De rellen in St. Louis gaan niet over politiegeweld, ze gaan over ongelijkheid

Afgelopen zaterdag schoot een agent een zwarte tiener dood in een voorstadje van St. Louis, Missouri. Sindsdien zijn hier elke dag demonstraties en rellen. Ik ben net in St. Louis komen wonen. Het is een van de meest gesegregeerde steden van Amerika, schreef ik vorige week in deze gastbijdrage.

De onlusten concentreren zich rond een kruispunt in het voorstadje Ferguson. Waar ik woon, een kwartiertje verder, merk je er vrijwel niets van. Even weinig als iemand in Scheveningen zou merken van een opstootje in de Schilderswijk. Ook in de rest van de stad is het rustig. Wat meer politie, soms een helikopter. That’s it. Ik merk er vooral iets van omdat vrienden of familieleden bezorgd informeren of alles wel goed gaat. Bijvoorbeeld omdat ze dit soort dramatische beelden hebben gezien.

Woensdagmiddag fietste ik naar het politiebureau in Ferguson. De winkels in de straat waren gewoon open. Bij het politiebureau stond een klein groepje vreedzame demonstranten.

In Nederland wordt, ten onrechte, weleens honend gesproken over de theedrinktactiek van onze politie. In St. Louis drinken ze geen thee

Ze riepen leuzen als: ‘Hands up, don’t shoot!’ Twee opgestoken handen zijn uitgegroeid tot het symbool van de demonstraties. Volgens sommige getuigen had de doodgeschoten tiener, Mike Brown, zijn handen namelijk omhoog toen de agent hem neerschoot. Op straat zie je nu soms ook dat zwarten hun handen in de lucht steken als er een politiewagen langsrijdt. Bij de demonstratie liep een man rond die voor een dollar protestbuttons verkocht. Ook daar die handen.

Maar volgens de politie werd Brown doodgeschoten na een worsteling. Hij zou het dienstwapen van de agent hebben proberen te grijpen. De lokale politiechef gaf woensdagmiddag een persconferentie. Er waren ongeveer dertig journalisten (en een man op een Harley met een Amerikaanse vlag). De politiechef gaf weinig nieuwe informatie; sowieso is er nog veel onduidelijk. Bijvoorbeeld of de schutter wit was. Maar de dood van Brown werd direct geplaatst in het recente rijtje van wit geweld tegen zwarte Amerikanen.

Dit gaat over meer dan politiegeweld

Zelfs als deze zaak anders blijkt, zijn die opgestoken handen geen leeg symbool. Als zwarte Amerikaan loop je veel meer risico te worden aangehouden dan als witte. Vorig jaar waarschuwde een rapport dat één op de drie zwarten tijdens zijn leven in de gevangenis zou komen.

Net als in veel andere zwarte wijken, is ook in Ferguson het agentenkorps grotendeels wit. En ze houden hier niet van halve maatregelen. Bij de persconferentie sprak ik senator Maria Chappelle-Nadal van de staat Missouri. Ze was de nacht ervoor met traangas beschoten tijdens een demonstratie, zei ze. Er waren politiehonden, pantservoertuigen, sluipschutters, helikopters, traangas, rubberen kogels. Het levert taferelen op als van een oorlogsgebied. In Nederland wordt, ten onrechte, weleens honend gesproken over de theedrinktactiek van onze politie. In St. Louis drinken ze geen thee.

Maar dit gaat niet alleen over politiegeweld. Volgens dit artikel uit de lokale krant konden de rellen ontvlammen door een mengsel van werkloosheid, armoede, verwaarlozing en frustratie. Om die economische kloof te begrijpen, raad ik dit prachtige verhaal aan van Sarah Kendzior. Ze woont in St. Louis en beschrijft het leven van fastfoodrestaurantmedewerkers in deze stad.

Politiegeweld is misschien de aanleiding, maar dit gaat ook over een stad waar zeventig uur per week werken bij de McDonald’s nauwelijks voldoende is om rond te komen.

Update, 15-08-2014, 9.33 uur.

De spectaculaire beelden over plunderingen en rellen overschaduwen het feit dat er deze week ook heel veel vreedzaam werd gedemonstreerd. Gisteravond was ik bij een demonstratie naast het uitgebrande Quick Tripbenzinestation. Hier ging het de afgelopen dagen vooral ’s nachts vaak los. Maar gisteren, in de vroege avond, hing er een bijna hippieachtige sfeer. Stoepkrijt. Creatieve slogans. Koelboxen. De politie was dit keer, anders dan voorgaande dagen, ook niet uitgerukt met pantserwagens en sluipschutters. Verstandig, lijkt me, want die hysterische reactie was alleen maar olie op het vuur.

Deze update is geschreven door Arjen van Veelen.