Een constructief-kritisch jaaroverzicht van nieuws in 2023: niet makkelijk, maar des te belangrijker

Jaaroverzichten van het nieuws zijn zelden vrolijk. 2023 is daarop geen uitzondering.

Oorlog in Oekraïne. Oorlog in Gaza. Vreselijke aardbevingen in Turkije, Marokko en Syrië. Formatieonderhandelingen met de Grondwet als inzet. Graaiflatie, woord van het jaar.

Ik zal je de rest besparen.

Niemand ontkwam het afgelopen jaar aan de bittere realiteit die de wereld soms is – ook wij niet. We schreven scherp en verontrust over de dreigende genocide in Gaza, we documenteerden het steeds extremere weer als gevolg van klimaatverandering, we reconstrueerden het begin van de huidige wooncrisis. Zelf schreef ik over het tanende geloof in waarheid en de opkomst van het populistische nostalgisch nationalisme wereldwijd.

Het is het soort journalistiek waarvoor wij zijn opgericht: een zoektocht naar dieperliggende structuren en ontwikkelingen die je helpen begrijpen waaróm de gebeurtenissen die het nieuws domineren plaatsvinden – zoals een verrassende verkiezingsuitslag of de zoveelste hittegolf. Structuren en ontwikkelingen die soms pessimistisch stemmen, maar die ons ook wegwijs kunnen maken naar mogelijke oplossingen voor de grote problemen van deze tijd.

Gelukkig was er ook genoeg om wél hoopvol van te worden het afgelopen jaar. Zo gaat de wereldwijde overstap naar duurzame energie veel sneller dan zelfs de grootste optimisten konden bevroeden en blijkt een duurzame toekomst voor de landbouw helemaal niet zo onrealistisch als vaak gedacht. Constructieve journalistiek, heet dat met een duur woord: journalistiek die ook oog heeft voor positieve ontwikkelingen en oplossingen.

Daarom zijn we in 2023 ook regelmatig op reportage geweest bij inspirerende initiatieven. Zoals deze unieke school voor toekomstige wereldverbeteraars; bij de Volkskantine, die gezond eten voor iedereen toegankelijk wil maken; en bij deze psychologen, die therapie geven aan mensen voor wie therapie vaak te laat wordt geacht – tachtigplussers. Initiatieven die – goed nieuws is geen nieuws – zelden een voorpagina halen, maar die evengoed aandacht verdienen.

Trots zijn we ook op de uitzonderlijk inhoudelijke gesprekken die we dit jaar voerden met (bijna alle) politieke lijsttrekkers tijdens de Tweede Kamerverkiezingen. Gesprekken die zó inhoudelijk waren dat de politici in kwestie af en toe niet wisten wat ze overkwam (D66-leider Rob Jetten constateerde verbaasd: ‘Iedereen zei dat dit een campagne over de inhoud moest worden, maar dit is de enige tafel waar dat ook echt gebeurt!’)

Met groot genoegen kijken we ook terug op een van de grotere journalistieke projecten van het afgelopen jaar: de Stemgids 2023, waarvoor meerdere correspondenten de verkiezingsprogramma’s uitplozen aan de hand van de grootste thema’s van onze tijd. Een poging om overzicht te bieden zonder de inhoud plat te slaan, zoals stemwijzers met stellingen al gauw doen.

Met deze en honderden andere verhalen hebben we in 2023 onze missie weer proberen te vervullen: maatschappelijke betrokkenheid vergroten door dieper inzicht te geven in hoe de wereld werkt. Opdat we, in een wereld die maar al te vaak een deprimerend schouwspel van ellende is, constructief-kritisch kunnen blijven zonder cynisch te worden.

Wij zijn ontzettend dankbaar dat we deze verhalen voor jullie, onze 65.000 leden, hebben mogen maken. En we hopen jullie ook in het nieuwe jaar weer te kunnen verblijden met scherpe, kritische, mooie, tegendraadse, grappige en nieuwsgierige journalistiek!

Namens alle correspondenten wens ik jullie een gezond, gelukkig én hoopvol 2024 toe!

Rob Wijnberg
hoofdredacteur