Kijken: man zoekt tjielp
Als je niet al in katzwijm viel van zingende vogels, dan wel na het zien van de wonderschone documentaire Birdsong, over een man die jacht maakt op al wat veertjes heeft en piept. Nu exclusief te zien op De Correspondent, voor iedereen met behoefte aan een zenmoment tijdens roerige feestdagen.
Een man hield zielsveel van vogels en was zijn baan als barman goed zat. Toen zei zijn vriendin: ‘Ga alsjeblieft je vogels achterna, ik onderhoud je wel totdat het wat is.’
Nu is Seán Ronayne de bekendste ornitholoog van Ierland, mede dankzij een jarenlange missie om de vogelzang op te nemen van álle tweehonderd inheemse Ierse vogelsoorten. Hij moet er nog drie.
Over deze jacht op zang kwam dit jaar een schitterende documentaire uit: Birdsong – nu exclusief te zien bij De Correspondent tot en met 1 januari.
Het is een soort meditatie van vijftig minuten. Birdsong laat je louter focussen op geluid, op de leegte in geluid – ruisende bomen, kabbelende beekjes – en dan opeens: precies de tjiep die je zoekt. Vogels opnemen als zen-oefening.
Dat is ook exact wat het is voor Ronayne zelf. Spreekt hij nu over vogels, dan zien we een toegankelijke, poëtische en bij vlagen hypnotiserende man: kalm en bevlogen, inclusief typische Ierse tongval en humor. Maar vroeger was hij een huilerig en hyperactief heerschap, verhalen zijn ouders in Birdsong.
Om zijn zoon te bedaren zette zijn vader hem geregeld in het bos neer. Pa wist: alleen tussen het geruis van de bomen en het getjielp van hun bewoners komt Seán tot rust. Samen deden ze daar de vogels na.
Waar de vogels gaan
Vogels lieten Ronayne niet meer los. Als tiener identificeerde hij alle Ierse vogels aan de hand van hun zang. En toen hij de taal wilde leren van het land van herkomst van zijn Catalaanse vriendin Alba, bedoelde hij: de liedjes die de vogels daar zingen.
Op z’n 32ste werd Ronayne gediagnosticeerd met autisme, nadat Alba er een vak over had gehad tijdens haar studie pedagogiek en opmerkte: ‘Ah, wat ik dacht dat culturele verschillen waren, is asperger.’
Het verklaart Seáns grote gevoeligheid voor lawaai. Thuis wordt hij gek van auto’s, vliegtuigen, schreeuwende buren of de grasmaaiers op zondag. Het verklaart óók zijn vurige wens om vogels op te nemen zónder menselijk achtergrondgeluid.
In Birdsong zien we hem afreizen naar de meest afgelegen plekken van Ierland om het laatste broedende paar beflijsters op te nemen, of juist het geluid van een kwart miljoen spreeuwen in een zwerm. (Van zijn twaalf favorieten opnames uit de duizenden die hij maakte, componeerde hij overigens het album Wild Silence, ook zeer het luisteren waard.)
Al met al heeft Ronayne weinig met mensen, behalve als hij ze kan onderrichten in het onderwerp ‘vogel’. Zelden zie je iemand zo begeesterd vertellen over – bijvoorbeeld – de grasmus.
’s Zomers broedt de grasmus in Ierland. Maar in de herfst vliegt hij de Middellandse Zee over om te overwinteren in Senegal. Daar leert de kleine ‘astounding mimic’ de liedjes van de lokale vogelpopulatie. Zo’n tachtig procent van het liedje dat dit beestje zingt, komt uit het repertoire van anderen, straalt Ronayne: ‘Like a manic jazz musician.’
Dus hij de grasmus opnemen. En ja hoor, liedjes uit Senegal, liedjes uit de Sahara. Ronayne kan het bijna niet bevatten: ‘Deze vogel zingt zijn levensverhaal, als stempels in een paspoort.’
En je zou willen dat jij in vogelzang hoort wat hij hoort.
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
