Aan deelscooters is niks groens (kijk maar naar al die zwerfhelmen)

Op mijn telefoon heb ik een fotomapje dat ‘helm!’ heet. Steeds als ik een helm zie – op de stoep, in het park, in de rivier – maak ik een foto.

De helmen zijn groen of wit. Ze dragen namen als Felyx, Check en Go. Op de vaste route naar mijn werk vond ik er in twee maanden tijd bijna twintig, wat doet vermoeden dat er in heel Rotterdam honderden, zo niet duizenden rondzwerven.

Strooihelmen, noemen sommigen ze. Naar de strooiscooters: de omgevallen deelscooters die de straten soms de aanblik geven van een slagveld vol stervende paarden.

Anderhalf jaar geleden werd het dragen van een helm ook voor scooterrijders op het fietspad verplicht.^* In de koffer van een deelscooter zitten twee helmen, plus een voorraad haarnetjes voor de hygiëne. Lang niet iedereen legt de helm na gebruik weer terug.

Wat bezielt mensen om hun schedelbeschermer weg te werpen alsof het een snoepwikkel is?

Gemakzucht, haast, straffeloosheid.

De bedrijven achter die deelscooters doen in elk geval weinig moeite om te voorkomen dat de helmen op straat komen. ‘Diefstal is strafbaar!’ staat weliswaar op de helm van Check. Maar er zit geen chip in de helm. En de app is zo gebouwd dat je de huur kunt stoppen, zónder dat je de helm netjes hebt opgeborgen. Sommige scooterboeren werken met snoertjes tussen helm en scooter, maar dat systeem werkt niet goed genoeg.

Dus liggen de straten vol asociale reuzenparels. Waar de strooiscooters vroeg of laat weer worden opgehaald door de bedrijfjes, blijven de helmen liggen.

In de winkel heb je al een eenvoudige scooterhelm voor veertig euro; voor bedrijven die groot inkopen zal het veel minder zijn. ‘Een volle container helmen bestellen in China is blijkbaar goedkoper’, concludeert een RTL-journalist in een reportage over de strooihelmen.

Ga toch fietsen

Weggooihelmen, dus. Het zijn rotte appels – maar ze vergaan niet. Ze stapelen zich op. Ze verstoppen zelfs de waterwegen, zag ik in een reportage van Rijnmond.

Een burger die een vuilniszak naast een volle vuilniscontainer plaatst, kan een boete krijgen van 154 euro.^* En bedrijven die toestaan dat hun gebruikers honderden plastic helmen in de natuur dumpen, als onderdeel van hun businessmodel en met de namen van de boosdoeners er keurig op, wat kunnen zij verwachten?

Trams, bussen en treinen zijn scholen waar je leert samenleven. E-scooters geven vooral het ego een boost

In Rotterdam kregen Felyx, Check en Go een rode loper. De stad vindt de scooters ‘groen’, ziet ze als ‘uitstootvrij’.

De helmen hebben inderdaad vaak die kleur – maar groen zijn die scooters niet. Ze verleiden mensen die anders de fiets of de tram zouden pakken. Elektrische deelscooters ondermijnen het groenste en gezondste transportmiddel dat er is.

De levensduur van de deelscooters is bovendien uiterst beperkt – en de verspilling aanzienlijk – omdat gebruikers er zo ruw mee omgaan (onder het motto: ‘don’t be gentle, it’s a rental’). Zelfs de elektriciteit komt vaak gewoon van kolencentrales.^* En dan is er dus dat constante dumpen van plastic haarnetjes, plastic helmen en plastic scooters in de leefomgeving.

Het heet ‘deelvervoer’, maar wat delen ze dan precies?

In de tram of bus: ja, daar deel je iets – namelijk een ruimte, met andere mensen. Niet altijd leuk, wel leerzaam. Trams, bussen en treinen zijn scholen waar je leert samenleven. E-scooters geven vooral het ego een boost. Deelscooterbedrijven leren hun gebruikers om de stad vooral als hun bezit te beschouwen. Hun racebaan. Hun afvalbak.

Ga toch fietsen, zou je zeggen. Dat is echt groen. En beter tegen obesitas. Maar in mijn stad liet de gemeente juist een fijne fietsenstalling bij het station weghalen, om plaats te maken voor een scooterhub.^*

Je hoort weleens dat in de toekomst zonne- en windenergie zo goedkoop zullen worden dat er straks volop groene stroom zal zijn voor iedereen. Dat geloof ik meteen. Maar wat heb je eraan als je gewoon doorgaat met verspillen – zij het dan geëlektrificeerd?

De wet van de wegwerphelm: energietransitie zonder gedragsverandering leidt tot extra zooi. Met zo’n wegsmijtmentaliteit bouw je geen samenleving.

Gelukkig hebben wijze steden dat door. Parijs deed de elektrische stepjes bijvoorbeeld al in de ban.^* En zoals bij ons Getir, Zapp en Gorillas in een flits uit het straatbeeld zijn verdwenen,^* zo zal het vermoedelijk ook Felyx, Check en Go vergaan.

Nu het nog kan spaar ik foto’s van hun helmen, voor later, als herinnering aan een dwaze episode. De namen van de daders staan er keurig op.