Waarom deze man het hele internet downloadt

Internetarchivaris, digitaal historicus en filmmaker Jason Scott Sadofsky (New York, 1970) is de oprichter van The Archive Team, een netwerk van hackers die zich inzetten om digitaal erfgoed veilig te stellen voor de toekomst. Bijvoorbeeld door websites te downloaden die op het punt van verdwijnen staan. Ik interviewde hem in Rhinebeck, New York voor de VPRO Tegenlicht-uitzending Digitaal Geheugenverlies, die komende zondag wordt uitgezonden (21.05 uur, NPO2).

We hebben allemaal dozen vol met oude floppydisks, geluidsopnamen en videocassettes in onze kelders. Kunnen we dat soort dingen nu nog afspelen?

‘Je mag jezelf gelukkig prijzen als je op dit moment nog een 8-inch floppy drive in je bezit hebt. De tijd dat je er zomaar vanuit kon gaan dat iets wel uitgelezen kon worden, of dat je de apparatuur om iets uit te lezen gewoon in de winkel kon kopen, is al lang voorbij.’

Is het niet ironisch dat we nog steeds toegang hebben tot de informatie op kleitabletten van 4.000 jaar oud en niet tot wat er op tien jaar oude floppy’s staat?

‘De halveringstijd van software is ongelofelijk: in minder dan een generatie zijn we van “dit werkt” naar “dit werkt niet meer” gegaan! En met “dit werkt niet meer” bedoel ik dat iets echt onleesbaar is geworden – ofwel omdat het signaal is verdwenen, ofwel omdat er geen machines meer zijn om het uit te lezen. Dat is een ontzettend groot probleem.’

‘Mensen beginnen zich zorgen te maken; ze sturen me dozen vol met dat spul, vragen me of ik iemand ken die erbij kan, er een kopie van kan maken. Dan moet ik ze helaas vertellen dat het daar te laat voor is.’

De mensheid heeft verkeerd gegokt

‘De mensheid heeft een enorme gok gewaagd. De gok was deze: we gaan alles wat we zijn, alles wat we willen zijn, digitaliseren. Dat is sneller, we kunnen het goedkoper versturen, en we kunnen het gemakkelijker vermenigvuldigen. Maar we hebben niet helemaal goed gegokt.’

‘Want waar hebben we het opgeslagen? Op kleine plastic diskettes, op magnetische schijven. Of we hebben het toevertrouwd aan bedrijven die gratis opslag en instant access aanboden, en die vervolgens verdwenen. Nu is het twintig jaar later en zijn we grote delen van wat we ooit gedaan hebben kwijt. Miljoenen accounts met unieke foto’s, verhalen en software – het is allemaal weggegooid. We zijn ons eigen erfgoed aan het verliezen.’

Digitaal vervaagt niet, het gaat gewoon uit

‘En wat nog erger is: we hebben ontzettend ons best gedaan om dat wat we al hadden óók te digitaliseren. Maar wanneer je alles in een digitale vorm giet, dan profiteer je niet alleen van de kracht die digitalisering met zich meebrengt, maar heb je ook last van de zwaktes daarvan. En dé grote zwakte van digitaal is dit: of het is er helemaal, of het is helemaal weg. Digitaal vervaagt niet, het gaat gewoon uit.’

Waartoe heb je het Archive Team opgericht?

‘Een jaar of vijf geleden had ik enorm de balen van het feit dat een heleboel grote websites, verdwenen. Dit waren sites die jarenlang bestonden, waar miljoenen gebruikers accounts op aanmaakten. Die bedrijven zeiden simpelweg: ‘Over dertig dagen zijn we weg. Als je je spullen nu niet opslaat, ben je ze kwijt’.’

‘Dat vond ik niet oké; de meeste gebruikers weten niet eens hoe zoiets werkt. Er is geen evacuatieplan. Dus toen dacht ik: er zou een groep mensen moeten zijn die naar binnen gaat en ten minste één kopie van alles meeneemt voordat het te laat is. Het zou een team van archivisten moeten zijn, een Archive Team, een A-Team, dat alles meeneemt. Dus dat is wat we doen. We maken kopieën en geven die aan The Internet Archive. Daar is het doorzoekbaar en blijft het bewaard.’

Geschiedenis om vooruit te komen

‘Wanneer je iets over een cultuur wilt leren, kijk je naar wat mensen uit die cultuur geschreven hebben. Je leest hun brieven, hun dagboeken, hun persoonlijke administratie, hun oude bonnetjes. Zulke documenten vertellen je hoe hun cultuur was. Vroeger stopten we dat soort dingen in schoenendozen, tegenwoordig zetten we ze op websites als Tumblr, Facebook, YouTube en Instagram, of kleinere online gemeenschappen.’

Of je het nou leuk vindt of niet, deze websites zijn onze geschiedenis

‘De enige manier waarop we leren, de enige manier waarop we vooruit komen, is door naar de geschiedenis te kijken. En of je het nou leuk vindt of niet, deze websites zijn onze geschiedenis. Straks kunnen we niet meer naar iemands zolder om te onderzoeken hoe de wereld was toen zij jong waren. Dan is de zolder leeg en staat alles op harddrives.’

‘Als het redelijk gemakkelijk is om alles te bewaren, en dat is het, dan kunnen we dat net zo goed maar doen. Want de generaties na ons hebben die keuze niet meer. Net zoals wij niet terug kunnen gaan en zeggen, hé, laten we voor de zekerheid een tweede bibliotheek van Alexandrië maken.’

De meeste mensen denken: we hebben internet en Google, dus we hoeven niets meer te archiveren.

‘Google heeft net zoveel gemeen met een archief als een supermarkt met een voedselmuseum. Mensen denken dat Google alles bewaart, maar Google sluit de meeste diensten binnen vijf jaar. Je hebt Gmail en de zoekfunctie, dat soort dingen blijven wel. Maar wanneer ze iets overnemen, zoals nieuws, tijdschriften, catalogi of video, dan houden ze daar na vier of vijf jaar vaak weer mee op. Zo hebben ze twintig terabyte aan video afgesloten, puur omdat YouTube een betere dienst was.’

Zo werkt The Archive Team

‘Wanneer een site op het punt staat te sluiten, brengen wij de zogenoemde ‘Archive Team Warrior’ naar buiten. Dit is een programma dat je op je computer of laptop kunt installeren en dat bepaalde taken toegewezen krijgt. De Warrior maakt verbinding met die site en schrijft aan iedereen bepaalde accounts toe om te downloaden. De Warrior downloadt die data, maakt er een compressie van en slaat het online op.’

Een beetje bandbreedte en wat ruimte op je harde schijf

‘Er zijn veel mensen die het fantastisch vinden dat we dit doen en die willen helpen. Dat kan: je kan je eigen Archive Team Warrior installeren. Je hoeft er niet veel moeite voor te doen – het enige wat je hoeft te doneren is een beetje bandbreedte en wat ruimte op je harde schijf.’

‘Archive Team bestaat hoofdzakelijk uit jonge mannen tussen de vijftien en dertig jaar. Er is een ‘harde kern’ van ongeveer twintig mensen die het meeste werk doen. En dan zijn er nog zo’n tweehonderd à driehonderd mensen die zo nu en dan meehelpen. Zij begrijpen dat we bezig zijn de voetafdruk van de mensheid veilig te stellen, en ze werken hard ook.’

We zijn hier terechtgekomen omdat we niet beseften dat dit überhaupt onze geschiedenis was

Is het niet vreemd dat het veiligstellen van onze culturele geschiedenis afhankelijk is van tweehonderd tieners, en jou?

‘Het zegt veel over waar onze prioriteiten de afgelopen twintig jaar hebben gelegen, dat we nu afhankelijk zijn van kinderen en gekken om onze geschiedenis veilig te stellen. We zijn hier terechtgekomen omdat we niet beseften dat dit überhaupt onze geschiedenis was. We dachten dat het internet een lolletje was, een stuk speelgoed. We hadden niet door dat een groot deel van onze geschiedenis online ging, zonder beloftes, zonder garanties.’

‘Inmiddels is daar een sterke reactie op ontstaan. Mensen die beseffen wat er aan de hand is, doen hun best de boel te redden. Wat ik hoop is dat Archive Team over vijf jaar overbodig is. Dat we dan geen activisten en amateurs meer nodig hebben om dit te doen. Omdat je dan geen dataverzamelende start-up meer kan beginnen zonder dat je een exportfunctie inbouwt en een plek creëert waar je de boel kan opslaan, waar gebruiksdata bewaard blijven, ook wanneer je weer verdwijnt. Dat is mijn hoop: dat het vreemd zal zijn, frauduleus zelfs, als je dat soort dingen niet hebt.’