Een ‘opvoedkundige’ tik? Die bestaat niet

Lynn Berger
Correspondent Zorg

‘Persbericht: Bijna helft ouders geeft kind weleens Afzender: Nina.care, ‘het grootste oppas- en au pair-platform van Nederland’. 

Wat blijkt: Nina.care, opgericht om ouders te helpen ‘bij het vinden van betrouwbare kinderopvang’, verspreidde een vragenlijst onder vierhonderd ouders van kinderen onder de dertien jaar. 43% van de respondenten gaf daarin aan weleens een ‘opvoedkundige tik’ uit te delen. 

Oftewel: hun kinderen soms te slaan. 

De meerderheid heeft zijn kind ‘een enkele keer’ geslagen, 15% doet dit ‘af en toe’ en 4% slaat ‘regelmatig’. Het bericht vermeldt niet in hoeverre de ondervraagden een afspiegeling vormen van álle ouders, maar waar ik over struikelde was de voorgestelde oplossing, of beter, preventieve maatregel. Namelijk: een oppas of au pair, te bestellen via Nina.care.

Het slaan van kinderen aangrijpen om je eigen diensten aan te prijzen – au.

‘Pedagogische tik’?

Het is in Nederland sinds 2007 verboden om je kinderen Dit in navolging van artikel 19 van het kinderen hebben recht op bescherming ‘tegen alle vormen van lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of

Nu zijn er vast ouders die menen dat een ‘opvoedkundige tik’ niet hetzelfde is als ‘lichamelijk geweld’, maar voor het effect van een tik maakt het niet zoveel uit of die ‘opvoedkundig’ is bedoeld of niet. Decennia aan psychologisch onderzoek laten zien dat het slaan van kinderen geen enkel positief effect heeft – en vaak wel Kinderen die geregeld lichamelijk worden gestraft, ervaren vaker angst- en depressieklachten en vertonen vaker agressief en asociaal gedrag, In het persbericht van Nina.care komt dan ook een kinderpsycholoog aan het woord die de term ‘pedagogische tik’ afwijst: ‘Noem het vooral niet zo, want kinderen leren er niets van.’

Toch is het slaan van kinderen nog altijd geen taboe. Integendeel: wereldwijd worden volgens UNICEF zo’n 330 miljoen kinderen geregeld lichamelijk gestraft, en vindt meer dan een kwart van de opvoeders dat zulke straffen onderdeel zijn

Ook in geïndustrialiseerde landen meent een deel van de ouders nog altijd dat slaan moet kunnen. Onlangs liet de Amerikaanse econoom en opvoedgoeroe Emily Oster in haar podcast Raising Parents bijvoorbeeld een vader aan het woord die zijn kinderen ‘spankt’ Dat doet hij uit liefde, legde hij uit, niet uit frustratie of controleverlies; hij doet het met kalmte en (In de Verenigde Staten is het nog niet verboden je kinderen te slaan.)

Kinderen gelden als ‘nog niet af’

‘Spanking’ is onderdeel van een pedagogische visie, maar – zegt ook de kinderpsycholoog in het persbericht van Nina.care – de meeste ‘tikken’ komen waarschijnlijk voort uit onmacht. Kinderen kunnen hun ouders onbedoeld tot razernij drijven, en aan het eind van een lange dag is zelfbeheersing niemands forte. Zij verklaart de uitkomst van het onderzoek dan ook met ‘de dagelijkse druk en stress die veel ouders ervaren’. Want: ‘Veel moeders werken natuurlijk ook tegenwoordig en daar komt dan nog de druk van social media bij. Dat maakt mensen ongeduldig en prikkelbaar.’ 

Er ligt een groot, uitgestrekt gebied tussen de ouder die een enkele keer haar geduld verliest of slaat om te straffen, en de ouder die haar kind stelselmatig mishandelt. Maar welke verklaring je er ook voor geeft, het is duidelijk dat het slaan van kinderen, ondanks het VN-Kinderrechtenverdrag en ons nationale verbod, niet dezelfde status heeft als geweld tegen volwassenen.

In onze samenleving zijn kinderen toch een soort tweederangs burgers: ze gelden als ‘nog niet af’, zoals de Britse auteur in haar boek It’s Not Fair, en genieten niet altijd dezelfde rechten als volwassenen (ook niet dezelfde plichten, het moet gezegd). En kinderen zijn een beetje het privébezit van hun ouders: tenzij het echt de spuigaten uitloopt, heb je je met andermans opvoeding niet te bemoeien. Dat is privé, huiselijk, niet onze zaak.

Een echtgenoot die op de radio vertelt dat hij soms zijn vrouw slaat (uit liefde, niet uit frustratie; met kalmte, nooit met plezier) zouden we aangeven bij de politie – daar heeft het feminisme, dat partnergeweld uit het straffeloze privédomein heeft getrokken, wel voor gezorgd. Een docent die zijn leerlingen een liniaal over de knokkels legt wanneer ze niet luisteren,  

Maar een ouder die zijn kind slaat? Die mag in een podcast komen uitleggen hoe en waarom hij dat doet. Of wordt aangemoedigd een au pair in te huren. Want dat is de aanbeveling in het persbericht van Nina.care: als kinderen worden geslagen omdat ouders onder druk staan, dan doe je er als ouder goed aan ‘regelmatig even een moment voor jezelf te hebben’. 

Een medeoprichter van het platform legt uit: ‘Na een drukke werkweek is het heel gezond je hoofd even leeg te maken, door bijvoorbeeld een avondje naar de film te gaan. Veel ouders voelen zich dan schuldig om de kinderen naar de oppas te brengen, maar dit soort momenten kan juist voorkomen dat je kinderen de dupe worden van opgebouwde stress. Het is ook een van de redenen dat de vraag naar au pairs in Nederland al jaren toeneemt.’

Zou dat de reden zijn, ja? 

Zo neem je het welzijn van kinderen (en hun ouders) serieus

Het is niet eens zo’n gek idee dat het slaan van wie dan ook mede moet worden opgelost met stressvermindering bij de dader. Wel bevreemdend: dat een bedrijf dat belooft voor kinderen te zorgen, de bevinding dat kinderen ‘tikken’ krijgen gebruikt om au pairs te slijten. 

Of nee, niet bevreemdend: cynisch. Alsof je de constatering dat bijna de helft van de mannen weleens zijn vrouw slaat, aangrijpt om reclame te maken voor je cocktailbar waar die mannen welkom zijn om even stoom af te blazen – in plaats van met structurele oplossingen te komen. 

Wie het welzijn van kinderen en hun ouders serieus wil nemen, kan beter pleiten voor goede voorlichting en opvoedondersteuning, universele kinderopvang, ruimhartig ouderschapsverlof en een herziening van de voltijd werkweek – om maar wat te noemen.

En wie het welzijn van kinderen écht hoog heeft zitten: het serieus nemen van hun recht op bescherming tegen alle vormen van lichamelijk of geestelijk geweld, óók de ‘opvoedkundige’ vorm, lijkt mij een goed begin.