En vanaf nu schrijf ik alleen nog over gezellige dingen

Ik raakte overspannen want de wereld verging, en de wereld verging want ik was overspannen. 

Een oudere vriend, die de wereld wel vaker had zien vergaan, kwam met het beste advies: ik mocht voorlopig alleen kleine, lieve dingen doen met mijn dochter. Daarna moest ik aan de bak met de demonen, waaronder het overweldigende gevoel dat iedereen momenteel een pleurishekel aan elkaar heeft. De journalistiek is wat dat aangaat niet de beste sector om in te werken; de haat en nijd die je er daar gratis bij krijgt is als fijn zand, dat overal tussen kruipt.

Maar, zo voorspelbaar: toen ik er een paar maanden uit lag, bleek dat constante op-elkaar-inhakken vooral op mijn scherm te bestaan. Niet dat het daarmee niet echt is, het vertekent alleen het leven daarbuiten. 

‘Affectieve polarisatie’, heet dat: we zijn gepolariseerd, omdat we de hele tijd horen en lezen dat we dat zijn. Want toen ik verder herstelde en ook mijn schermtijd klein en lief werd, vond ik mezelf – zoals eigenlijk altijd – vooral terug op plekken waar allemaal mensen tegelijk precies hetzelfde aan het doen waren. En die daarbij, vrijwel zonder uitzondering, op zoek waren naar elkaar. 

Naar gezelligheid.

We hurkten op schoolpleinen, wachtend tot we onze kinderen in de armen konden sluiten. We stonden op raves dezelfde dj te aanbidden en laafden ons op een strandje aan dezelfde zon. We deelden maaltijden – uit, thuis – en brulden als één man onze voetbalteams vooruit op ijzige kuipstoelen. Wij, de mensen die elkaar zo naar het leven staan. Die het nergens over eens kunnen worden.

Waar vinden we elkaar nog wel? Waarom voelen we ons juist op die plekken en bij die gelegenheden verbonden? En als we het buiten de evidente ellende in de wereld ook heel vaak góéd hebben samen, waarom hebben we het daar dan niet vaker en diepgaander over?

Gezelligheid is geen frivoliteit

Een van de doelen van De Correspondent is altijd geweest om bewegingen in beeld te brengen die zo groot zijn dat ze buiten ons vizier vallen. 

Gezelligheid is zo’n thema. We richten ons huis, onze vrije tijd en communicatie erop in. Het is een essentieel deel van ons leven. En gezelligheid is zelfs – of misschien júíst – als de wereld vergaat geen bijzaak, geen frivoliteit. Er moet aan ontzettend veel voorwaarden worden voldaan, wil het gezellig zijn. Mensen moeten zich veilig voelen, gezien, gewaardeerd, onderdeel van een groter geheel. 

Daarom ga ik vanaf nu op reis door Nederland, om te ontdekken: wat vinden wij Nederlanders gezellig, en waarom? Om daar hopelijk van te leren hoe we nader tot elkaar kunnen komen. 

Mijn eerste verhaal in die zoektocht ging over Sinterklaas, de afgelopen tien jaar opheffeest bij uitstek vanwege het (terechte) pietentumult. Maar óók: een massale viering van vrijgevigheid en tederheid, waarbij ontelbaar veel hulpsinterklazen, verspreid over het hele land, cadeaus organiseren voor de honderdduizenden kinderen en ouders die in armoede leven en anders buiten de boot zouden vallen.

Op haar best overstijgt gezelligheid het politieke

In mijn zoektocht naar Gezellig Nederland zal ik ook in de onmiskenbaar politieke dimensie van gezelligheid duiken, want God weet hoe de uitspraken ‘is toch gewoon gezellig’ of ‘doe niet zo ongezellig’ een situatie op scherp kunnen zetten. 

Een Nederlander betichten van ongezelligheid is een doeltreffende manier om elk argument vóór verandering onderuit te schoffelen. Je maakt er namelijk niet alleen duidelijk mee dat je het ergens niet mee eens bent, je impliceert ook dat de boodschapper het vergalt voor ‘de rest’ (het belangrijkste argument van rechts tegen ‘woke-links’). En hoe vaak wordt gezelligheid wel niet gebruikt als kleed om onverdraagzaamheid onder te vegen?

Niet verwonderlijk dat juist (extreem)rechts het vieren en behoeden van onze nationale tradities tot zijn thema heeft gemaakt. Maar Nederlandse cultuur is niet rechts – en ook niet links. Sterker nog: op haar best overstijgt gezelligheid het politieke. 

Daar schreef ik al uitgebreid over in de context van carnaval, de grote gelijkmaker. Maar alles wat Nederlanders massaal en met plezier samen doen, heeft die potentie: de Nijmeegse Vierdaagse, festivals, het verenigingsleven, Koningsdag, een terras op de eerste zonnige dag, de Tilburgse Kermis, het voetbalveld op zondagochtend, Soldaat van Oranje – De Musical (stopt nu écht!).

En nu mijn vragen aan jou: Wat vind jij gezellig en waarom? Welke traditie, welk ritueel of samenzijn biedt jou troost, hoop, verbinding? En op welke aspecten van (on)gezelligheid stuur je me graag af? Reageer hieronder of mail me. Gezellig.