 

‘Het resultaat’, schrijft hij in Master Your Mindset, ‘is vergankelijke roem en een vorstelijke financiële beloning.’ Het zijn de nineties; Pilarczyk – dan eind twintig – draagt cowboylaarzen, heeft lang haar en vliegt de wereld over. Hij ontmoet Janet Jackson en Robbie Williams, belegt zijn geld op de florerende beurs en doet zaken met Joop van den Ende. 

Maar iedereen weet dat succes alleen geen goeroe maakt. 

De nineties eindigen, de beurs crasht, zaken verzuren, familieleden worden ziek en liefdes stranden. Berooid en opgebrand investeert Pilarczyk zijn laatste 15.000 euro in een business-seminar van de driftige Mexicaans-Amerikaanse multimiljonair Dan Peña, op diens Schotse kasteel. 

Het financiële succes keert terug, maar uiteindelijk ook de depressie, en in 2009 verruilt Pilarczyk het zakenleven voor zijn zeilboot op de Middellandse Zee. Hij leest er onder meer de Tao en de I Tjing, De kracht van het nu en De alchemist, praat met mensen in cafés en werkt aan een roman. 

Het is Peña die hem in 2013 naar Bali stuurt. In Master Your Mindset beschrijft Pilarczyk uitgebreid hoe hij daar in een tempel op een berg een spirituele ervaring heeft – compleet met wenteltrap, wit licht, tijdloosheid en een hogepriesteres die hem ‘de broncode van het universum’ lijkt te overhandigen. Zijn missie is begonnen, voelt hij als hij afdaalt van die berg. 

Zijn geliefde, Cindy Koeman – inmiddels zijn echtgenote en zakenpartner – stelt hem niet veel later, wanneer ze op zijn zeiljacht naar de zonsondergang kijken, een concretere vraag: waarom ga je zelf niet lesgeven?

Stap uit je dagelijkse sleur en kijk goed naar je leven

In 2016 verschijnt Master Your Mindset, waarin Pilarczyk de spirituele en zakelijke inzichten die hij heeft opgedaan bundelt. Personal performance teacher, noemt hij zichzelf in het boek. 

Wat er verder in staat, dat geeft de auteur ruiterlijk toe, is niets nieuws. Het boek laat zich lezen als een samenvatting van grote zelfhulpknallers. Deepak Chopra, Paulo Coelho, Eckhart Tolle, Stephen Covey, Napoleon Hill: Pilarczyk verweeft de wijsheden van zijn leermeesters met zijn eigen verhaal. Hij lijkt bescheiden over zijn oorspronkelijke bijdrage. ‘Je bent geen Einstein’, citeert hij zijn mentor Peña. ‘Je bent een gewone jongen, maar wel met een bijzonder verhaal. Dat maakt je juist zo toegankelijk.’ 

‘Ik vertel niets nieuws’, zegt hij ook tegen het publiek op MaxPot. Wat een driedaags seminar als dit onder andere effectief maakt, vertelt hij me als ik hem na afloop spreek, is niet de nieuwheid, maar het feit dat het deelnemers dwingt om even uit de dagelijkse sleur te stappen en echt goed naar zichzelf en hun leven te kijken. 

Ook het format van MaxPot lijkt Pilarczyk te hebben afgekeken bij een van zijn voorbeelden, de Amerikaanse goeroe Tony Robbins. Samen met zijn vrouw Cindy bezocht hij Robbins’ massa-evenement Date with Destiny, waar kandidaten in een paar zeer intensieve dagen met hun grootste beperkingen én hun grootste potentieel worden geconfronteerd door een bulderende Robbins.

Wat zijn onze kernwaarden en wat staat ons in de weg om onze dromen te verwezenlijken?

Pilarczyk is rustiger en nuchterder dan zijn Amerikaanse collega, beter toegesneden op een Nederlands publiek. Maar de muziek, de visuele effecten, het hoge energieniveau in de Brabanthallen: het ruikt naar Robbins. Net als de manier waarop hij mensen uit het publiek laat opstaan om een-op-een met hen te werken aan een probleem of levensvraag.

Deze microtherapiesessies onderbreken het lopende verhaal, waarin Pilarczyk ons vanaf het podium grofweg door de inhoud van Master Your Mindset loodst. Waarom zijn we naar de Brabanthallen gekomen, wordt ons op dag één gevraagd. Wat zijn onze kernwaarden en wat staat ons in de weg om onze dromen te verwezenlijken?

De stem van Shirley Bassey vult de zaal: ‘This is my life, and I don’t give a damn for lost emotions’.

Deelnemers noteren ijverig de antwoorden op de existentiële vragen in hun werkboek. ‘Bespreek het met je buren!’ roept Pilarczyk. Banden worden gesmeed terwijl vreemden elkaar de meest persoonlijke dingen vertellen. Na afloop van de opdrachten gaat Pilarczyk met de microfoon de zaal in. 

Vrijheid, heeft hij zelf verteld, is zijn belangrijkste kernwaarde. Een steekproef met handen wijst uit dat dit voor veel van de deelnemers geldt – de liberalen hebben toch echt de overhand. 

Maar er is ook een minderheid, blijkt uit zijn rondgang, die liefde en familie noemt. Een zachtaardige deelnemer die dit onzeker in de microfoon uitspreekt, wordt door de gastheer geconfronteerd met het zelfhulpcliché dat je eerst je eigen zuurstofmasker moet opzetten voordat je anderen kunt helpen en liefhebben. 

‘Voor wie ben je hier?’ is de vraag. ‘Voor wie leef jij? Precies, voor jezelf!’ Applaus. 

Visualiseer een wit huis – in Spanje, aan zee – en een Range Rover Evoque

In de een-op-eensessies horen we de stemmen van teleurgestelde geliefden, ontevreden kantoormedewerkers en mensen die nu echt klaar zijn met hun overgewicht. Maar de grootste gemene deler lijkt toch het zelfstandig ondernemerschap te zijn. Opvallend veel deelnemers zijn hier aanwezig om doelen te stellen voor hun eigen bedrijf. 

Een aanzienlijk deel van het MaxPot-publiek koestert bovendien de droom om, net als Pilarczyk, Nederland te verruilen voor warmere oorden. Op de vraag wat ze in de toekomst voor zichzelf ‘visualiseren’ is het antwoord opmerkelijk vaak: een huis in Spanje. Een deelnemer weet zelfs al hoe dat huis eruit moet zien: wit met blauwe luiken en aan zee. 

Het is geen mysterie waarom al deze ambitieuze ondernemers erover fantaseren om ons ontzettend gave land te verlaten. Pilarczyk noemt het zelf ook als ik hem vraag naar zijn succes: er zijn gigantisch veel psychische problemen, mensen voelen zich opgebrand en uitgebuit op hun werk. Ze verlangen naar rust, balans en onafhankelijkheid. (En een Range Rover Evoque, aldus een van de ondernemers.)

Vrijheid, daar is ze weer, die fabelachtig ongrijpbare kernwaarde. Wat je daarvoor nodig hebt, dat zal een groot deel van de hedendaagse coachingscene je net als Pilarczyk aanraden, is financiële onafhankelijkheid. Of toch op z’n minst: ‘passief inkomen’.  

Mijn scepsis is op de eerste dag een rij naar achteren geschoven. Positief denken is besmettelijk, ook voor pessimisten. Ik heb Pilarczyk behalve op platitudes – ‘Het leven is een feest, maar je moet zelf de slingers ophangen’ – niet op abjecte uitspraken of bulkend narcisme kunnen betrappen. Bovendien heb ik bij het koffiezetapparaat in de VIP-lounge werkelijk alleen maar aardige mensen ontmoet. En als iemand je vraagt naar je kernwaarden, dan zou je toch een azijnpisser zijn als je niet ook gewoon oprecht naar een antwoord grabbelt?

Nu we het er toch over hebben: een huis in Spanje, hoe heerlijk zou dat zijn…

Maar als we op dag twee bij het deel van het werkboek aankomen dat over geld gaat, keert mijn argwaan terug. Wat me intuïtief tegen de borst stuit aan het type zelfhulp dat Pilarczyk verkoopt – en met hem steeds meer anderen – is de nadruk op individuele welvaart. 

Dat komt, als ik Master Your Mindset moet geloven, omdat ik negatieve overtuigingen koester over geld (zoals: ‘rijke mensen zijn egoïstisch en gemeen’). Mijn onderbewustzijn vertelt me dat ik het maar beter op afstand kan houden, geld. Daarom, lijkt de implicatie, ben ik dus ook bepaald niet rijk, ook al zou ik dat misschien wel willen zijn. 

Het zijn mijn eigen, negatieve gedachten, wederom, die in de weg staan van rijkdom en geluk. Slaag ik wel, dan zijn het mijn eigen positieve gedachten waaraan ik dat te danken heb. Daarin zit de kern van de succesliteratuur waartoe Master Your Mindset behoort – het individu draagt verantwoordelijkheid voor zijn eigen succes. Dit soort ideeën hebben diepe wortels in – hoe kan het ook anders – de Amerikaanse zelfhulptraditie. 

Je wil toch ook iets terugdoen?

Tovenaar en miljonair. Wie het nog paradoxaal in de oren klinkt dat spirituele groei en zakelijk succes hand in hand kunnen gaan, heeft geen kennisgemaakt met Pilarczyks voornaamste inspirator, de Amerikaanse Napoleon Hill. Zijn Think and Grow Rich uit 1937 – dat Pilarczyk onlangs vertaalde en uitbracht bij zijn eigen uitgeverij – is een van de invloedrijkste zelfhulpboeken aller tijden. 

In Think and Grow Rich verzekerde Hill zijn lezers ervan dat gedachten invloed hebben op materie en dat je jezelf, om het simpel te zeggen, rijk kunt denken. Wie welvaart ambieert, moet specificeren hoeveel precies en wanneer hij het gewenste bedrag graag zou willen ontvangen. Die wensen – affirmaties, heten die – moet je tweemaal daags hardop herhalen, om zo je onderbewuste te manipuleren en het ‘vurige verlangen’ naar geld te creëren dat nodig is om het te manifesteren. 

Napoleon Hill staat inmiddels te boek als fraudeur en charlatan. Maar dat neemt niet weg dat hij de basis legde voor honderden New Age-achtige zelfhulpboeken die beweren dat er natuurwetten zijn die voorschrijven dat positief denken welvaart ‘aantrekt’. (Waarvan het manifesteerevangelie The Secret inmiddels misschien wel de bekendste is.) 

Hoe dit specifieke huwelijk tussen spiritualiteit en kapitalisme van diepe invloed is op de westerse cultuur, is het onderwerp van wijlen de Amerikaanse journalist Barbara Ehrenreichs kritische boek Bright-Sided: How Positive Thinking Is Undermining America.

De cultuur van positiviteit die overheerst in het bedrijfsleven, ontmoedigde verantwoordelijkheids-gevoel en kritisch denken

Volgens Ehrenreich moedigt deze cultuur van ‘magisch denken’ individuen aan om te geloven dat ze hun eigen realiteit kunnen vormgeven met hun ‘mindset’. Niet alleen resulteert dat in schuldgevoelens bij degenen die worstelen, omdat ze denken dat ze hun ongeluk aan zichzelf te wijten hebben. Het leidt ook systematisch de aandacht af van structurele en economische factoren die bijdragen aan leed en ongelijkheid. 

Ehrenreich gaat zelfs zover om te betogen dat de financiële crisis van 2008 deels werd veroorzaakt door overmatig optimisme. De cultuur van positiviteit die door mensen als Napoleon Hill overheerst in het bedrijfsleven, ontmoedigde verantwoordelijkheidsgevoel en kritisch denken, schrijft ze. In plaats van op de risico’s op de financiële markten, werd men aangemoedigd zich te concentreren op positieve scenario’s. Het gebrek aan realistische inschattingen leidde uiteindelijk tot de crash. 

En ja, het inzicht dat de aandelenmarkt een kwestie is van collectief geloof en optimisme, kun je natuurlijk ook makkelijk als argument voor de andere kant inzetten. Tijdens MaxPot staat er op een goed moment iemand op die roept: ‘Ja, ik geloof nog steeds in bitcoin!’ waarop aarzelend geklap en gejoel volgt. 

Het doet me denken aan de Uber-chauffeur die me een week eerder trots vertelt dat zijn cryptostrategie hem over drie jaar financieel onafhankelijk moet hebben gemaakt. Dan koopt hij een huis in Suriname, zegt hij, laat hij deze shitzooi achter zich en gaat hij andere mensen leren hoe zij met de juiste mindset ook het precariaat kunnen ontstijgen. ‘Je wilt toch ook iets terugdoen?’

Een leefstijl zo vitaal als je bankrekening

Dat je over geld niet preuts moet doen, wordt natuurlijk ook op MaxPot uitgedragen. ‘Mag ik handen zien?’ vraagt Pilarczyk halverwege een verhandeling over financiën. ‘Wie verdient hier een ton per jaar?’ De zaal lijkt behoorlijk boven modaal. ‘Wie verdient er een miljoen?’ Een paar handen. ‘En wie veel meer dan een miljoen?’ Ook multimiljonairs, zo blijkt, gaan naar de Brabanthallen. 

Tegelijkertijd, dat moet gezegd, ontmoet ik op het evenement genoeg mensen die een ‘bescheiden’ 5.000 euro (netto) noemen als ons gevraagd wordt na te denken over wat we eigenlijk nodig hebben, per maand. Gewoon, een eenvoudig, rustig bestaan, verklaart een van mijn nieuwe vrienden in de koffieruimte. Liefst wel in Spanje, want beter voor de artrose. Maar verder hoeft deze levenskunstenaar niet meer dan nodig is. 

Het is jouw mooiste leven, herhaalt Pilarczyk voortdurend. Van hem hoef je geen miljonair te worden om gelukkig en succesvol te zijn. 

Wat wél helpt is een beetje vitaliteit. Aan het einde van dag twee krijgen we een gastcollege van de leefstijlondernemer Richard de Leth, een man die de reguliere geneeskunde verruilde voor het alternatieve circuit en nu vitaminesupplementen verkoopt omdat er van alles schort aan het moderne dieet. Zeg eigenlijk maar gerust aan de hele moderne mensheid. We zijn dikke, ongelukkige zwakkelingen, is de strekking, maar met voeding en beweging kunnen we onszelf weer vitaal en viriel maken. 

De Leth – een pezige, energieke verschijning, die met Wim Hof de Kilimanjaro beklom – is innemend en overtuigend. ‘Ik ga jullie een leefstijlplan geven om af te wijken van de ongezonde kudde’, belooft hij. Want wij zijn het, de vrijheidsstrijders in de Brabanthallen, die de dichtgeslibde zorg zullen moeten ontlasten door zelf gezond te blijven. 

Om me heen wordt op smartwatches gekeken – het zijn slechte dagen voor de stappenteller – en terwijl De Leth de voordelen bezingt van een eiwitrijk dieet, begin ik aan een Killerbody-karamelreep. Het is een uur of vijf ’s middags, ik heb de lunch overgeslagen en de zwakke moderne mens in mij snakt naar snelle suikers.  

Ondertussen blijft het werkboek op mijn schoot existentiële vragen stellen. Welke mensen in mijn leven, bijvoorbeeld, kosten me energie? Waarom trek ik me eigenlijk zo veel aan van die mensen? En wanneer, als we toch bezig zijn, was de laatste keer dat ik echt gelukkig was? 

Het zijn open deuren. Maar wel open deuren waar je gewoonlijk – zo moet een scepticus toegeven – nauwelijks bij stilstaat. Wie alle gestelde vragen serieus heeft beantwoord, moet op dit punt van MaxPot ongeveer een indruk hebben van hoe zijn mooiste leven eruitziet. Morgen, op de laatste dag, zullen we horen hoe we een stappenplan maken om het te verwezenlijken. 

Rijkdom is alleen van waarde als het de maatschappij iets oplevert

Het leven heeft een deadline, dat is op de derde dag de teneur. Wat gaan we met onze kostbare tijd doen? En hoe pakken we dat aan? Aan het einde van MaxPot is er gevisualiseerd en gedanst. We hebben Samen zijn van Willeke Alberti gezongen tijdens een massale karaoke. En er zijn plannen gemaakt. Het is duidelijk de bedoeling dat wij de Brabanthallen verlaten met een stappenplan én een buitengewoon positief humeur. 

Maar dat is natuurlijk pas het begin, vertelt Pilarczyk als ik hem een paar dagen na het evenement spreek per Zoom. Hij is terug op Mallorca, moe en voldaan. De komende tijd gaan hij en Koeman zelf opnieuw de rust nemen om vragen en doelen te stellen, want dat is een doorlopend levenswerk. ‘Deze drie dagen zijn voor het publiek meer een aanzet om daarna dieper te gaan nadenken over essentiële dingen.’ 

Wat hij wel al weet is dat zijn volgende boek gericht zal zijn op jongeren. ‘Ik ben er echt van geschrokken hoeveel jonge mensen er de laatste tijd bij ons aankloppen die zeggen: “Ja, ik moet eigenlijk naar de ggz, maar er is een wachtlijst van vijf maanden.”’ 

Pilarczyk en Koeman hebben er zelf voor gekozen samen geen kinderen te krijgen: ‘Ik vind het bizar dat mensen niet bewuster nadenken over de vraag of ze kinderen willen.’ Maar hij voelt, misschien daarom juist, sterk de roeping om iets te betekenen voor de jongere generatie, die trouwens ook op MaxPot goed vertegenwoordigd is: het grootste deel van de deelnemers is dit jaar onder de dertig. ‘Dat is echt een verschuiving sinds covid’, volgens Pilarczyk.

Hij voorziet dan ook in iets wat het schoolsysteem niet levert, denkt hij. ‘Op school leren we kennis over cijfers en letters, maar over de kunst van het leven, zakelijk succes, inzicht en bewustzijn wordt ons niet veel bijgebracht.’ 

In zijn terracottakleurige huiskamer maakt Pilarczyk een bescheiden, betrokken en opgeruimde indruk. De hedonistische miljonair op cowboylaarzen van vroeger houdt zich nu bezig met het aanleggen van een botanische tuin. Hij zit met zijn handen in de aarde, streeft naar rust en eenvoud en vindt het belangrijk om van waarde te zijn voor de samenleving, vertelt hij. 

Dit is het moment om hem te confronteren met mijn nukkige observaties dat veel populaire zelfhulp en succesliteratuur een obsessie met eigen welzijn en welvaart, en een afkeer van de samenleving stimuleren. Dat iedereen tegenwoordig maar coach wordt, terwijl de publieke sector leegstroomt en dat het maakbaarheidsdenken zo is gedegenereerd dat hele volksstammen geloven dat ze geluk, succes en geld kunnen ‘manifesteren’ als ze maar hard genoeg aan zichzelf denken.

Pilarczyk – wat had ik anders verwacht? – blijft kalm en geeft me min of meer gelijk. ‘Ja, de ongelijkheid in de samenleving is krankzinnig. Daarvoor moeten we kijken naar het systeem. Ik vind rijkdom alleen van waarde als je de maatschappij iets oplevert. Geld moet een bijproduct zijn van jouw bijdrage aan de wereld, geen doel op zich. Maar als je het hebt verdiend, dan heb ik geen probleem met rijkdom.’

Als je twintig burn-outjes bij elkaar zet en die gaan een retreat organiseren voor een mooiere wereld, dan wordt het niks

Met Ehrenreichs kritiek is hij het overigens absoluut niet eens. ‘Wat zij betoogt heeft niets met mij te maken. De financiële crisis was het resultaat van de hebzucht van de samenleving. Te veel consumptief gedrag met ongedekt geld. In alle lagen van de bevolking. En vooral mismanagement van overheden en een overmatig hebzuchtige bankcultuur.’

En al dat manifesteren dan? Ondanks zijn schatplichtigheid aan de grondleggers ervan is hij uitgesproken: ‘Het is fucking bullshit. Ik geloof in de kracht van gedachten, maar het is grote onzin om te denken dat je met een beetje visualiseren het universum kunt laten doen wat jij wilt.’ 

Ja, Napoleon Hill is belangrijk voor hem geweest, maar hij neigt nu meer naar de nuchtere filosofie van Stephen Covey. Van de spirituele scene die tijdens de pandemie zo vocaal werd, heeft hij de laatste tijd wat meer afstand genomen, zegt hij. ‘Het zijn lieve mensen en ik begrijp de wens om vanuit liefde te willen leven. Dat wil ik ook. Maar dat we met meditaties en visualisaties van wit licht de problemen van onze tijd kunnen oplossen is naïef.’ 

‘Als je twintig burn-outjes bij elkaar zet en die gaan een retreat organiseren voor een mooiere wereld, dan wordt het niks. Want ze weten zelf niet hoe ze hun eigen leven moeten inrichten. Ik ken niemand die in kleermakerszit is gaan manifesteren die het meest geweldige leven heeft gekregen. Beweren dat dat wel kan vind ik misleidend. Ja, ik heb ook voor me gezien waar ik naartoe wil, zakelijk en in het leven. Maar ik heb er gewoon keihard voor gewerkt.’