Gestrand, gemarteld en vergeten

Terwijl de Europese Unie door mensenrechtenorganisaties met de rapporten over de fatale gevolgen van Europa’s keiharde migratie- en illegalenbeleid om de oren wordt geslagen, druppelen wekelijks de persberichten van Human Rights Watch mijn inbox binnen. Niet over de dodelijke gevolgen van Fort Europa (die rapporten zijn er ook genoeg), wel over de afschuwelijke positie van vluchtelingen aan de andere kant van de Middellandse Zee. Vluchtelingen die Fort Europa proberen binnen te komen, maar in het Midden-Oosten stranden.

Wie de rapporten en persberichten leest en zich in doorreislanden als Tunesië, Libië, Soedan, Egypte, Qatar, Saoedi-Arabië of de Verenigde Arabische Emiraten verdiept, begrijpt niet waarom nog steeds zoveel mensen de oversteek naar Europa wagen.

Zo vond er afgelopen 14 maart een bijeenkomst van de VN Mensenrechtenraad plaats waarbij 24 landen Egypte en Soedan op het matje riepen vanwege de afschuwelijke martelingen van vluchtelingen die daar door mensenhandelaren plaatsvinden. Lokale politie en soldaten kijken doodleuk toe, zonder in te grijpen.

Aanleiding voor de bijeenkomst was het Human Rights Watch-rapport ‘I just wanted to lie down and die’ , over de mensenhandel en marteling van Eritreërs in Soedan en Egypte. Sinds 2010 zouden Egyptische mensenhandelaren Eritreërs in de Sinaï-woestijn martelen voor losgeld. Vaak worden vluchtelingen verkracht of verminkt. In 29 gevallen stelden slachtoffers dat Egyptische en Soedanese veiligheidsofficiëren de mensensmokkelaars zelfs faciliteerden.

Alle migranten Israël uit

Uitwijken naar Egypte’s buurland Israël blijkt geen oplossing. Niet alleen worden deze illegale arbeidsmigranten uitgebuit, ook is Israël een nationale campagne begonnen om de vele tienduizenden Soedanese en Eritreëse vluchtelingen, gastarbeiders en illegalen zonder pardon uit te zetten. Van de 60.000 geregistreerde Afrikaanse migranten in Israël, komt 90 procent uit Eritrea en Soedan.

Zwart is zwart. Hadden ze maar niet moeten komen

Doel is binnen twee jaar alle migranten het land uit te hebben. Omdat Israël geen (goede) politieke relaties met Soedan en Eritrea heeft, worden ze naar Oeganda gestuurd. Dat velen van hen geen Engels spreken en nog nooit van dit Afrikaanse land gehoord hebben, doet niet ter zake.

‘Zwart is zwart,’ zo luidde het simpele antwoord van een Israëlische medeweker van het ministerie van Toerisme toen ik hem ernaar vroeg. ‘Hadden ze maar niet moeten komen.’

Vluchtelingen zijn slachtoffer van tribaal geweld

Gestrande vluchtelingen in Libië zijn ondertussen niet zelden slachtoffer van tribaal geweld. Zo werden Tawergha na de val van de Libische dictator Moammar Khadafi door rebellengroepen aangevallen, opgedreven en uitgemoord. Door dezelfde rebellengroepen werd overigens geen onderscheid gemaakt tussen Tawergha en donkere arbeidsmigranten die in de afgelopen jaren naar Libië trokken om te werken in de olie-industrie. Deze arbeidsmigranten werden overvallen door de Arabische revolutie en het geweld en chaos dat daarna volgde. In veel gevallen is terugkeer naar “huis” onmogelijk door oorlog in het thuisland, etnische onrust of tribale conflicten in het huidige wachtland.

Vaak rest dan slechts de gevaarlijke oversteek naar een continent waar niemand op hen zit te wachten en ze niet zelden opnieuw ten prooi vallen aan mensenhandaren en fysieke en seksuele uitbuiting.

Het vluchtelingenprobleem stopt niet bij de Europese grenzen. Het begint al op het moment dat man, vrouw of kind zijn krakkemikkige onderkomen verlaat. Dit mondiale probleem vraagt om een mondiale aanpak. Meer nog, het wordt tijd voor een totaalplan voor de hoorn van Afrika, waar brooddood door overbevissing en het geweld van oprukkende jihadisten van alles beroofde mensen in bootjes drijft waar ze niet zelden de dood vinden als piraat of vluchteling - of slachtoffer worden van mensenhandelaren en raciaal geweld tijdens de lange weg naar zee.