Ons klimaat verandert en de duurzame revolutie is in volle gang. Ik volg het klimaatnieuws en praat je bij:

Eindelijk helderheid over fossiele subsidies

Vijf jaar duurde het voor onze regering de volle omvang van fossiele subsidies onder ogen durfde te komen. In 2018 beweert Rutte III nog dat Nederland ‘geen subsidies voor fossiele brandstoffen’ In 2020 erkent het kabinet 4 miljard aan In de onlangs gepubliceerde Miljoenennota van demissionair Rutte IV blijkt het toch iets meer: de belastingvrijstellingen en kortingen voor gebruik van olie, gas en kolen tellen op tot een voordeel van jaarlijks 39 tot 46 miljard euro. Meer nog dan de milieubeweging, waarzonder deze cijfers nooit gepubliceerd zouden zijn,

De inventarisatie van minister van Klimaat en Energie Rob Jetten (D66) is Behalve een uitgebreide rekensom geeft Jetten namelijk zes overwegingen mee voor de afbouw van de fossiele voordelen. Indirect weerspreekt hij een claim van de milieubeweging, die het doet voorkomen alsof er tot wel 46 miljard zou wanneer de fossiele subsidies worden afgeschaft. Dat is niet zo: kortingen en vrijstellingen zijn geen overheidsuitgaven. Het afschaffen van een korting leidt alleen tot meer belastinginkomsten als het bedrijf in kwestie niet over de kop gaat door de hogere tarieven. Om dat laatste te voorkomen is een snelle maar stapsgewijze afbouw nodig, zegt Jetten in een interview met Trouw:

Jetten wijst er ook op dat de uitstoot van de energie-intensieve industrie al onder het Europese emissiehandelssysteem (ETS) valt, wat betekent dat grootverbruikers steeds duurdere ‘rechten’ moeten kopen om te mogen uitstoten. Dit systeem, schrijft Jetten op basis van onderzoek, geeft in principe al ‘afdoende prikkel’ tot volledige verduurzaming in Met andere woorden: zelfs als we de subsidies in stand houden, zal de industrie aan de bak moeten, zoals ook hoogleraar Energie-economie Machiel Mulder uitlegt De uitstoot van de industrie in Nederland is trouwens al 40 procent gedaald

Omdat het kabinet demissionair is, levert Rutte IV geen afbouwplan voor de fossiele subsidies. In de huidige Kamer is daar ook geen meerderheid voor, bleek tijdens de Algemene Beschouwingen: een motie van GroenLinks, D66 en Partij voor de Dieren om een in de wet op te nemen haalde het niet.

De Kamer werd het wél eens over een verlenging van de accijnsverlaging op benzine en diesel, bekostigd nota bene uit het Nationaal Groeifonds van het ministerie van Economische Zaken. Dat fonds is bedoeld voor projecten voor maar wordt als het aan de Kamer ligt dus gebruikt om de prijzen aan de pomp laag te houden: een nieuwe fossiele subsidie waar vooral de hoge inkomens van profiteren, Het ministerie van Financiën is er

Ander transitienieuws uit Den Haag en Brussel

PYRRUSOVERWINNING: In verklaart de Tweede Kamer het klimaatbeleid niet controversieel: het parlement blijft er ondanks de val van het kabinet over praten. Maar de verkiezingen komen al snel, en het is daarom niet gezegd dat de wetten van Rutte IV nu alsnog door beide Kamers vliegen voordat het volgende kabinet aantreedt, legt Marike Stellinga uit in de dagelijkse podcast van

GOED OP WEG: De Nederlandse economie stootte in 2022 ruim 30 procent minder CO2 uit dan in 1990, blijkt uit Voor het eerst lijkt de klimaatdoelstelling voor 2030 (55 procent reductie) haalbaar, maar dan moet wel álles meezitten. Als een nieuw kabinet aanvullend beleid voorstelt én uitvoert, kan het doel zeker gehaald worden. De uitstootdaling zet dit jaar door dankzij snelle vergroening in de energiesector, In de gebouwde omgeving zijn warmtepompen met een razendsnelle opmars bezig, bericht branche-organisatie

VIEZE DIENSTEN: Onderzoeksjournalisten van Investico en Follow the Money schrijven dat ING en ABN Amro sinds 2015, toen het Parijsakkoord werd getekend, hulp boden bij het ophalen van meer dan 100 miljard euro door bedrijven die nog nieuwe olie- en gasvelden aanboren. Maar ‘volgens klimaatexperts moet onmiddellijk worden gestopt met het ontginnen van nieuwe olie- en gasvelden’, aldus Investico. Dat banken nog wel bemiddelen bij de uitgifte van obligaties door fossiele bedrijven bleef tot nu toe (Marc Chavannes schreef eerder over de

GROENER EUROPA: In de eerste helft van dit jaar verbruikte de EU 17 procent minder fossiele brandstof dan een jaar eerder om stroom te produceren. Vooral steenkool wordt veel minder ingezet; waterkrachtcentrales, zonnevelden en windturbines leveren juist meer stroom. Er wordt ook veel energie bespaard door hoge prijzen, Het Europarlement nam een wet aan die voorschrijft dat de stroomvoorziening in de EU in 2030 voor hernieuwbaar is (wie verzint zo’n percentage?).

GRIJZER EUROPA: Maar tegenover die groene ontwikkelingen staan ook grijze nederlagen. Lidstaten willen de uitstootregels voor brandstofauto’s En uit een analyse van ngo Global Witness blijkt dat de EU in de eerste helft van dit jaar 40 procent meer vloeibaar aardgas (LNG) uit Rusland inkoopt dan twee jaar eerder.

‘Dat EU-landen nu meer vloeibaar aardgas van Rusland kopen dan voor de oorlog, laat zien dat we simpelweg nog te langzaam gaan in het vervangen van aardgas door duurzame energie. Europa’s afhankelijkheid van aardgas is een klimaatramp en een veiligheidsrisico: het financiert oorlogszuchtige regimes en geeft brandstof aan dodelijk extreem weer’

WOPKE: Linkse en groene partijen in het Europarlement zijn Zij bevragen Hoekstra deze maandag over zijn groene ambities. Als hij de baan krijgt, zal Hoekstra Timmermans vervangen en Europa’s topdiplomaat worden op de volgende klimaattop in november in de Verenigde Arabische Emiraten. Maar Hoekstra’s termijn zou sowieso slechts duren tot de volgende Europese verkiezingen in juni volgend jaar. Von der Leyen wil dat Hoekstra in deze periode een strategie ontwikkelt voor

Op het wereldtoneel

1,5 GRAAD NOG IN ZICHT: Het Internationaal Energieagentschap (IEA) acht het nog mogelijk dat de wereld het klimaatdoel van maximaal 1,5 graad Celsius opwarming Dankzij de supersnelle opmars van duurzame energie zal de vraag naar kolen, olie en aardgas dit decennium stagneren en daarna dalen. Het meest ambitieuze klimaatdoel kan in beeld blijven als de wereld in 2030 1) drie keer zoveel duurzame energie opwekt, 2) het tempo van energiebesparing verdubbelt en 3) de uitstoot van methaan in de energiesector De techniek om dit alles te doen is er al, schrijft het IEA.

TELEURSTELLENDE TOPPEN: De negentien rijkste landen plus de EU, samen de Groep van 20 (G20), spreken zich tijdens een top in New Delhi uit voor een verdriedubbeling van de hoeveelheid duurzame energie, maar Ook een andere top, de Climate Ambition Summit van de VN, loopt uit op

OPDROGENDE FINANCIERING: De overboekingen van rijke landen aan het VN-Klimaatfonds druppelen door, maar op Het fonds is bedoeld om arme en opkomende economieën te helpen bij de overschakeling op groene energie en bij het nemen van maatregelen tegen steeds extremer weer. Het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk zijn Afrikaanse leiders willen meer geld ophalen via Maar het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken ziet meer brood in nieuwe ‘CO2-credits’, die vrijwillig zouden worden aangekocht door private investeerders of bedrijven om verduurzaming in ontwikkelende economieën

SLOME SUNAK: Premier Rishi Sunak van het Verenigd Koninkrijk zwakt het klimaatbeleid in zijn land af. Zijn regering zal mensen niet dwingen groene keuzes te maken, zegt de premier: iedereen mag het zelf weten. Het verbod op de verkoop van benzineauto’s wordt uitgesteld, warmtepompen worden voorlopig (In Nederland zijn huiseigenaren vanaf 2026 verplicht een (hybride) warmtepomp aan te schaffen Sunaks wending past in

Meer extreem weer tijdens heetste zomer ooit

FLINKE MARGE: De zomer van 2023 op het noordelijk halfrond was met afstand De Volkskrant zet de gevolgen in Er is een kleine kans dat 2023 het eerste jaar wordt dat 1,5 graad warmer is dan het pre-industriële gemiddelde, al betekent dat in dat geval níet dat de wereld het mondiale klimaatdoel van maximaal 1,5 graden opwarming gepasseerd is:

DERNA: Het is niet de schuld van ‘het klimaat’ dat twee dammen in het oosten van Libië al en dat ze op de krankzinnige hoeveelheid regen die storm Daniel begin september in het oosten van het land dumpte. Maar door klimaatopwarming was de kans wel aanzienlijk groter dat er zo veel neerslag viel, Door de overstromingen zijn minstens 43.000 mensen ontheemd, alleen al in de stad Derna overleden bijna 4.000 mensen. Dit is het type klimaatramp dat deels de lokale bevolking is

BRANDSCHADE: In Griekenland Inwoners voelen zich in de steek gelaten door hun overheid: ‘Elk gevoel van veiligheid dat de staat zou moeten bieden is verdampt’, zegt een analist tegen

Vieze lucht en gevaarlijke chemicaliën

OVER DE GRENS: Een nieuwe taxatie laat zien dat de mensheid zes van de negen planetaire grenzen heeft gepasseerd. Hiermee ‘riskeren we de stabiliteit van de hele planeet’, aldus De grootste problemen zijn chemische vervuiling, gebroken fosfor- en stikstofkringlopen, verlies van biodiversiteit en klimaatverandering.

VIEZE LUCHT: Bezien vanuit de planetaire bril is luchtvervuiling een relatief klein probleem, omdat de stabiliteit en weerbaarheid van het leven op aarde er niet door bedreigd wordt. Maar de gemiddelde aardbewoner leeft wel 2,3 jaar korter door luchtvervuiling. Vieze lucht is een grotere bedreiging van de volksgezondheid dan En verreweg de meeste schade wordt geleden in zes landen: Bangladesh, India, Pakistan, China, Nigeria en Indonesië. Zo zouden inwoners uit Bangladesh bijna 7 jaar langer leven als de lucht die ze inademden schoon was. Inwoners van Delhi gaan gemiddeld 12 jaar (!) eerder dood door vieze lucht.

AANSPRAKELIJK, MAAR OPEN: De chemische fabrikant Chemours is aansprakelijk voor schade die omliggende gemeenten ondervonden door vervuiling van het concern, Dit ‘opent de deur naar verdere rechtszaken van bijvoorbeeld burgers en bedrijven die ook getroffen zijn’, Een onafhankelijke commissie oordeelt verder dat het bedrijf uit voorzorg stilgelegd zou moeten worden, ‘Chemours accepteert [nu] dodelijke slachtoffers door zijn vervuiling’, zegt advocaat Bénédicte Ficq in gesprek

TATA’S SCHULD: Voor het eerst erkent het RIVM onomwonden een causaal verband tussen vervuiling door Tata Steel en gezondheidsschade in de omgeving. Omwonenden leven gemiddeld 2,5 maand korter door de uitstoot Tata NRC bevraagt minister Micky Adriaansens (Economische Zaken) over haar

Zuchtende bossen en ander nieuw klimaatonderzoek

VERLEDEN, HEDEN, TOEKOMST: Le Monde maakte een bijzonder knap ‘scrollverhaal’ – een verhaal dus met veel grafieken waar je doorheen kunt scrollen – over klimaatverandering: hoe het werkt, waar de oorzaken liggen, en welke mogelijke toekomsten Het verhaal gaat – terecht – niet alleen over CO2. Nederlandse onderzoekers laten zien dat de uitstoot stijgt van ‘superbroeikasgas’ lachgas,

PAS OP MET KNUFFELEN: Bomen zijn geen betrouwbare klimaatvrienden meer, schrijft journalist David Wallace-Wells in Door de hitte nemen ze en door het groeiende risico op bosbranden komt er ook steeds vaker ineens extreem veel CO2 uit de bossen vrij. De zorgen dit jaar bijvoorbeeld voor ruim 2,5 keer de jaarlijkse uitstoot van Het vertrouwen in bossen als klimaatoplossing krijgt een extra knauw nu blijkt dat CO2-compensatie door het behoud of aanplanten van bos Oliegigant Shell is daarom stilletjes teruggekomen op zijn eerdere plan om tot 100 miljoen dollar per jaar te investeren in zulke

HOE ERG HET IS: The Guardian vroeg veertig klimaatwetenschappers hoe ze de heetste zomer ooit duiden. De opwarming zelf ontwikkelt zich zoals in de modellen was verwacht, stellen zij, maar hoe kwetsbaar mensen al zijn bij de huidige weersextremen is

NIET OVERDRIJVEN: Onderzoeker Patrick Brown stelt de klimaatwetenschap in een kwaad daglicht met de bewering dat zijn onderzoek alleen gepubliceerd wordt als hij de gevolgen van klimaatopwarming Zijn klacht werd snel gedebunkt: hij koos er in een studie over bosbranden zelf voor om andere factoren dan klimaatopwarming Dat er in de klimaatwetenschap veel aandacht is voor catastrofale risico’s valt te rechtvaardigen, omdat die risico’s Maar het is wel zaak ze in het juiste daglicht te plaatsen, en dat lukt te vaak niet, schrijft aardwetenschapper Brian O’Neill in een commentaar in wetenschappelijk tijdschrift Nature Climate Change. Klimaatverandering werkt als een demper op onze vooruitgang, maar zal die waarschijnlijk niet tot stilstand brengen, laat staan Belangrijke reality check voor doemdenkers.

KLIMAATKOSTEN: Ondertussen stelt het IMF dat het totaal aan fossiele subsidies wereldwijd optelt tot Het grootste deel van die subsidies is ‘indirect’: geen overboekingen van landen aan oliebedrijven of autorijders dus, maar kortingen op de winning of het gebruik van brandstoffen plus het niet verrekenen van maatschappelijke kosten die wél het gevolg zijn van het gebruik van kolen, olie en gas. (In de sommen van Jetten die ik hierboven besprak, zijn zulke maatschappelijke kosten – in bijvoorbeeld de gezondheidszorg – ook buiten beschouwing gelaten, omdat een andere methodiek is gevolgd om de fossiele subsidies te berekenen.) Een analyse van de maatschappelijke kostenposten levert hoge schattingen op van de schade van onze CO2-uitstoot: Want elk extra beetje CO2 doet

Correctie 2 oktober 2023: Hierboven stond dat de CO2-uitstoot van één lange vlucht ‘5.200 euro’ schade zou opleveren, dat moest 520 euro zijn en is gecorrigeerd.

Dit nieuwsoverzicht voortaan in je mail?

Klimaatnieuwsbrief in je inbox! Hoe maken we de klimaataanpak democratisch én effectief? Die vraag onderzoek ik in mijn verhalen. Wil je mijn zoektocht volgen? Schrijf je hier in voor mijn nieuwsbrief