Wat doen kinderapps met de informatie die ze verzamelen?

Wie langer De Correspondent leest, weet dat smartphones en privacy geen gelukkige combinatie zijn. Een recent, kleinschalig onderzoek van Mijn Kind Online bevestigt dat weer eens.

De voorlichtingssite over veilig internetgebruik testte tien populaire apps (op iOS) die gericht zijn op, of veel gebruikt worden door kinderen. Dat waren apps als Instagram, Maan Roos Vis, Minecraft, Pou en Snapchat.

Bij slechts vier van de tien apps is er een link naar privacyvoorwaarden. Je moet de apps echter installeren om de voorwaarden te kunnen lezen en te accepteren. In het geval van Pocket Habbo, Snapchat en Instagram zijn de voorwaarden in het Engels opgesteld, waardoor kinderen ze in de meeste gevallen niet goed kunnen begrijpen.

Zes van de tien apps claimen het expliciete recht om e-mailadressen te verzamelen. Pou, een zeer populair spelletje waarin je voor een buitenaards huisdiertje moet zorgen, heeft geen privacyverklaring. Vijf apps verzamelen ip-adressen. Instagram, Snapchat en Pocket Habbo gebruiken de unieke identificatiecodes van het toestel om gebruikers te kunnen volgen.

Verbazingwekkend is dat vier van de tien apps informatie onversleuteld versturen. Daardoor is het vrij eenvoudig om persoonsgegevens te onderscheppen. Grote app-aanbieders moeten hun zaakjes toch beter op orde hebben.

Wat zegt de wet hierover?

De Nederlandse wet is duidelijk. Ook al zitten er een paar buitenlandse apps bij, ze moeten allemaal aan de Europese regelgeving voldoen. Gegevens van kinderen onder de dertien jaar mogen niet voor gepersonaliseerde advertenties worden gebruikt. En de informatie over het gebruik van persoonsgegevens moet op een simpele manier worden aangeboden, zodat ook kinderen die kunnen begrijpen.

De onderzoekers hebben geen groot misbruik geconstateerd, of bijvoorbeeld kunnen waarnemen dat er gepersonaliseerd werd geadverteerd.

Het onderzoek is wat mij betreft dan ook niet meer dan een startpunt. Collega Maurits Martijn en ik bereiden namelijk een verhaal voor waarin we willen onderzoeken in hoeverre kinderen online door commerciële partijen worden gevolgd. Wij denken dat er meer aan de hand is.

Zelfs de meeste volwassenen hebben geen idee waar ze ja tegen zeggen als ze een app installeren of een site bezoeken. Laat staan dat kinderen een ‘geïnformeerd besluit’ kunnen (of willen) nemen.

Hoe ver mag kindermarketing gaan?

Dat leidt tot twee vragen.

Ten eerste: in hoeverre worden kinderen getracked? We kijken naar kinderen in de basisschool- en brugklas-leeftijd. Welke apps gebruiken ze? Welke informatie geven ze af (bewust dan wel onbewust) en wat gebeurt daarmee? Wat zeggen de betrokken bedrijven ermee te doen? Wordt er ook in hun data gehandeld? En wat zijn daarvan de gevolgen?

Ten tweede: wat zouden de grenzen van kindermarketing moeten zijn? Mag je als commerciële partij kinderen over verschillende sites volgen? Mag je in een spelletje bijvoorbeeld persoonsgegevens ontfutselen? In hoeverre is de Wet bescherming persoonsgegevens toereikend? Hierbij moeten we vooral de ethische en sociale kosten en baten in kaart brengen die het tracken van kinderen tot gevolg heeft.

Graag horen we van u suggesties voor te onderzoeken sites en apps, wellicht die uw kinderen gebruiken

Inmiddels hebben we ervaring met dit soort onderzoek, maar we hebben uw hulp nodig.

We kunnen ongeveer vijftig sites en vijftig apps testen. We tappen het netwerkverkeer af en kunnen zien welke bedrijven wat voor data opslurpen. Die bevindingen vergelijken we vervolgens met de privacyverklaringen van deze bedrijven. Daarnaast doen we bronnenonderzoek naar de handel in kinderdata.

Graag horen we van u suggesties voor te onderzoeken sites en apps, wellicht die uw kinderen gebruiken. Daarnaast willen we ook graag met enkele kinderen praten over hun site- en appgebruik. Mocht uw kind dit leuk vinden, stuur dan een mailtje naar dimitri@decorrespondent.nl.